Các doanh nghiệp lớn như PNE AG, ThomasLloyd Energy, Orsted, Copenhagen Offshore Partners, BP, Equinor và JERA đang quan tâm đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo ở Việt Nam. Triển vọng lợi nhuận tích cực hẳn là lý do phía sau sự quan tâm này, thưa ông? 

Ông Tony Foster: Các doanh nghiệp này không nhất thiết có cùng mục tiêu. Một vài trong số họ có thể quan tâm do nhìn thấy triển vọng lợi nhuận từ dự án. Có doanh nghiệp tính đến gộp dự án vào một danh mục đầu tư, giúp nó có giá trị cao hơn trên thị trường tài chính thay vì đặt riêng lẻ.

Những doanh nghiệp khác có thể quan tâm đến bán thiết bị. Một số khác cần chứng nhận “xanh” để cân bằng danh mục có các hoạt động kinh doanh gây ô nhiễm. Một số khác có thể có các mục tiêu cao hơn nữa do có sự hỗ trợ từ chính phủ nước họ.

Điểm chung là họ đều tin tưởng vào tương lai của năng lượng tái tạo như một động lực cho kinh tế thế giới. Họ tìm kiếm những cơ hội tốt nhất, sớm nhất có thể để thành công; một vài trong số đó có thể thất bại.

Để một dự án năng lượng tái tạo được thông qua, đàm phán thành công hợp đồng mua bán điện và đảm bảo đấu nối thông suốt với hệ thống truyền tải điện ở Việt Nam có thể là những vấn đề khó khăn lớn hơn nhiều so với dự kiến. Ông có lời khuyên nào để các nhà đầu tư thận trọng hơn, nghiên cứu kỹ lưỡng hơn trước khi “dấn bước” vào một dự án?

Ông Tony Foster: Các nhà đầu tư nhận thức rõ có nhiều khó khăn khi phát triển các dự án điện tại Việt Nam. Họ đánh giá rủi ro, lợi ích tiềm năng và đưa ra quyết định có theo đuổi một cơ hội nào đó không.

Các câu hỏi chính yếu là: Một, họ có nhận thức được tất cả những khó khăn có thể phát sinh không. Hai, họ có những thông tin đầu vào chính xác về những rủi ro mà họ có thể sẽ phải đối mặt không.

Kinh nghiệm nhiều năm của chúng tôi trong lĩnh vực này cho thấy các doanh nghiệp khác nhau có các quy trình khác nhau, dẫn đến những câu trả lời khác nhau cho những câu hỏi trên. Nhưng không thể nói quy trình này đúng, quy trình kia sai - nếu quá lo lắng về khó khăn, rủi ro thì sẽ khó làm được gì ở Việt Nam.

Năm ngoái, Bộ Công thương đã trình Chính phủ 6 dự thảo Quy hoạch điện VIII và hiện chưa biết khi nào quy hoạch sẽ được thông qua. Là chuyên gia tư vấn cho nhiều doanh nghiệp FDI, ông có khuyến nghị gì đối với dự thảo?

Ông Tony Foster: Cố gắng soạn thảo sao cho Quy hoạch điện VIII hợp lý là một trong những việc rất khó mà tôi từng biết ở Việt Nam. Việc cân nhắc tất cả các yếu tố và rủi ro cho 10 năm để ra một thứ đúng và chính xác là điều gần như không thể.

Do ngành năng lượng thế giới đang phát triển rất nhanh và khó dự đoán, một quá trình lập quy hoạch linh động hơn, mở hơn, cho phép thay đổi dễ dàng hơn có thể là điều nên xem xét.

Tỷ trọng điện từ khí hóa lỏng (LNG) trong tổng công suất các nguồn điện ở những bản dự thảo Quy hoạch điện VIII gần đây nhất giảm do có lo ngại nguồn cung và giá LNG sẽ có những bất ổn, khó dự báo. Ông đánh giá thế nào về cơ hội đầu tư vào điện từ LNG trong bối cảnh các hãng lớn như AES, Tokyo Gas, Marubeni, Hanwha Energy, Korea Gas và Korea Southern Power đang quan tâm tới mảng này ở Việt Nam?

Ông Tony Foster: Nếu than bị loại bỏ, điện hạt nhân hiện không còn được bàn tới, nhiên liệu hydro (hydrogen) còn quá sớm, thủy điện cạn kiệt, và năng lượng tái tạo không liên tục, lựa chọn nhiên liệu thực sự duy nhất còn lại cho phụ tải nền là nguồn khí đốt trong nước và LNG.

Nếu khai thác ở một số lô khí tự nhiên ở Việt Nam gặp khó khăn, hay chất lượng khí không đảm bảo, người ta có thể đánh giá cao nguồn từ LNG, bất chấp các vấn đề khá rõ về nguồn cung và giá cả.

Còn cơ hội đầu tư phát triển hydrogen tại Việt Nam thì sao?

Ông Tony Foster: Hiện vẫn là những ngày đầu của hydrogen. Nhưng nhìn vào các nguồn tài nguyên tái tạo có sẵn ở Việt Nam cho sản xuất hydrogen xanh, đây là cơ hội để Việt Nam ghi dấu ấn trên thế giới. Như VinFast, Việt Nam nên hết mình với một “hoài bão xanh”.

Xin cảm ơn ông!

Bài liên quan

Bộ Công thương ban hành mức giá trần mới cho dự án năng lượng tái tạo chuyển tiếp

Quy hoạch điện VIII mở ra 'sân chơi' mới cho doanh nghiệp năng lượng tái tạo

Năng lượng tái tạo là giải pháp giúp doanh nghiệp Việt tăng tính cạnh tranh

[Gặp gỡ thứ Tư] Cần lộ trình phát triển mạch lạc để năng lượng tái tạo không bị 'lỡ nhịp'