Thách thức kết nối TP.HCM tới sân bay Long Thành

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, thời gian qua, TP.HCM đã và đang tích cực phối hợp với các địa phương trong vùng, đặc biệt là tỉnh Đồng Nai, triển khai đồng bộ nhiều giải pháp để thúc đẩy tiến trình đầu tư các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm, nhằm đảm bảo hệ thống kết nối thuận lợi, hiện đại, phục vụ cho việc khai thác hiệu quả sân bay Long Thành - công trình trọng điểm quốc gia.

Ở lĩnh vực đường bộ, hiện nay, đang có 6 dự án triển khai phục vụ kết nối sân bay Long Thành. Cụ thể, chuẩn bị đầu tư dự án đường Vành đai 4 (dài 206 km, quy mô 4 làn xe) do TP.HCM, tỉnh Đồng Nai và tỉnh Tây Ninh là cơ quan thẩm quyền, dự kiến khởi công tháng 6/2026, hoàn thành năm 2028.

Cao tốc Biên Hoà - Vũng Tàu do Bộ Xây dựng, TP.HCM và tỉnh Đồng Nai là cơ quan chủ quản, phấn đấu hoàn thành tháng 12/2025; Cao tốc Bến Lức - Long Thành do Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là chủ đầu tư, hoàn thành tháng 9/2026.

Dự án mở rộng cao tốc TP.HCM - Long Thành do VEC làm chủ đầu tư, phấn đấu hoàn thành cơ bản trong năm 2026 (ngoại trừ cầu Long Thành hoàn thành quý I/2027).

Dự án đường Vành đai 3 do TP.HCM, tỉnh Đồng Nai và tỉnh Tây Ninh là cơ quan chủ quản. Trong năm nay, thông xe kỹ thuật 30,5 km, còn lại 39,5 km thông xe kỹ thuật 30/4/2026, hoàn thành toàn bộ dự án 30/6/2026.

Dự án mở rộng TL25C do UBND tỉnh Đồng Nai là cơ quan chủ quản. Hiện, đã hoàn thành 7,6 km, đang triển khai thi công khoảng 6,4 km, dự kiến hoàn thành trong năm 2025; đoạn dài khoảng 2,65 km, chưa thể triển khai thi công do vướng mặt bằng.

Ở lĩnh vực đường sắt, Sở Xây dựng cho biết, đối với đường sắt quốc gia, Bộ Xây dựng đang chủ trì chuẩn bị đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, khởi công vào cuối năm 2026, hoàn thành năm 2035 và  tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu.

Về phía TP.HCM, để sớm hình thành tuyến đường sắt phục vụ phát triển công nghiệp, dịch vụ logictis cho vùng, khai thác lợi thế về công nghiệp và hệ thống cảng biển, thành phố đã giao Tổng Công ty Becamex nghiên cứu đầu tư tuyến đường sắt hàng hóa kết hợp hành khách từ Bàu Bàng - Cái Mép, phấn đấu khởi công năm 2027, hoàn thành trước năm 2035.

Đối với đường sắt đô thị, có 3 hành lang kết nối TP.HCM với sân bay Long Thành.

Đầu tiên là hành lang tuyến đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành - Tham Lương; Bến Thành - Thủ Thiêm) - tuyến Thủ Thiêm - Long Thành. Trong đó, đoạn Bến Thành - Tham Lương, TP.HCM đang triển khai bằng nguồn vốn đầu tư công, khởi công trước Đại hội Đảng lần thứ 14, hoàn thành năm 2030.

Đoạn Bến Thành - Thủ Thiêm và tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, TP.HCM đã giao Tập đoàn Trường Hải đề xuất phương án đầu tư theo hình thức đối tác công tư PPP, phấn đấu khởi công năm 2026, hoàn thành năm 2030.

Tiếp theo, hành lang tuyến đường sắt đô thị số 6 - tuyến Thủ Thiêm - Long Thành. Đối với tuyến đường sắt đô thị số 6, TP.HCM triển khai bằng nguồn vốn đầu tư công, ưu tiên triển khai sớm đoạn Tân Sơn Nhất đến Phú Hữu để kết nối ray với tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, phấn đấu khởi công năm 2026, hoàn thành năm 2030.

Cuối cùng là hành lang tuyến đường sắt đô thị số 6 - tuyến đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), kéo dài tuyến đường sắt đô thị số 1 về Trung tâm hành chính mới tỉnh Đồng Nai và sân bay Long Thành.

Trong đó, TP.HCM là cơ quan chủ quản triển khai tuyến đường sắt đô thị số 6; tỉnh Đồng Nai là cơ quan thẩm quyền triển khai tuyến kéo dài tuyến đường sắt đô thị số 1 về Trung tâm hành chính mới tỉnh Đồng Nai và sân bay Long Thành; phấn đấu hoàn thành năm 2030.

3 thách thức lớn

Kế hoạch dự kiến là như vậy, tuy nhiên, Sở Xây dựng cũng nêu các khó khăn, vướng mắc và đề xuất giải pháp.

Theo đó, thách thức lớn khi triển khai các dự án hiện nay là công tác giải phóng mặt bằng, huy động nguồn lực tài chính và vấn đề chuyển giao công nghệ, phát triển công nghiệp đường sắt.

Các tuyến đường sắt này đi qua khu vực đông dân cư, khu trung tâm, ảnh hưởng lớn đến công trình hiện hữu (nhà cao tầng, công trình hạ tầng kỹ thuật…). Với các tuyến đường sắt đô thị đi ngầm, yêu cầu kỹ thuật phức tạp cùng chi phí đầu tư rất lớn khiến tiến độ dễ bị ảnh hưởng nếu thủ tục pháp lý và cơ chế vốn chưa đồng bộ.

Bên cạnh đó, triển khai TOD tại TP.HCM đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý đô thị, giao thông, tài chính và các nhà đầu tư để phát triển đồng bộ các khu đô thị dọc tuyến metro, vừa khai thác quỹ đất hiệu quả, vừa nâng cao tỷ lệ sử dụng phương tiện công cộng

Đây là mô hình mới, thành phố chưa có nhiều kinh nghiệm triển khai, vừa học hỏi kinh nghiệm các nước trên thế giới vừa triển khai thí điểm.

Dẫu vậy, để triển khai nhanh các tuyến đường sắt này, TP.HCM cũng đang tập trung vào một số giải pháp trọng tâm.

Thứ nhất, vận dụng tối đa cơ chế đặc thù, đặc biệt của Nghị quyết 188 và Luật Đường sắt để rút ngắn thủ tục chuẩn bị đầu tư, thực hiện dự án.

Thứ hai, rà soát, tổ chức lập, thẩm định, trình phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch khu vực phát triển đô thị theo định hướng TOD xung quanh nhà ga, depot đường sắt đô thị. Trong đó, tập trung triển khai đối với tuyến đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), tuyến đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành - Tham Lương)… Hoàn thành đề án huy động vốn đầu tư hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị.

Thứ ba, ban hành kế hoạch, lộ trình và phương thức triển khai phát triển công nghiệp đường sắt; tổ chức bồi dưỡng, đào tạo phát triển nguồn nhân lực phục vụ phát triển đường sắt.

Thứ tư, rà soát quỹ đất, trình HĐND ban hành danh mục quỹ đất đối ứng của thành phố cho các dự án đầu tư xây dựng đường sắt theo phương thức đối tác công tư áp loại hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT).

Thứ năm, xây dựng phương án tổ chức tái định cư phục vụ công tác giải phóng mặt bằng các dự án đường sắt phù hợp theo kế hoạch, lộ trình đầu tư...

"Với những giải pháp này, TP.HCM tin tưởng sẽ rút ngắn đáng kể thời gian triển khai, đảm bảo tiến độ và chất lượng các tuyến này, đồng thời hình thành hệ thống giao thông công cộng hiện đại, kết nối hiệu quả với đô thị và các vùng lân cận, đáp ứng nhu cầu đi lại ngày càng cao của người dân", Sở Xây dựng cho hay.