Tại sao CPTPP lại có thể là câu trả lời cho cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung

Alexander Graham Bell có lần đã từng nói: Khi cánh cửa này đóng lại, cánh cửa khác sẽ mở ra. Điều đó đang xảy ra: Năm 2018 là năm diễn ra cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhưng cũng là năm khai sinh ra Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (gọi tắt theo tiếng Anh là CPTPP), với 11 nước thành viên, được coi là hiệp định thương mại có tính vượt trội cho thế kỷ 21 bắt đầu có hiệu lực từ ngày 30/12/2018.

Một quyết định táo bạo của Trung Quốc khi gia nhập CPTPP có thể giải quyết nhiều thách thức mà cuộc chiến thương mại đang diễn ra có thể mang lại. Bằng việc áp dụng các quy tắc thương mại CPTPP, Trung Quốc có thể giảm bớt căng thẳng với Mỹ và các nước khác. Bằng việc tham gia một mạng lưới thương mại khu vực năng động, Trung Quốc có thể tăng tốc tăng trưởng kinh tế và đa dạng hóa thị trường. Và bằng việc cam kết với các tiêu chuẩn cao trong chính sách quốc tế, Trung Quốc có thể thúc đẩy các cải cách của chính mình trong lúc xây dựng một nền kinh tế mở, hiện đại.

Hãy bắt đầu với những khái niệm về kinh tế học. CPTPP sẽ giúp tạo đà cho Trung Quốc trong việc đưa ra các chính sách mở, điều được nhiều người thừa nhận là thiết yếu đối với sự tăng trưởng của Trung Quốc. Trung Quốc đã có quan hệ thương mại và đầu tư mạnh mẽ với các thành viên CPTPP khác, tuy nhiên thỏa thuận này có thể làm giảm một số rào cản chính còn lại trong thương mại giữa Trung Quốc và các nước đối tác. Thương mại sẽ gia tăng trong các mạng lưới các nước châu Á-Thái Bình Dương, giúp cho chuỗi cung ứng sản xuất trở nên hiệu quả hơn và đa dạng hóa nguồn cung và thị trường, giảm sự phụ thuộc của khu vực vào Bắc Mỹ.

Trong nghiên cứu đang thực hiện cho Viện kinh tế quốc tế Peterson, chúng tôi ước tính rằng CPTPP, ở dạng hiện tại, sẽ bổ sung thêm 147 tỷ USD hàng năm vào thu nhập toàn cầu. Đây là một khoản tiền lớn, nhưng nó có thể tăng lên tới 632 tỷ USD mỗi năm nếu Trung Quốc tham gia, vượt qua những lợi ích mà TPP trước đó có khả năng sẽ tạo ra với sự tham gia của Mỹ. Xuất khẩu của Trung Quốc sang khu vực (các nước CPTPP) sẽ tăng trưởng rất nhanh trong các lĩnh vực điện tử và máy móc, và nhập khẩu của Trung Quốc sẽ dẫn đến dòng sản phẩm mới là linh kiện tiên tiến, hàng tiêu dùng dùng ngay (không lâu bền) và nông sản.

Ngoài việc giảm các rào cản thông thường đối với thương mại, như thuế quan và hạn ngạch, CPTPP cung cấp một cuốn quy tắc đầy đủ và tham vọng cho các mối quan hệ kinh tế hiện đại. Bằng cách áp dụng cuốn quy tắc này, Trung Quốc sẽ buộc phải cam kết điều chỉnh các chính sách của mình - bao gồm cả những chính sách bị Mỹ chỉ trích - phù hợp với các quy tắc toàn cầu.

Ví dụ, các quy tắc của CPTPP sẽ yêu cầu Trung Quốc buộc các công ty nhà nước minh bạch hơn và nhắm tới các mục tiêu thương mại thay vì để chính phủ điều khiển các quyết định của họ. Bí mật thương mại và bằng sáng chế sẽ được bảo vệ tốt hơn, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ chịu ít hạn chế hơn và các công ty sẽ tự do hơn khi tham gia vào thương mại điện tử và chuyển dữ liệu xuyên biên giới.

Không phải quy tắc nào trong số này đều có thể dễ dàng được thực hiện. Việc lần lượt thực hành các qui định của CPTPP với Trung Quốc đòi hỏi sẽ phải có những cải cách lớn. Nhưng như các nhà hoạch định chính sách thường nói, không có cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nào là lãng phí cả. Canada, Nhật Bản, Việt Nam và các quốc gia khác đã sử dụng các quy tắc CPTPP để thúc đẩy các cải cách khó khăn về chính trị và chính Trung Quốc đã hưởng lợi rất nhiều từ cải cách kinh tế khi gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới. CPTPP sẽ làm cho các cải cách đáng tin cậy hơn ở trong và ngoài nước vì nó bao gồm các điều khoản thực thi có ý nghĩa.

Các quy tắc CPTPP, nếu được thực thi đúng cách, cũng có khả năng đáng tin cậy đối với Hoa Kỳ, vì các phần chính của thỏa thuận đã được đưa vào Thỏa thuận Hoa Kỳ-Mexico-Canada mới. Ngay cả khi Mỹ vẫn ở bên ngoài CPTPP, Trung Quốc có thể cam kết, trong các cuộc đàm phán song phương, để đưa ra các quy tắc tương tự áp dụng cho thương mại và đầu tư của Mỹ, chịu sự thực thi của Mỹ.

Từ quan điểm chính trị, CPTPP sẽ giúp giảm căng thẳng thương mại và tăng cường ngoại giao kinh tế của Trung Quốc. Trên thực tế, Trung Quốc sẽ hợp tác với các nước châu Á và Mỹ Latinh để xây dựng một hệ thống khu vực mở. Một số đối tác CPTPP này có thể lo ngại về sự cạnh tranh từ Trung Quốc, nhưng hầu hết sẽ hoan nghênh thị trường rộng lớn của nó và tăng định hướng thị trường.

Quan hệ kinh tế và chính trị giữa Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đông Nam Á cũng sẽ được hưởng lợi. Hợp tác khu vực sâu rộng hơn sẽ thúc đẩy ảnh hưởng chính trị và ảnh hưởng chính trị của Đông Á. Và từ góc độ toàn cầu, Trung Quốc và khu vực sẽ cung cấp hỗ trợ thiết yếu cho một hệ thống thương mại dựa trên các quy tắc, tại thời điểm Mỹ dường như đang rời bỏ nó.

Chắc chắn rằng, ngay cả khi Trung Quốc cam kết tham gia CPTPP, việc gia nhập của họ có thể không diễn ra suôn sẻ hoặc nhanh chóng. Tư cách thành viên Trung Quốc có thể bị các thành viên CPTPP khác chống lại, những người lo ngại về sự cạnh tranh từ Trung Quốc, và có thể cả Hoa Kỳ. Nhưng ngay cả khi thỏa thuận không xảy ra ngay lập tức, Trung Quốc tập trung vào các quy tắc CPTPP sẽ gửi tín hiệu mạnh mẽ đến thế giới về cam kết của mình đối với các chuẩn mực quốc tế trong một loạt các chính sách của mình.

Cuối cùng, tư cách thành viên Trung Quốc trong CPTPP sẽ không khiến căng thẳng giữa Trung Quốc là các đối tác lớn biến mất ngay lập tức. Mặc dù có nhiều thập kỷ hợp tác về mọi thứ, từ quốc phòng đến các tổ chức quốc tế, Mỹ, Liên minh châu Âu và Nhật Bản thường xuyên có những cuộc buôn bán nghiêm trọng. Khi Trung Quốc phát triển, xung đột như vậy cũng sẽ tiếp tục và gia tăng theo thời gian. Nhưng việc tham gia CPTPP sẽ giảm thiểu rủi ro xung đột thương mại, có thể dẫn đến các thỏa thuận mang tính xây dựng, trở thành chiến tranh thương mại, vốn luôn mang tính hủy diệt.

Đoạn trích của Alexander Bell trong đoạn đầu tiên được theo sau bởi một lời cảnh báo: Thường thì [chúng tôi] trông rất dài và rất tiếc nuối khi cửa đã đóng, đến nỗi chúng tôi không thấy những người mở ra cho chúng tôi một cánh cửa khác.

Khi có một cơ hội lãnh đạo, Trung Quốc có thể đóng góp lớn cho nền kinh tế toàn cầu. Triển vọng này xứng đáng được xem xét nghiêm túc bởi các nhà lãnh đạo của nước này.

Hoàng An chuyển ngữ từ SCMP

* Về các tác giả: Peter A. Petri là Giáo sư Tài chính Quốc tế Carl J. Shapiro, Trường Kinh doanh Quốc tế, Đại học Brandeis. Còn Michael G. Plummer là Giám đốc cơ sở Châu Âu của Trường Nghiên cứu các tiến bộ quốc tế (School of Advanced International Studies), và Giáo sư Kinh tế Quốc tế tại Eni, Đại học Johns Hopkins

Bài liên quan

7 nước đã phê chuẩn CPTPP cắt giảm thuế ra sao?

Hiệp định CPTPP có hiệu lực với Việt Nam từ hôm nay: Nhân tố mới cho tăng trưởng kinh tế

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Không có lý do để bi quan với CPTPP

CPTPP có hiệu lực với Việt Nam từ hôm nay