Dừng dự án là chưa đủ cơ sở

Liên quan đến đề xuất dừng Dự án khai thác mỏ sắt Thạch Khê, Bộ Công Thương cho rằng, điều này là chưa đủ cơ sở về khoa học và thực tiễn. Vấn đề này cần được xem xét thận trọng một cách toàn diện, phải tính đến những hậu quả hệ lụy liên quan đến những thiệt hại hàng ngàn tỷ mà nhà đầu tư đã bỏ ra 10 năm nay. Đồng thời, phải tính đến ảnh hưởng của việc dừng Dự án tới môi trường đầu tư và kinh doanh của cộng đồng doanh nghiệp theo chủ trương kiến tạo của Chính phủ và môi trường đầu tư của tỉnh Hà Tĩnh.

Bài liên quan

Tiếp tục dừng dự án mỏ sắt Thạch Khê?

Theo Bộ Công Thương, phải tính đến hiệu quả kinh tế của Dự án, phát triển công nghiệp và kinh tế Việt Nam, đóng góp vào GDP, giảm nhập siêu, ảnh hưởng đến kinh tế vĩ mô, cũng như các vấn đề liên quan như an sinh xã hội, an ninh trật tự xã hội và nhiều hệ lụy khác.

Trước đó, như Nhadautu.vn đã đưa tin, Bộ KH&ĐT đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét chủ trương cho phép TIC dừng dự án khai thác sắt Thạch Khê và dừng cả dự án sản xuất phôi thép công suất 2 triệu tấn/năm tại đây.

Nguyên nhân, do năng lực tài chính của Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) không đáp ứng nhu cầu vốn đầu tư Tổ hợp dự án theo tiến độ; Dự án điều chỉnh phê duyệt năm 2014 chưa tính đủ chi phí vào tổng mức đầu tư và chưa dự báo giá quặng sắt trong dài hạn nên không đủ cơ sở tính toán hiệu quả dự án.

Ngoài ra, Bộ KH&ĐT cũng nêu lên một số quan ngại về vấn đề môi trường của dự án như cạn kiệt nguồn nước ngầm; xâm nhập mặn; sa mạc hóa; sạt lở bờ moong tầng khai thác, bãi thải; ảnh hưởng xấu tới sản xuất nông nghiệp và dân sinh trong vùng…

Ngày 25/7, trao đổi với PV Nhadautu.vn, ông Đặng Quốc Khánh - Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh khẳng định: “Có thể, Thủ tướng Chính phủ sẽ đồng ý cho dừng dự án mỏ sắt Thạch Khê”. 

Trong khi đó, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh - ông Dương Tất Thắng, nếu Dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê được tái khởi động (sau khi bị Chính phủ cho tạm dừng từ tháng 7/2011 - PV), lợi ích trước mắt là tăng thu ngân sách từ các nguồn thu thuế, phí; đẩy nhanh tiến độ bồi thường, tái định cư; tạo việc làm, tăng thu nhập cho lao động địa phương… Tuy nhiên, về lâu dài, theo ông Thắng, do quy mô, phạm vi dự án rất lớn, nên vấn đề ô nhiễm môi trường, sa mạc hóa, bão cát, sụt giảm nguồn nước ngầm, moong mỏ tạo thành hồ lớn sâu -550m nằm ngay bờ biển và TP. Hà Tĩnh… có thể gây ra những hậu quả khó lường.

Liên quan đến dự án này, vừa qua, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) cùng UBND tỉnh Hà Tĩnh tổ chức Hội thảo góp ý Dự án khai thác và tuyển quặng mỏ sắt Thạch Khê. Tại hội thảo, nhiều chuyên gia khẳng định, hiệu quả kinh tế của dự án chưa thật rõ. Cùng đó, điều kiện tự nhiên vùng mỏ để khai thác khoáng sản có rất nhiều rủi ro; hậu quả về môi trường, xã hội rất lớn, thấy rõ, không dễ giải quyết; năng lực tài chính của chủ đầu tư yếu, khả năng huy động vốn vay cho dự án còn chưa xác định… "Việc tiếp tục thực hiện dự án vì thế là rất mạo hiểm, cần được cân nhắc thận trọng", nhiều chuyên gia khẳng định.

Khai thác mỏ sắt Thạch Khê là khả thi?

Mặc dù rất nhiều chuyên gia cảnh báo về hiệu quả kinh tế của dự án, nhưng theo Bộ Công Thương, hiệu quả kinh tế của Dự án được Công ty Cổ phần Sắt Thạch Khê (TIC) cập nhật tháng 3/2017 cao hơn so với Dự án phê duyệt năm 2014.

Bài liên quan

Bộ KH&ĐT đề nghị dừng ngay dự án mỏ sắt Thạch Khê

Cụ thể, tổng mức đầu tư giảm còn 12.192 tỷ đồng/14.517 tỷ đồng; NPV: 2.632 tỷ đồng/2.865 tỷ đồng, IRR = 32%/15,4%; thời gian hoàn vốn là 7,5 năm/9,5 năm; độ nhạy với mức độ giảm giá bán quặng 10 - 15%/6% và tổng vốn đầu tư tăng 40 - 50%/30%.

Ngoài ra, Dự án còn chưa tính đến một số nguồn thu lớn khác từ khoáng sản đi kèm (sét làm gạch ngói khoảng 80 triệu m3; đá hoa đôlômit và đôlômit khoảng 145 triệu tấn), đá, cát sỏi (khoảng 280 triệu m3) và hàng trăm triệu đá thải mỏ có thể dùng làm vật liệu xây dựng, san lấp mặt bằng cung cấp cho nhu cầu trong nước, góp phần hạn chế việc khai thác cát sỏi lòng sông đang gây nhiều hệ lụy xấu hiện nay.

“Nguồn nước ngọt thu từ quá trình tháo khô mỏ với khối lượng lớn, qua xử lý sẽ là nguồn cung cấp nước sạch cho sinh hoạt, phục vụ sản xuất nông nghiệp và công nghiệp trong khu vực, thành phố Hà Tĩnh và vùng phụ cận sẽ góp phần nâng cao hiệu quả của Dự án. Vì vậy, Dự án có hiệu quả là khả thi”, Bộ Công Thương khẳng định.

Bộ Công Thương cũng cho rằng, xét về năng lực tài chính của TIC và tính khả thi trong việc tiêu thụ quặng sắt tại mỏ sắt Thạch Khê, khi dự án được khởi động lại, hoàn toàn có thể đáp ứng. Vấn đề này, Bộ Công Thương đã nêu rõ trong báo cáo gửi Thủ tướng Chính phủ tháng 2/2017.

Trái ngược quan điểm với Bộ Công Thương, theo GS.TS Đặng Trung Thuận - Chủ tịch Hội Địa hóa Việt Nam, dự án chưa chứng minh rõ được hiệu quả kinh tế, trong khi hậu quả về môi trường, xã hội thì rất lớn, thấy rõ và không dễ giải quyết.

GS.TS Vũ Trọng Hồng, Nguyên Thứ trưởng Bộ NN&PTNT khẳng định, địa bàn khai thác quặng dễ tổn thương do đây là vùng đồi cát, giao nhau giữa bờ biển với dãy núi cao đang tiến dần về hướng biển. Mặt khác, đây là địa bàn thường xuyên chịu tác động của biển như hải lưu, sóng, bão, áp thấp nhiệt đới. Trong lịch sử, khu vực này đã từng xảy ra động đất 6,1 độ richter, dấu vết của sóng thần còn lưu tại những cồn cát tự nhiên từ xa xưa…

Các chuyên gia của VUSTA cũng đồng quan điểm với UBND tỉnh Hà Tĩnh rằng, năng lực của TIC - chủ đầu tư dự án chưa đáp ứng được điều kiện để khai thác, kể cả với giai đoạn I là bốc đất tầng phủ, bồi thường giải phóng mặt bằng. Không những yếu, thiếu năng lực tài chính, mà khả năng huy động vốn vay đáp ứng khả năng triển khai dự án TIC cũng chưa xác định được.

Thực tế, theo Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam Nguyễn Anh Tuấn, các cổ đông của TIC mới đóng góp hơn 1.800/hơn 2.000 tỷ đồng vốn đối ứng, tức còn thiếu 224 tỷ đồng (30% vốn đối ứng). Để đáp ứng “nguồn vốn tự có” như cam kết, mới đây không còn cách nào khác, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam đã có văn bản gửi Bộ Công Thương đề nghị được góp vốn thay số vốn trên cho 3 cổ đông không đóng đủ vốn theo quy định.

Ngoài những lo ngại về suy giảm nước ngầm khu vực, xả thải nguồn nước thải khoảng 200.000 m2/ngày đêm, ảnh hưởng của bãi thải lấn biển đến môi trường biển ven bờ, nguy cơ nhiễm mặn và sa mạc hóa vùng đất ven biển Hà Tĩnh, ảnh hưởng của vận chuyển quặng và đất đá thải tới hạ tầng giao thông của địa phương…; các đại biểu còn trăn trở và lo lắng về sinh kế, di dân, tái định cư, nguy cơ tranh chấp và xung đột môi trường, giải quyết việc làm và ổn định cuộc sống cho hàng ngàn người dân xung quanh khu vực khai thác mỏ.

Thực tế, theo quan sát của PV Nhadautu.vn, trong suốt gần 10 năm qua, đời sống người dân vùng dự án vô cùng khó khăn do nằm trong quy hoạch. Trao đổi với PV Nhadautu.vn, một chuyên gia (xin giấu tên) cho rằng, việc Bộ Công Thương phản bác với những lập luận như trên là "thiếu cơ sở khoa học và thực tiễn". "Nếu dự án hoạt động trở lại nếu thành công thì TIC sẽ vớ bẫm; nhưng kể cả thành công hay thất bại thì người dân Hà Tĩnh cũng sẽ ghánh mọi hậu họa khôn lường không phải bây giờ mà mãi mãi về sau", vị chuyên gia khẳng định.

Bài liên quan

Bộ KH&ĐT đề nghị dừng ngay dự án mỏ sắt Thạch Khê

Hà Tĩnh: Formosa vận hành lò cao, sắt Thạch Khê “nhăm nhe” khai thác

Chủ đầu tư mỏ sắt Thạch Khê: Hoà Phát, Thái Hưng đăng ký tiêu thụ quặng sắt