Những vướng mắc pháp lý trong cá cược bóng đá và một số đề xuất

Chiều 28/11, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE)/Tạp chí Nhà đầu tư sẽ tổ chức hội thảo "Góp ý sửa đổi, bổ sung Nghị định 06 /2017 của Chín phủ về kinh doanh đặt cược đua ngựa, đua chó và bóng đá quốc tế".

Nhadautu.vn xin trân giới thiệu bài tham luận của ông Hoàng Ngọc Nhất, Chủ tịch Công ty CP Thiện Phúc.

Năm 2017, Chính phủ đã ban hành Nghị định 06 về kinh doanh dịch vụ đặt cược đua ngựa, đua chó và thí điểm kinh doanh dịch vụ đặt cược bóng đá quốc tế. Đây là sự đột phá, mở cửa về một lĩnh vực nhạy cảm và phức tạp, mong muốn thiết lập một trật tự pháp luật, giải quyết những vấn đề nan giải về tệ nạn cá độ - cờ bạc, nhất là cá độ bóng đá.

Chúng ta ai cũng biết, ai cũng hiểu nạn cá độ - cờ bạc bất hợp pháp len lội khắp mọi nơi, lôi kéo lượng lớn người tham gia, tiêu tốn một lượng khá lớn tiền bạc.

Theo tính toán của các nhà nghiên cứu trong ngoài nước, hàng năm có ít nhất 5-6 tỷ USD, nhiều nhất 9-10 tỷ USD tiêu tốn trên lĩnh vực này (nhiều nhất là cá độ bóng đá), lượng tiền này phần lớn là chảy ra nước ngoài. Nếu quản lý và kiểm soát được sẽ ngăn chặn sự tổn thất nguồn lực - tiền bạc và có thể thu được khoản thuế khá lớn.

Sau 7 năm có nghị định niềm hy vọng vẫn chưa đạt được, chỉ có một nhà đầu tự kinh doanh đặt cược đua chó được cấp phép. Đua ngựa và bóng đá chưa có nhà đầu tư nào được cấp phép. Nghị định 06 rõ ràng chưa đi vào thực tiễn cuộc sống.

Không phải không có nhà đầu tư, mà theo chúng tôi được biết, có rất nhiều nhà đầu tư mong muốn được đầu tư dự án nhất là đặt cược bóng đá. Nhưng khi tiếp cận các quy định của Nghị định 06 họ thấy có nhiều vướng mắc pháp lý, có những điều bất hợp lý, khó làm và nếu có làm thì chắc chắn thua lỗ.

Có 7 vấn đề mà chúng tôi thấy các nhà đầu tư nêu ra.

Một là, về quy định năm đầu dự án chỉ được kinh doanh trong phạm vi 20 tỉnh thành, sau đó mới được mở rộng.

Hai là, về quy định chỉ được sử dụng thiết bị đầu cuối để bán vẻ trong năm đầu. Sau 1 năm mới được sử dụng điện thoại di động và công cụ internet.

Ba là, về danh mục thi đấu bóng đá quốc tế, phải là các trận đấu, giải thi đấu được liên đoàn bóng đá quốc tế (FIFA) công bố và phê chuẩn. Trong khi FIFA chỉ công bố giải đấu, trận đấu do FIFA tổ chức (rất ít) và không phê chuẩn danh mục trận đấu.

Bốn là, về quy định nhà đầu tư cam kết đóng góp ngân sách không thấp hơn 5% doanh thu.

Năm là, về thời hạn thí điểm đặt cược bóng đá là 5 năm, rồi sau đó sẽ như thế nào.

Sáu là, về đấu thầu, không nêu rõ là đấu thầu dự án, đấu thầu chọn nhà đầu tư hay đấu thầu giấy phép kinh doanh đặt cược.

Bảy là, Bộ Tài chính được giao quản lý Nhà nước về lĩnh vực kinh doanh đặt cược (nhưng không quy định rõ việc tiếp nhận các nhà đầu tư, tiếp nhận hồ sơ đề xuất đầu tư dự án đối với nhà đầu tư nước ngoài (là do Bộ Tài Chính hay Bộ KH&ĐT thụ lý và giải quyết).

Dưới góc độ nghiên cứu pháp luật và nhà tư vấn pháp lý, hỗ trợ các nhà đầu tư trong ngoài nước, tham khảo kinh nghiệm thành công của các nước chúng tôi kiến nghị Chính phủ nên sớm ban hành nghị định mới thay thế Nghị định 06.

Về mục đích, quan điểm xây dựng nghị định mới

Trên thực tế, Nghị định 06 chưa thể hiện được sự thông thoáng cần thiết; lại bó cần trong tư duy quản lý thuần túy và lạc hậu, thậm chị trái với các quy định của các luật hiện hành về các chủ trương, chính sách hiện đang thực hiện; không phù hợp với sự phát triển của kỹ thuật công nghệ và nhu cầu của xã hội hiện nay và cả tương lai.

Nghị định mới phải thể hiện rõ hơn tư duy trí tuệ mới, tuân theo các luật hiện hành, đáp ứng trình độ và nhu cầu phát triển ngày càng cao của xã hội, thích ứng với trình độ và năng lực quản lý Nhà nước, quản trị xã hội và hiệu quả kinh tế - pháp luật - an sinh xã hội. Muốn vậy phải thực sự mở, đã mở thì phải thông thoáng, mở - thông thoáng thì mới thực hiện được, mới kiểm soát và quản lý được.

Không có gì phải lo ngại khi mở thông thoáng mà vẫn kiểm soát được. không nên coi việc kinh doanh đặt cược như là cái gì đó đặc biệt hoặc tiêu cực. Đây thực chất chỉ là loại hình trò chơi có thưởng cần tổ chức và quản lý lại.

Để tình trạng cá cược - cờ bạc kéo dài mà không có nghị định điều chỉnh, để đất nước tiếp tục chịu tổn thất mới là điều đáng lo. Ai sẽ phải chịu trách nhiệm - ngoài Chính phủ.

Vì thế có nghị định mới thay thế nghị định cũ là rất cấp thiết và càng sớm càng tốt.

Về vấn đề kinh doanh đặt cược bóng đá quốc tế

Về địa bàn kinh doanh, đề nghị sửa lại nội dung: cho phép triển khai kinh doanh trên địa bàn cả nước ngay khi được cấp phép chứ không phải chỉ 20 tỉnh thành rồi sau đó mới cho mở rộng.

Kinh doanh dịch vụ đặt cược bóng đá khác với đua chó, đua ngựa vì thành phần người tham gia khác nhau, nó rộng hơn và nhiều người tham gia hơn. Mặt khác nếu chỉ hạn chế trong một số tỉnh thành thì những vùng không có kinh doanh vẫn là mảnh đất cho nạn lậu bất hợp pháp tồn tại, phát triển và gây tác hại.

Về đấu thầu, cần quy định rõ là chọn nhà đầu tư để chấp thuận chủ trương đầu tư chứ không nói đẩu thầu chung chung. Đây là quy định của luật đấu thầu hiện hành.

Nghị định 06 quy định chung chung là đấu thầu nên không thể thực hiện được vì không biết đấu thầu cái gì. Đương nhiên là trong nghị định mới cũng cần ghi rõ: Điều kiện, hồ sơ, quy trình và phương thức đấu thầu, điều kiện trúng thầu. Những nội dung nhà thầu phải tuân thủ.

(Ở một số nước họ áp dụng hình thức đấu thầu giấy phép, sau khi trúng thầu nhà thầu triển khai dự án và được thẩm định phê duyệt cho phép hoạt động. Trong tương lai chúng ta nên tham khảo và có thể làm thử).

Việc quy định Bộ Tài chính chủ trì và phối hợp với các Bộ chức năng về đấu thầu cũng như cấp phép đủ điều kiện kinh doanh đặt cược là cần thiết nhưng quy trình phối hợp phải rõ ràng, có thời hạn và việc tổ chức đấu thầu phải nhanh gọn, minh bạch.

Về vấn đề cho phép sử dụng điện thoại di động và công cụ internet, cần ghi rõ ngay khi triển khai dự án được phép sử dụng giao dịch bằng điện thoại di động và công cụ internet để đặt cược và thanh toán.

Điều này rất quan trọng, vì như vậy mới phù hợp với xu thế công nghệ số, khai thác và sử dụng các công nghệ điện tử và chỉ khi thực hiện như vậy thì mới có khả năng giám sát, kiểm soát chính xác được nhất là thanh toán giao dịch qua ngân hàng không dùng tiền mặt, phát hành hóa đơn điện tử, chống rửa tiền và hoạt động phi pháp.

Mặt khác, nếu quy định khi triển khai kinh doanh năm đầu chỉ được sử dụng thiết bị đầu cuối tại địa điểm kinh doanh rồi sau 1 năm mới được sử dụng điện thoại di động, công cụ internet thì nhà đầu tư sẽ phải đầu tư lượng lớn thiết bị đầu cuối, khi sử dụng điện thoại di động và công cụ internet thì các thiết bị đầu cuối sẽ sử dụng rất ít, gây lãng phí rất lớn.

Chưa nói đến tại một địa điểm có đông người đặt cược sẽ khó đáp ứng. Các giải bóng đá quốc tế thường khác múi giờ Việt Nam vào ban đêm về sáng là chủ yếu. Tập trung đông người vào đêm khuya là một bất tiện mà không ai muốn.

Về vấn đề các giải đấu trận đấu quốc tế, cần ghi rõ: Các giải đấu và trận đấu quốc tế là các giải, trận đấu nằm trong quy định của hệ thống FIFA, các Châu lục và các quốc gia ngoài Việt Nam: Đối với các giải đấu, trận đấu có Việt Nam tham gia chỉ được phép khi Bộ VH,TT&DL công bố được phép.

Chúng ta thấy rất rõ ngoài các giải và trận đấu do FIFA tổ chức rất ít, các giải Châu lục, giải cấp độ Châu lục, giải các quốc gia khác luôn là đối tượng cá cược của hội dân chơi cá độ. Nếu bỏ ngoài các trận, giải đấu loại này thì nạn cá độ - cờ bạc bóng đá đỏ đen vẫn diễn ra tần suất rất cao và lượng tài chính chảy ra nước ngoài vẫn rất lớn. Các ổ cá độ vẫn có nhiều cơ hội hoạt động.

Về khoản nộp 5% doanh thu, đề nghị không áp dụng khoản này và không ghi trong Nghị định mới. Khác với các loại kình kinh doanh có điều kiện khác, ngoài 3 khoản thuế phải nộp: thuế VAT, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh nghiệp, kinh doanh đặt cược bóng đá còn phải trích tối thiểu 65% doanh thu để trả thưởng (thậm chí lên đến 90%).

Nếu tính đến các loại thuế thì tỷ lệ nộp khoảng 30-35% cộng với 65% trích thưởng thì không còn khả năng hoàn vốn. Khi phải dùng tới 70% doanh thu trả thưởng thì đương nhiên âm 5% (-5%) nhà đầu tư sẽ thua lỗ nặng và đương nhiên nhà đầu tư sẽ không thể làm dự án bởi vì không có khoản chi phí quản lý, hoàn vốn.

Mặt khác yêu cầu nhà đầu tư cam kết đóng góp 5% doanh thu là không có căn cứ pháp luật hoặc bất cứ thông lệ hay quy định nào khác trong hoạt động kinh doanh nước ta.

Khả dĩ có việc cam kết đóng góp ngân sách thì đó là là trích từ khoản lợi nhuận thu được hoặc là điểm cộng (+) cho điểm chấm trúng thầu thì xem ra có lý hơn.

Về thời gian thí điểm 5 năm, cần phải ghi rõ hơn nội dung này trong Nghị định mới. Hết thời gian 5 năm Chính phủ đánh giá xem xét hiệu quả của dự án. Nếu không có hiệu quả thì chấm dứt. Có hiệu quả thì tiếp tục cho phép nhà đầu tư kinh doanh. Chính phủ cũng có thể sửa đổi Nghị định với các điều khoản phù hợp cho việc tổ chức hoạt động kinh doanh dịch vụ đặt cược.

Cũng có ý kiến, khi đó có thể tổ chức đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, nhưng việc này sẽ phát sinh nhiều gián đoạn khi nhà đầu tư mới trúng thầu sẽ phải mất thời gian chuẩn bị cơ sở vật chất kỹ thuật công nghệ hàng năm sau để được cấp phép.

Về quy định cơ quan quản lý Nhà nước, cần ghi rõ: Bộ Tài Chính là cơ quan chịu trách nhiệm trước Chính phủ về quản lý Nhà nước đối với hoạt động kinh doanh đặt cược. Đồng thời cũng phải quy định rõ Bộ Tài Chính chịu trách nhiệm tiếp nhận nhà đầu tư, tiếp nhận hồ sơ đề nghị đầu tư dự án và giải quyết các nhu cầu của doanh nghiệp.

Việc Bộ Tài Chính chủ trì phối hợp các Bộ ngành thẩm định là công việc nội bộ mối liên hệ, không để doanh nghiệp phải chạy chọt để giải quyết công việc, tránh được phiền hà, sách nhiều, thiếu minh bạch.

Việc các cơ quan chức năng Nhà nước kiểm tra, thanh tra cần được quy định rõ ràng để không gây chồng chéo, phiền hà khó dễ cho doanh nghiệp.

Nhà đầu tư nước ngoài chỉ phải xin phép giấy chứng nhận đầu tư sau khi trúng thầu lựa chọn nhà đầu tư. Điều này không quy định rõ sẽ dẫn đến tình trạng phải có chứng nhận đầu tư mới được dự thầu và gây khó khăn cho nhà đầu tư nước ngoài về giao dịch thanh toán.

Về vấn đề giao dịch thanh toán, nghị định mới cần ghi rõ mọi giao dịch, thanh toán, trao nhận thưởng đều dùng tài khoản trong hệ thống công nghệ của dịch vụ đặt cược. Thông qua các app được cấp. Có như vậy mới chống được dùng tiền mặt, rửa tiền, không minh bạch trong hoạt động kinh doanh và kiểm soát được thuế.

Điều bắt buộc là nhà kinh doanh phải kết nối với một ngân hàng và cung cấp một tài khoản dành riêng cho người đặt cược. Điều này áp dụng chung cho người nước ngoài. Ngân hàng kết nối trong hệ thống đặt cược cần được ngân hàng Nhà nước cho phép và cấp phép việc người nước ngoài chuyển tiền trúng thưởng ra nước ngoài.

Về các quy trình, thủ tục, việc thẩm định, cấp phép, thay đổi giấy phép cũng như các loại hồ sơ cho dự án: Cần ghi rõ trong nghị định theo hướng cắt bỏ những thủ tục không cần thiết, tránh việc phải có nhiều cơ quan tham gia và quy trình thời gian kéo dài mà không ai phải chịu trách nhiệm hoặc khi giải quyết công việc lại tự ý đề ra các thể lệ mới.

Quy định tốt nhất là cơ quan chủ trì chịu trách nhiệm chỉ khi xét thấy cần thiết mới trao đổi các cơ quan hữu quan để quyết định. Không nên đặt ra lệ phải có sự tham gia của nhiều cơ quan, qua nhiều khâu trung gian và nhiều khi những việc đó không có ý nghĩa và chỉ tạo ra thủ tục hành chính phức tạp, gây trở ngại.

Những góp ý của chúng tôi là có ý nghĩa thiết thực, hy vọng rằng Chính phủ quan tâm và sử dụng, sớm có nghị định để triển khai.