"Luật hóa các nội dung bảo đảm đầu tư để nhà đầu tư nước ngoài an tâm khi làm ăn tại Việt Nam"

NGUYỄN VĂN TOÀN - PHÓ CHỦ TỊCH VAFIE
09:30 15/10/2019

Đề nghị quy định: Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư cao hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư đang được hưởng thì nhà đầu tư được hưởng ưu đãi đầu tư theo quy định của văn bản pháp luật mới cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án.

C9A32F57-F0F8-4FFC-B44B-4DF920888D3F

Ông Nguyễn Văn Toàn phát biểu tại Hội thảo Góp ý Dự luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) do Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức ngày 15/10/2019.

Trước khi đề cập đến một số nội dung về bảo đảm đầu tư trong dự thảo Luật sửa đổi một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, cần điểm qua những thông tin nổi bật về chủ trương chính sách cũng như tình hình đầu tư nước ngoài (ĐTNN) thời gian qua.

Ngày 20/8/2019 Bộ chính trị ban hành nghị quyết 50 về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030.

Đây là lần đầu tiên Nghị quyết chỉ đạo chiến lược về ĐTNN, đủ thấy vai trò rất quan trọng của ĐTNN.

Mục tiêu tổng quát trong Nghị quyết là: “Hoàn thiện thể chế, chính sách hợp tác đầu tư nước ngoài có tính cạnh tranh cao, hội nhập quốc tế; đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, bảo vệ môi trường, giải quyết tốt các vấn đề xã hội, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế. Khắc phục căn bản những hạn chế, bất cập đang tồn tại trong xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện thể chế, chính sách về hợp tác đầu tư nước ngoài. Tạo lập môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh thuộc nhóm ASEAN 4 trước năm 2021, thuộc nhóm ASEAN 3 trước năm 2030.”

Có thể thấy rõ hoàn thiện thể chế, chính sách ĐTNN chính là xa lộ để đi đến mục tiêu nâng cao chất lượng hiệu quả của ĐTNN trong giai đoạn mới, nó vừa mang tính đột phá, vừa mang tính cơ bản, chiến lược lâu dài.

Trong quá trình soạn thảo Luật sửa đổi một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, ban soan thảo đã bám sát tinh thần nghị quyết 50 của BCT và yêu cầu xây dựng Luật:

- Bảo đảm thi hành đầy đủ, nhất quán những cải cách của Luật Đầu tư gắn với việc thực hiện các Nghị quyết của Chính phủ về nhiệm vụ, giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, hỗ trợ phát triển và cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp.

- Bảo đảm tính thống nhất, minh bạch, khả thi và hiệu quả trong việc thực hiện các quy định của Luật Đầu tư và các luật có liên quan đến đầu tư, kinh doanh, đặc biệt là các luật về đất đai, xây dựng, nhà ở, kinh doanh bất động sản, môi trường, chuyển giao công nghệ…

- Bảo đảm tuân thủ các cam kết hội nhập của Việt Nam, trong đó có các cam kết liên quan đến mở cửa thị trường, tự do hóa và bảo hộ đầu tư theo các Hiệp định đầu tư song phương cũng như Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.”

Chúng tôi thống nhất với ban soạn thảo với hầu hết các nội dung trong dự thảo.

Tuy nhiên, về nội dung liên quan đến bảo đảm đầu tư, chúng tôi xin có một số phân tích và kiến nghị bổ sung:

Trước hết cần đánh giá môi trường ĐTNN và những đánh giá về hiệu quả ĐTNN của Việt Nam và các quốc gia trong khu vực.

Theo báo cáo ĐTNN thế giới của UNCTAD, thu hút ĐTNN (Infolow) thế giới liên tục giảm trong ba năm gần đây đặc biệt là các nước G7, EU. Mỹ. Trung Quốc...Trong khi đó ĐTNN của các nước Asean là một điểm sáng khi tăng liên tục trong cùng thời gian đó, Việt Nam đã vượt qua Thái Lan đứng thư ba trong Asean trong thu hut ĐTNN 2018 với 15 tỷ USD và trong tốp 20 thế giới ( Singapore 70 tỷ, Indonesia 21 tỷ, Thái Lan 11 tỷ).

15

Figure I.3. FDI in­ows, top 20 host economies, 2017 and 2018 (Billions of dollars).

Như vậy, Việt Nam đã nằm trong tốp 3 về số lượng vốn đăng ký và vốn giải ngân ĐTNN trong Asean. Song nếu nhìn vào hiệu quả ĐTNN: về tham gia chuỗi giá trị hàng hóa, giá trị gia tăng tại Việt Nam, công nghiệp phụ trợ, tỷ lệ nội địa hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, kết nối hợp tác doanh nghiệp ĐTNN với doanh nghiệp trong nước...thì Việt Nam còn xếp hạng khá khiêm tốn trong khu vực.

Về chất lượng nguồn vốn FDI, ngoài các quốc gia như Nhật Bản và Hàn Quốc, Mỹ và EU có nguồn vốn chất lượng cao, song đầu tư vào Việt Nam còn khá hạn chế so với quan hệ thương mại và tiềm năng, cũng theo số liệu đầu tư thế giới của UNCTAD, mỗi năm Mỹ đầu tư ra nước ngoài khoảng 300 tỷ USD.

Trong khi đó, năm 2018, theo số liệu của cục ĐTNN bộ Kế hoạc và Đầu tư, số vốn đăng ký của Mỹ đầu tư vào Việt Nam là 550 triệu USD, con số tương tự của Trung quốc là 2,464 tỷ USD (cao gấp gần 5 lần Mỹ). Tính đến hết năm 2018, Mỹ đứng thứ 11 trong các quốc gia vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam với số vốn đăng ký là hơn 9,3 tỷ USD (trong khi đó mỗi năm Mỹ đầu tư ra nước ngoài khoảng 300 tỷ USD).

Tương tự như vậy, với EU, tình hình cũng không khả quan hơn, tổng số vốn đăng ký của 28 nước trong liên minh châu Âu - EU đầu tư vào Việt Nam đến tháng 12/2018 khoảng hơn 25 tỷ USD. Trong khi đó, Cộng hòa liên bang Đức đứng thứ 18 đầu tư vào Việt Nam với số vốn đang ký gần 1,95 tỷ USD (Khi mỗi năm đầu Đức tư ra nước ngoài khoảng 70 tỷ USD). Một con số rất khiêm tốn so với tiềm năng thu hút FDI từ Mỹ và EU vào Việt Nam.

Tuy đã có nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia đầu tư vào Việt Nam, nhưng phải chăng chúng ta chưa có môi trường đầu tư đủ hấp dẫn và có tính chọn lọc để thu hút được nhiều hơn các tập đoàn đa quốc gia có tiềm lực về tài chính và công nghệ đến từ các nước phát triển có công nghệ cao, công nghệ nguồn đầu tư vào Việt Nam.

Các nhà đầu tư từ EU và Mỹ đánh giá khá cao môi trường đầu tư kinh doanh tại Việt Nam. Song, họ cũng còn một số quan ngại như bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, tính minh bạch, sự thay đổi thường xuyên của hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư, đặc biệt là luật hóa các nội dung bảo đảm đầu tư để nhà ĐTNN, đặc biệt là các tập đoàn xuyên quốc gia có công nghệ cao, công nghệ nguồn có thể yên tâm đầu tư, làm ăn lâu dài tại Việt Nam.

Về đảm bảo đầu tư trong điều kiện pháp luật thay đổi, điều 13 luật đầu tư 2014 ghi rõ:

“Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư cao hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư đang được hưởng thì nhà đầu tư được hưởng ưu đãi đầu tư theo quy định của văn bản pháp luật mới cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án.

Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư thấp hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư được hưởng trước đó thì nhà đầu tư được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư theo quy định trước đó cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án.

Quy định tại khoản 2 Điều này không áp dụng trong trường hợp thay đổi quy định của văn bản pháp luật vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng, bảo vệ môi trường.

Trường hợp nhà đầu tư không được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư theo quy định tại khoản 3 Điều này thì được xem xét giải quyết bằng một hoặc một số biện pháp sau đây:

Khấu trừ thiệt hại thực tế của nhà đầu tư vào thu nhập chịu thuế;

Điều chỉnh mục tiêu hoạt động của dự án đầu tư;

Hỗ trợ nhà đầu tư khắc phục thiệt hại.

Đối với biện pháp bảo đảm đầu tư quy định tại khoản 4 Điều này, nhà đầu tư phải có yêu cầu bằng văn bản trong thời hạn 3 năm kể từ ngày văn bản pháp luật mới có hiệu lực thi hành.”

Tuy nhiên, việc bảo đảm đầu tư những điều kiện và nội dung khác trong Giấy chứng nhận đầu tư lại chưa được đề cập.

Trong Hiệp định bảo đảm đầu tư Việt Nam - Liên minh châu Âu EU vừa được ký kết ngay 3/6/2019 về nội dung bảo đảm đầu tu đã ghi rõ:

Đối xử công bằng và thỏa đáng, bảo hộ an toàn đầy đủ cho nhà đầu tư nước ngoài;

Cam kết không trưng thu quốc hữu hóa trái pháp luật tài sản của nhà đầu tư và bồi thường thỏa đáng trong trường hợp trưng thu, quốc hữu hóa;

Cam kết bồi thường cho nhà đầu tư trong trường hợp tài sản của nhà đầu tư bị phá hoại do việc dùng vũ lực không cần thiết trong trường hợp chiến tranh; - Cam kết cho phép nhà đầu tư tự do chuyển vốn và lợi nhuận ra nước ngoài, và các cam kết bảo hộ đầu tư khác.

Các cam kết này trong IPA được xây dựng chi tiết hơn các hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư song phương mà Việt Nam đã ký với các quốc gia thành viên EU, có tiêu chí rõ ràng đối với từng hành vi mà nhà nước không được làm, bổ sung một số ngoại lệ nhằm bảo đảm quyền điều chỉnh chính sách của quốc gia chủ nhà.

IPA đã bổ sung quy định ghi nhận quyền điều chỉnh chính sách của nước tiếp nhận đầu tư, theo đó các bên khẳng định quyền quản lý trong lãnh thổ của mình để đạt được mục tiêu chính sách như bảo vệ sức khỏe cộng đồng, an toàn, môi trường hoặc đạo đức công cộng, bảo vệ xã hội hoặc người tiêu dùng, hoặc xúc tiến và bảo vệ đa dạng văn hóa.

Trong dự thảo Luật sửa đổi một số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, về bảo đảm đầu tư, không có nội dung bổ sung và sửa đổi điều 13 trong Luật Đầu tư 2014 quy định về bảo đảm đầu tư trong trường hợp pháp luật thay đổi. Theo điều 13 thì các dự án đầu tư chỉ được đảm bảo về ưu đãi đầu tư, còn các điều kiện đầu tư khác dù đã được qui định trong Giấy phép đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đầu tư nhưng không được bảo đảm.

Từ những phân tích trên, trong Luật sửa đổi mốt số điều của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, chúng tôi xin đề sửa điều 13 của Luật Đầu tư 2014 như sau:

Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư cao hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư đang được hưởng thì nhà đầu tư được hưởng ưu đãi đầu tư theo quy định của văn bản pháp luật mới cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án.

Trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành quy định ưu đãi đầu tư thấp hơn ưu đãi đầu tư mà nhà đầu tư được hưởng trước đó thì nhà đầu tư được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư theo quy định trước đó cho thời gian hưởng ưu đãi còn lại của dự án.

Trong trường hợp văn bản pháp luật mới được ban hành có những quy định mâu thuẫn với các nội dung, quy định, điều kiện trong Giấy phép đầu tư hoặc Giấy chứng nhận đầu tư đã được cấp cho nhà đầu tư một cách hợp pháp, thì nhà đầu tư được tiếp tục được thực hiện theo Giấy phép đầu tư, Giấy chứng nhận đầu tư đã được cấp, trừ trường hợp nhà đầu tư lựa chọn thực hiện theo văn bản pháp luật mới ban hành.

Quy định tại khoản 2 và 3 Điều này không áp dụng trong trường hợp thay đổi quy định của văn bản pháp luật vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe của cộng đồng, bảo vệ môi trường.

Trường hợp nhà đầu tư không được tiếp tục áp dụng ưu đãi đầu tư hoặc các quy định trong giấy phép đầu tư hoặc giấy chứng nhận đầu tư theo quy định tại khoản 4 Điều này thì được xem xét giải quyết bằng một hoặc một số biện pháp sau đây:

Khấu trừ thiệt hại thực tế của nhà đầu tư vào thu nhập chịu thuế;

Điều chỉnh mục tiêu hoạt động của dự án đầu tư;

Hỗ trợ nhà đầu tư khắc phục thiệt hại.

Đối với biện pháp bảo đảm đầu tư quy định tại khoản 4 Điều này, nhà đầu tư phải có yêu cầu bằng văn bản trong thời hạn 3 năm kể từ ngày văn bản pháp luật mới có hiệu lực thi hành".

(*) Tham luận tại Hội thảo Góp ý Dự luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) do Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn tổ chức ngày 15/10/2019.

  • Cùng chuyên mục
Bất chấp rủi ro thuế quan, doanh nghiệp châu Âu vẫn vững tin vào triển vọng dài hạn của Việt Nam

Bất chấp rủi ro thuế quan, doanh nghiệp châu Âu vẫn vững tin vào triển vọng dài hạn của Việt Nam

Bất chấp những biến động ngày càng phức tạp trên thị trường quốc tế, niềm tin của các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam vẫn được duy trì vững vàng.

Đầu tư - 30/06/2025 18:03

Chuyên gia kinh tế trưởng OECD: Hy vọng Việt Nam đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ

Chuyên gia kinh tế trưởng OECD: Hy vọng Việt Nam đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ

Chuyên gia OECD kỳ vọng Việt Nam đạt được thỏa thuận không chỉ với Mỹ mà với các quốc gia khác để tiếp tục hạ các rào cản và xuất khẩu mạnh mẽ.

Đầu tư - 30/06/2025 16:08

Bảo Việt khẳng định tiên phong trong hệ sinh thái bảo hiểm

Bảo Việt khẳng định tiên phong trong hệ sinh thái bảo hiểm

Ông Nguyễn Việt Anh, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Bảo Việt cho rằng những doanh nghiệp có năng lực triển khai nhanh chóng, minh bạch và nhất quán như Bảo hiểm Bảo Việt chính là mắt xích thiết yếu, giúp giảm nhẹ tổn thất, ổn định dòng vốn và giữ vững niềm tin thị trường.

Đầu tư - 30/06/2025 14:41

Hà Tĩnh xây dựng 35 khu tái định cư dự án đường sắt Bắc - Nam

Hà Tĩnh xây dựng 35 khu tái định cư dự án đường sắt Bắc - Nam

Hà Tĩnh dự kiến sẽ xây dựng 35 khu tái định cư cho người dân bị ảnh hưởng bởi Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

Đầu tư - 30/06/2025 07:00

Kết quả đàm phán thương mại ảnh hưởng thế nào đến triển vọng kinh tế Việt Nam?

Kết quả đàm phán thương mại ảnh hưởng thế nào đến triển vọng kinh tế Việt Nam?

Hai tổ chức IMF và OECD cho rằng kết quả đàm phán thuế quan với Mỹ sẽ tác động đến tốc độ tăng trưởng GDP, tình hình tài chính và tiền tệ của Việt Nam.

Đầu tư - 30/06/2025 06:45

Đà Nẵng cần thêm thời gian để gỡ vướng 13 dự án trên bán đảo Sơn Trà

Đà Nẵng cần thêm thời gian để gỡ vướng 13 dự án trên bán đảo Sơn Trà

Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ xem xét cho phép bổ sung thời hạn hoàn thiện các thủ tục pháp lý đối với 13 dự án trên bán đảo Sơn Trà.

Đầu tư - 29/06/2025 15:44

 VinFast khánh thành nhà máy sản xuất ô tô điện công suất 200.000 xe/năm tại Hà Tĩnh

VinFast khánh thành nhà máy sản xuất ô tô điện công suất 200.000 xe/năm tại Hà Tĩnh

Nhà máy sản xuất ô tô điện tại Hà Tĩnh quy mô 360.000 m2, công suất 200.000 xe/năm là nhà máy sản xuất thứ 5 đang được VinFast triển khai trên toàn cầu.

Đầu tư - 29/06/2025 15:41

Quảng Trị ra điều kiện gia hạn tiến độ cho ba dự án điện gió

Quảng Trị ra điều kiện gia hạn tiến độ cho ba dự án điện gió

Ba dự án điện gió gồm Hướng Linh 5, Hướng Hiệp 2 và Hướng Hiệp 3 chỉ được gia hạn tiến độ khi đảm bảo thực hiện đầy đủ các yêu cầu do tỉnh đề ra.

Đầu tư - 29/06/2025 13:58

Thứ trưởng Bộ Tài chính: Việt Nam không xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế thành 'thiên đường về thuế'

Thứ trưởng Bộ Tài chính: Việt Nam không xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế thành 'thiên đường về thuế'

Bộ Tài chính cho biết sẽ xây dựng chính sách thuế đảm bảo cạnh tranh với khu vực, nhưng không muốn Trung tâm tài chính trở thành một "thiên đường về thuế" để thu hút các định chế tài chính.

Đầu tư - 28/06/2025 17:38

Doanh nghiệp Nghệ An đầu tư hơn 3.500 tỷ xây chung cư 46 tầng tại Bình Định

Doanh nghiệp Nghệ An đầu tư hơn 3.500 tỷ xây chung cư 46 tầng tại Bình Định

Dự án Xây dựng Nhà ở chung cư hỗn hợp cao 46 tầng do CTCP Arita (địa chỉ tại Nghệ An) làm chủ đầu tư sẽ được xây dựng tại khu đất 72B đường Tây Sơn (TP. Quy Nhơn, Bình Định) với tổng vốn hơn 3.500 tỷ đồng.

Đầu tư - 28/06/2025 07:09

Nghệ An 'rục rịch' chuẩn bị mặt bằng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Nghệ An 'rục rịch' chuẩn bị mặt bằng cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Nghệ An đặt mục tiêu khởi công tối thiểu 1 khu tái định cư cho dự án đường sắt tốc độ cao vào ngày 19/8/2025 theo yêu cầu của Chính phủ và Bộ Xây dựng.

Đầu tư - 28/06/2025 06:45

Đà Nẵng sắp có trung tâm thương mại và nhà ở xã hội hơn 3.300 tỷ

Đà Nẵng sắp có trung tâm thương mại và nhà ở xã hội hơn 3.300 tỷ

TP. Đà Nẵng sắp có hai dự án Khu trung tâm thương mại và Nhà ở xã hội tại quận Ngũ Hành Sơn, với tổng vốn đầu tư hơn 3.300 tỷ đồng.

Đầu tư - 27/06/2025 15:12

Chưa đủ thủ tục, chung cư nghìn tỷ ở Huế đã bị rao bán trên mạng

Chưa đủ thủ tục, chung cư nghìn tỷ ở Huế đã bị rao bán trên mạng

Mặc dù chưa đủ các thủ tục để mở bán nhưng đã xuất hiện các cá nhân, tổ chức rao bán các căn hộ của chung cư Đống Đa trên mạng.

Bất động sản - 27/06/2025 11:20

 Doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam đang lo ngại nhất điều gì?

Doanh nghiệp Mỹ tại Việt Nam đang lo ngại nhất điều gì?

Khảo sát của AmCham cho thấy thuế quan đang là mối quan ngại hàng đầu của các doanh nghiệp Mỹ đang đầu tư tại Việt Nam khi 36% cho biết họ “vô cùng lo ngại” và 41% “tương đối lo ngại” về vấn đề này.

Đầu tư - 27/06/2025 06:45

Nút giao hơn 3.400 tỷ ở Thủ Đức đạt 70% khối lượng, sắp thông xe hầm chui

Nút giao hơn 3.400 tỷ ở Thủ Đức đạt 70% khối lượng, sắp thông xe hầm chui

Nút giao An Phú có tổng mức đầu tư hơn 3.400 tỷ đồng tại TP. Thủ Đức, TP.HCM đã đạt được 70% khối lượng, hầm chui sẽ thông xe vào cuối tháng 6 này.

Đầu tư - 26/06/2025 18:09

Capella làm dự án hạ tầng khu công nghiệp hơn 1.152 tỷ tại Quảng Trị

Capella làm dự án hạ tầng khu công nghiệp hơn 1.152 tỷ tại Quảng Trị

Dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh kết cấu hạ tầng Khu công nghiệp Capella Quảng Trị có tổng mức đầu tư hơn 1.152 tỷ, với diện tích 220,47 ha.

Đầu tư - 26/06/2025 15:44