Tại phiên họp toàn thể lần thứ 11, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã thẩm tra dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi). Nội dung được nhiều đại biểu quan tâm là việc bổ sung chương mới hoàn toàn vào luật quy định về hộ kinh doanh.

Không phát sinh các thủ tục hành chính

Trình bày tờ trình dự án luật, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Vũ Đại Thắng cho biết, theo quy định hiện hành, khoản 2 Điều 212 Luật Doanh nghiệp đã giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết đăng ký và hoạt động của hộ kinh doanh. Chính phủ đã ban hành Nghị định 78/2015/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp, trong đó có nội dung về đăng ký và hoạt động của hộ kinh doanh.

Qua gánh giá các quy định này, ban soạn thảo thấy một số khiếm khuyết như hộ kinh doanh không rõ ràng về địa vị pháp lý và trách nhiệm dân sự; quyền kinh doanh bị giới hạn trong phạm vi cấp huyện; chỉ được sử dụng dưới 10 lao động; không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện…

Chính những hạn chế pháp lý này dẫn đến cản trở hộ kinh doanh tận dụng và phát huy tối đa cơ hội kinh doanh, không phát huy hết được lợi ích của nguồn lực đầu tư dưới hình thức hộ kinh doanh.

Dự thảo Luật bổ sung 1 chương, chương VIIa về hộ kinh doanh gồm các điều 187a, điều 187b và điều 187c thay vì giao hoàn toàn cho Chính phủ quy định như hiện nay. Dự thảo Luật quy định theo hướng tiếp tục thừa nhận sự tồn tại của hộ kinh doanh bên cạnh các loại hình pháp lý khác là doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần.

Đồng thời đảm bảo sự đa dạng hình thức kinh doanh, trao thêm quyền cho nhà đầu tư lựa chọn hình thức kinh doanh phù hợp; không ép buộc hành chính hộ kinh doanh phải chuyển thành doanh nghiệp hoặc xóa bỏ hình thức hộ kinh doanh.

Cũng theo vị Thứ trưởng, điều này quy định rõ địa vị pháp lý hộ kinh doanh, trách nhiệm dân sự của chủ hộ kinh doanh đảm bảo phù hợp với Bộ luật Dân sự. Hộ kinh doạnh sẽ do một cá nhân hoặc các thành viên gia đình đăng kí; bãi bỏ hạn chế của quy định hiện hành đối với hộ kinh doanh như chỉ được sử dụng dưới 10 lao động, không được mở chi nhánh, văn phòng đại diện…

Trên cơ sở quy định của luật, Chính phủ tiếp tục quy định chi tiết về tổ chức quản lý, hoạt động nhằm đảm bảo môi trường thể chế phù hợp với tính chất và quy mô của hộ kinh doanh, bình đẳng giữa tất cả các loại hình doanh nghiệp.

"Việc bổ sung quy định về hộ kinh doanh không làm phát sinh tác động tiêu cực đến hoạt động của hộ kinh doanh, không phát sinh thủ tục hành chính và các hộ kinh doanh đang hoạt động không phải đăng ký lại hoặc không phải đổi giấy chứng nhận đăng kí hoạt động đã được cấp", ông Vũ Đại Thắng nhấn mạnh.

Trách nhiệm cao hơn cho hộ kinh doanh

Tán thành với việc đưa hộ kinh doanh vào điều chỉnh trong Luật Doanh nghiệp, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc cho rằng đây là một trong những đột phá lần sửa đổi luật này.

Chủ tịch VCCI nhận định luật hiện hành điều chỉnh cho 10% GDP - 700.000 doanh nghiệp tư nhân; còn 30% GDP khu vực tư nhân đóng góp (của hộ kinh doanh) thì lại không trong phạm vi điều chỉnh của luật.

Từ đó, luật cần có quy định bao trùm hộ kinh doanh là một chủ thể trong nền kinh tế Việt Nam và đúng theo tinh thần của Hiến pháp – các chủ thể kinh doanh thuộc các thành phần kinh tế cạnh tranh bình đẳng trước pháp luật.

"Việc hộ kinh doanh được quy định trong luật sẽ bảo đảm tốt hơn các quyền lợi, khắc phục được những hạn chế trong tiếp cận chính sách hỗ trợ, chính sách tín dụng, vấn đề bảo vệ thương hiệu, sở hữu trí tuệ… cùng với đó đặt ra trách nhiệm cao hơn cho hộ kinh doanh", ông Vũ Tiến Lộc nói.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Phùng Văn Hùng khẳng định vai trò, đóng góp của hộ kinh doanh trong nền kinh tế là rất lớn với 30% vào GDP, tạo ra 8 triệu việc làm.

Tuy nhiên, ông phân tích nếu sửa luật thì phải xác định rõ mục tiêu điều chỉnh, quy định hộ kinh doanh vào luật có giải quyết được tình trạng thất thu ngân sách bởi hiện nay hộ kinh doanh mới chỉ đóng góp khoảng 1,6% ngân sách, vấn đề bảo hiểm xã hội cho người lao động tại các hộ kinh doanh…

Cũng theo ông, hiện nay, việc thực hiện khuyến khích hộ kinh doanh lên doanh nghiệp không hiệu quả là do chính sách thuế bất bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp.

Thuế môn bài đối với hộ kinh doanh không bình đẳng với thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp rồi đến thủ tục đăng kí thành lập từ doanh nghiệp siêu nhỏ cũng rất phức tạp. Do đó đã đến lúc cần tổng kết, đánh giá hoạt động của hộ kinh doanh để làm sao có những quy định phù hợp.

Trong khi đó, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách Nguyễn Vân Chi bày tỏ băn khoăn với các quy định về hộ kinh doanh được thể hiện trong dự thảo Luật. Đại biểu cho rằng nội hàm các quy định của dự thảo Luật so với quy định hiện hành không khác biệt khi hộ kinh doanh vẫn đang được xác định là chủ thể kinh doanh hợp pháp có đăng kí kinh doanh và có phải đóng thuế.

"Do đó, chúng ta cần làm rõ quy định đăng kí kinh doanh của hộ kinh doanh trong dự thảo Luật cụ thể hơn, kĩ hơn hay ưu việt hơn so quy định hiện hành không? Các quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh trong dự thảo đều là những quyền đang có mà chưa thấy rõ khả năng tiếp cận vốn tăng hơn, thuận lợi hơn hay những quyền mới, nghĩa vụ mới chưa thể hiện đúng như định hướng đề ra", bà Chi bày tỏ.

Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính – Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Vân Chi cho hay để thực hiện được mục tiêu cả nước đạt 1 triệu doanh nghiệp, khuyến khích hộ kinh doanh chuyển đổi lên thành lập doanh nghiệp thì phải có những biện pháp khuyến khích phù hợp thì trong dự thảo lần này cần phải xem xét, đánh giá các chính sách, biện pháp thực hiện thời gian qua liệu đã đúng hướng.

Bên cạnh đó cần phải có quy định về kế toán đơn giản cho doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ để hộ kinh doanh khi chuyển đổi lên doanh nghiệp không phải lo ngại phải có sổ sách kế toán chuẩn mực như hiện nay.

Các ý kiến sẽ được Ủy ban Kinh tế của Quốc hội tổng hợp, để có tiếp thu và giải trình, hoàn thiện báo cáo thẩm tra dự án luật.

Bài liên quan

Sửa Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp: Khắc phục tình trạng 'luật chồng lên luật'

'Việc sửa đổi Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp sẽ tác động lớn tới thị trường M&A Việt Nam'

Luật Doanh nghiệp nên sửa đổi những gì?

Sửa Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp: Rất cần những đột phá