Thu hút các doanh nghiệp nước ngoài

Theo số liệu thống kê của Cục Khảo sát địa chất Mỹ, trữ lượng khoáng sản đất hiếm ở Việt Nam chiếm 18% tổng trữ lượng đất hiếm toàn thế giới, khoảng 22 triệu tấn, chỉ sau Trung Quốc với trữ lượng 44 triệu tấn. Từ đó có thể thấy, Việt Nam là một trong những nước sở hữu nguồn tài nguyên đất hiếm vô cùng lớn khiến không ít nhà sản xuất bán dẫn thèm muốn.

Trong khi toàn thế giới đang chạy đua để có được nguồn cung các khoáng sản quan trọng như đất hiếm thì việc khai thác, chế biến đất hiếm và khoáng sản của Việt Nam vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.

Nhằm đẩy mạnh đầu tư, hình thành ngành khai thác, chế biến tài nguyên khoáng sản đồng bộ hiệu quả với công nghệ tiên tiến, thiết bị hiện đại phù hợp với xu thế của thế giới, Chính phủ đã phê duyệt "Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050". Trong đó, riêng mảng khoáng sản đất hiếm, quy hoạch đưa dự kiến khai thác khoảng 2 triệu tấn quặng đất hiếm nguyên khai mỗi năm.

Theo quy hoạch này, từ nay đến năm 2030, sẽ hoàn thành các đề án thăm dò đã cấp phép tại mỏ đất hiếm Bắc Nậm Xe, Nam Nậm Xe (Lai Châu); thăm dò nâng cấp, mở rộng các mỏ đã cấp phép khai thác và đầu tư mới thăm dò tại Lai Châu, Lào Cai, Yên Bái. Cùng với đó, đẩy mạnh tìm kiếm công nghệ, thị trường khai thác gắn với chế biến sâu khoáng sản đất hiếm đã cấp phép khai thác tại các mỏ như Đông Pao (Lai Châu), Yên Phú (Yên Bái). Đồng thời, hoàn thành nhà máy chế biến đất hiếm tại xã Yên Phú (huyện Văn Yên, Yên Bái).

Sang giai đoạn 2031-2050, tiếp tục đầu tư mở rộng khai thác mỏ Đông Pao và đầu tư mới 3 - 4 dự án khai thác tại Lai Châu, Lào Cai nếu có nhà đầu tư đồng bộ từ thăm dò, khai thác, chế biến gắn với thị trường tiêu thụ sản phẩm. Tổng sản lượng khai thác giai đoạn này đạt khoảng 2 triệu tấn quặng nguyên khai mỗi năm.

Nhận thấy Việt Nam là thị trường có thể cung ứng đất hiếm top đầu thế giới, một số quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc… đã tìm đến Việt Nam với mong muốn hợp tác, phát triển đất hiếm.

Cụ thể, từ năm 2010, Nhật Bản đã tìm đến Việt Nam nhằm mở rộng nguồn cung đất hiếm ngoài Trung Quốc.

Cuối năm 2022, Bộ trưởng Công Thương đã ký thỏa thuận hợp tác với người đồng cấp Hàn Quốc về việc thăm dò và phát triển các chuỗi khoáng sản cốt lõi, bao gồm đất hiếm tại Việt Nam, để cung cấp chuỗi cung ứng toàn cầu ổn định.

Đến tháng 6/2023, Hàn Quốc và Việt Nam đã ký một biên bản ghi nhớ thành lập một trung tâm dây chuyền cung cấp đất hiếm và các khoáng sản quan trọng khác nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định cho các công ty Hàn Quốc và khuyến khích họ đầu tư vào Việt Nam.

Mới đây, vào tháng 9/2023, hai nước Việt Nam - Mỹ đã ký thỏa thuận về chất bán dẫn và khoáng chất hiếm.

TS. Phạm Quang Minh, Viện trưởng Viện Công nghệ xạ hiếm cho rằng, việc ký thỏa thuận về chất bán dẫn và khoáng chất hiếm là cơ hội mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Việc ký kết này sẽ tạo thuận lợi cho Việt Nam trong hợp tác quốc tế, tiếp cận công nghệ, thu hút đầu tư... Đây sẽ là cơ hội thu hút các doanh nghiệp từ Mỹ cũng như nhiều nước khác có công nghệ chế biến và ứng dụng đất hiếm tìm hiểu cơ hội đầu tư, hợp tác ở Việt Nam.

Đồng thời, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp và các nhà khoa học trong nước thông qua tăng cường hợp tác quốc tế để phối hợp, từng bước xây dựng và làm chủ công nghệ lõi chế biến quặng đất hiếm với mục tiêu tập trung nguồn lực trong nước, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đầu tư chế biến sâu khoáng sản.

Hoàn thiện các chính sách quản lý, khai thác khoáng sản

Nói về những chính sách để quản lý, khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên quý giá này, TS. Phạm Quang Minh cho hay, hiện nay, chính sách về khoáng sản Việt Nam đang dần được hoàn thiện.

Theo đó, tháng 4/2023, Chính phủ đã ban hành quyết định phê duyệt "Chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045"; tháng 7/2023, ban hành quyết định phê duyệt "Quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050". Đồng thời, Chính phủ đang tích tực hoàn thiện dự án Luật Địa chất và Khoáng sản (thay thế Luật Khoáng sản 2010) để trình Quốc hội cho ý kiến vào năm 2024.

Cùng với đó là các Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) quy định các điều kiện đối với đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực khai khoáng tại Việt Nam; Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) cho phép thành lập liên doanh với phần vốn góp của bên nước ngoài không quá 51% hoặc doanh nghiệp có 100% vốn đầu tư nước ngoài.

Có thể thấy, các Nghị quyết của Bộ Chính trị, quyết định của Chính phủ đã tạo dựng cơ bản các cơ sở pháp lý quan trọng để phát triển lĩnh vực khoáng sản, trong đó có khoáng sản đất hiếm Việt Nam.

"Để quản lý và khai thác hiệu quả đất hiếm trước hết cần phải thực hiện tốt quy hoạch đã được phê duyệt, trong quy hoạch nhiệm vụ, chức năng của các bộ, ngành và địa phương đã được phân định rõ. Tuy nhiên, cần có cơ chế phối hợp giải quyết các vấn đề cụ thể và đặc biệt là cần chú trọng đẩy mạnh đầu tư có trọng điểm về khoa học công nghệ, đào tạo đội ngũ cán bộ, tăng cường năng lực nghiên cứu và triển khai trong lĩnh vực đất hiếm, trên cơ sở phát huy nội lực và đẩy mạnh hợp tác quốc tế từng bước làm chủ công nghệ lõi về chế biến đất hiếm", ông Minh chia sẻ.

Về quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản thời kỳ 2021- 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Viện trưởng Viện Công nghệ xạ hiếm cho rằng, Chính phủ phê duyệt quy hoạch đúng thời điểm khi vấn đề về đất hiếm đang rất nóng.

Bài liên quan

Đất hiếm Việt Nam - 'Kho báu' đang chờ khai thác

Chính quyền Trung Quốc muốn sáp nhập tạo 'siêu' công ty đất hiếm

Bộ Tứ quyết lật ngược thế cờ về 'vũ khí' đất hiếm với Trung Quốc

[Video] Nhật Bản tìm ra mỏ đất hiếm khổng lồ, có thể thay đổi kinh tế toàn cầu