Theo dữ liệu từ CAPA Fleet Database thuộc Trung tâm hàng không châu Á - Thái Bình Dương (CAPA), một nửa số máy bay thương mại phục vụ cho các hãng hàng không trên thế giới đều được thuê lại. Thị phần máy bay cho thuê đã tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm 1980-1990, và chứng kiến sự tăng trưởng đặc biệt mạnh mẽ trong thập kỷ qua.

Công ty cho thuê máy bay GE Capital Aviation Services (GECAS) có trụ sở tại Hoa Kỳ từ lâu đã trở thành người chơi lớn nhất trong ngành cho thuê máy bay, với danh mục hơn 1.450 máy bay thuộc sở hữu và quản lý trị giá hơn 35 tỷ USD (số liệu từ một phân tích của CAPA năm 2017). Tuy nhiên, vị trí thống lĩnh của GECAS, là người chơi chiếm ưu thế trong ngành công nghiệp này đã không còn tồn tại nữa. GECAS đã thanh lý hơn 3 tỷ USD các máy bay cũ kể từ năm 2015, trong khi các đối thủ nhỏ hơn mở rộng quy mô và giá trị nhanh chóng.

Các công ty cho thuê máy bay ở châu Á và Trung Quốc khác cũng đang "làm mưa làm gió" trên thị trường cho thuê máy bay quốc tế thông qua các thương vụ mua bán, sáp nhập. Hồng Kông đã là một điểm nóng của hoạt động kinh doanh này khi chính quyền địa phương đề xuất một chế độ thuế thân thiện đối với các công ty cho thuê mới để biến hòn đảo này thành một trung tâm cạnh tranh toàn cầu trong lĩnh vực cho thuê máy bay.

Tại Việt Nam mới chỉ có duy nhất một công ty đó là Công ty cổ phần Cho thuê máy bay Việt Nam (VALC) hoạt động trong lĩnh vực này.

VALC được thành lập vào năm 2007 với hai cổ đông chính là Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Tổng công ty Hàng không Việt Nam (Vietnam Airlines).

Bài liên quan

Vì sao FLC và Vietjet mua được nhiều máy bay?

Tại thời điểm thành lập, đại diện các cổ đông sáng lập, ông Trần Bắc Hà - nguyên Tổng Giám đốc BIDV cho biết, ý tưởng thành lập một công ty cho thuê máy bay được BIDV báo cáo lên Chính phủ từ tháng 4/2007 và nhanh chóng được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận và xem đây là một trong những dự án trọng điểm cần được tập trung triển khai. Chỉ sau chưa đầy 6 tháng triển khai, BIDV và Vietnam Airlines cùng các cổ đông khác đã hoàn thành công tác chuẩn bị và được Chính phủ chấp thuận thành lập vào đầu tháng 9/2007.

VALC ra đời trên cơ sở góp vốn của các tổng công ty, tập đoàn kinh tế lớn của nhà nước như: Vietnam Airlines (30%); BIDV (20%); PVN (17%); Vinashin (11%); Tổng công ty Phong Phú (8%) và 14% còn lại dành cho cổ đông phổ thông.

Nắm giữ phần lớn thị trường hàng không trong nước, Vietnam Airlines cũng là khách hàng chính thuê lại các máy bay của VALC. Tại thời điểm tháng 12/2016, vốn điều lệ của VALC là 1.318,7 tỷ đồng.

Mặc dù kế hoạch triển khai phương án chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) bị trì hoãn trong năm 2017, nhưng cơ cấu cổ đông của VALC lại có sự biến động mạnh do cổ đông sáng lập BIDV dần chuyển nhượng cho một số ngân hàng, doanh nghiệp khác.

Thời điểm tháng 9/2017, tỷ lệ sở hữu của các cổ đông sáng lập VALC gồm: Ngân hàng TMCP Đại chúng Việt Nam (PVComBank) sở hữu 12,37%; BIDV (27,6%); Vietnam Airlines (32,05%). Tổng công ty Phong Phú và Vinashin đều đã chuyển nhượng toàn bộ cổ phần nắm giữ tại VALC.

Đến tháng 1/2018, tỷ lệ sở hữu của BIDV giảm xuống còn 18,52%.

VALC bắt đầu có sự tham gia của một tập đoàn kinh tế tư nhân. Hiện nhóm cổ đông liên quan  tập đoàn này đang nắm giữ tổng cộng 34,56% vốn doanh nghiệp. 

Năm 2014, doanh thu của VALC đạt hơn 76,8 triệu USD, lợi nhuận sau thuế đạt 19,78 triệu USD. Năm 2015, VALC lãi ròng 19,5 triệu USD, giảm gần 300.000 USD so với kết quả thực hiện năm 2014. Năm 2016, VALC đạt tổng doanh thu 82,7 triệu USD và 25,9 triệu USD lợi nhuận trước thuế.

Năm 2017, tổng doanh thu công ty đạt 85,5 triệu USD, hoàn thành chưa đến 60% kế hoạch do việc thanh lý máy bay muộn hơn dự kiến. Nhờ kiểm soát chặt chi phí quản lý doanh nghiệp và tỷ giá ngoại tệ biến động không lớn như giả định nên lợi nhuận trước thuế lại vượt kế hoạch 16%, lên 26,6 triệu USD. 

Theo VALC, công ty đã tham gia các giao dịch bán và cho thuê lại tàu bay của Vietnam Airlines (3 chiếc), Vietjet (8 chiếc), tuy nhiên hầu hết đều thất bại do tỷ lệ chào cho thuê cao và không cạnh tranh được với các công ty cho thuê nước ngoài. 

Năm 2018, công ty đặt mục tiêu doanh thu năm nay đạt 91,7 triệu USD, tăng 7% so với năm trước nhờ thu nhập liên quan đến việc thanh lý máy bay. Trong đó, gần 15 triệu USD là tiền Vietnam Airlines đền bù thiệt hại liên quan đến việc chấm dứt trước hạn hợp đồng.

Bài liên quan

Tại sao Tập đoàn UAC của Mỹ đặt nhà máy sản xuất thân máy bay và động cơ Rolls Royce tại Đà Nẵng?

Tổng Bí thư - Chủ tịch nước chứng kiến Bamboo Airways mua thêm 10 máy bay Boeing trị giá gần 3 tỷ USD

Tập đoàn Mỹ đầu tư 170 triệu USD vào Đà Nẵng sản xuất thân máy bay và động cơ Rolls Royce

Vietnam Airlines có thể mua 100 máy bay Boeing 737 Max nhân thượng đỉnh Mỹ - Triều