VCBS: Dù chịu thuế quan cao hơn 1 số nước, Việt Nam vẫn thu hút vốn FDI trong dài hạn

Mức chênh lệch thuế đối ứng mà chính quyền Mỹ mới công bố dành cho hàng hóa từ Việt Nam so với 4 quốc gia Đông Nam Á khác không làm lu mờ những lợi thế rõ ràng của Việt Nam so với các "đối thủ" khác cả về môi trường sản xuất và đầu tư, Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) nhận định.

Ngày 31/7 (giờ Washington D.C.), chính quyền Tổng thống Trump đã cập nhật và công bố mức thuế đối ứng với 69 đối tác thương mại. Theo đó, mức thuế 20% đối với Việt Nam thấp hơn nhiều so với các quốc gia châu Á như Lào (40%), Myanmar (40%), Brunei (25%), Ấn Độ (25%).

Đồng thời, mức thuế đối với Việt Nam cao hơn so với một số quốc gia trong khu vực như Campuchia, Indonesia, Malaysia, Thái Lan (19%).

Nếu xét về chi phí xuất khẩu, mức chênh lệch này không tác động quá nhiều. Hơn nữa, hiện nay Việt Nam vẫn sở hữu những lợi thế rõ ràng so với các quốc gia cả về môi trường sản xuất và đầu tư, các chuyên gia VCBS bình luận trong một báo cáo mới công bố.

Ngoài sở hữu vị trí địa lý tiếp giáp với biển và các bến cảng chiến lược, chi phí sản xuất ở Việt Nam vẫn cạnh tranh do giá thuê đất tại các khu công nghiệp chưa quá cao và giá điện của Việt Nam là một trong những quốc gia thấp nhất trong khu vực. Bên cạnh đó, chi phí nhân công tương đối thấp so với các nước khác.

Điểm nổi bật là môi trường đầu tư thuận lợi, nhờ bộ máy chính trị ổn định, các chính sách ưu đãi và thu hút các doanh nghiệp FDI, và nhiều hiệp định tự do thương mại (FTA) đã được ký kết.

Theo đó, VCBS kỳ vọng "Việt Nam vẫn có cơ hội nổi bật như một điểm đến lý tưởng cho đầu tư và hoạt động sản xuất - kinh doanh, và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu" và dòng vốn đầu tư FDI vẫn sẽ tiếp tục lựa chọn Việt Nam là điểm đến hấp dẫn trong dài hạn, báo cáo nhấn mạnh.

Rủi ro hàng trung chuyển sang Việt Nam

Các chuyên gia phân tích VCBS lưu ý, con số chênh lệch về thuế quan giữa Việt Nam và các nước hàm ý rằng Mỹ vẫn đánh giá rủi ro hàng trung chuyển sang Việt Nam. Chính quyền Trump muốn áp thuế 40% với hàng trung chuyển từ các nước, trong đó có Việt Nam.

Do giá trị xuất khẩu từ Việt Nam sang Mỹ rất lớn (hơn 100 tỷ USD mỗi năm), nên các quyết định về thuế quan sẽ có tác động sâu rộng tới hoạt động xuất-nhập khẩu cũng như hoạt động sản xuất tại Việt Nam.

Theo VCBS, hiện Mỹ chưa có tiêu chuẩn hay định nghĩa cụ thể về "hàng trung chuyển", mà thường tập trung vào ngưỡng tỷ lệ giá trị gia tăng nội địa (~35%) và yếu tố "biến đổi bản chất đáng kể" (substantial transformation) trong quá trình sản xuất.

VCBS phân tích, ngành nông nghiệp đạt mức 65% tỷ lệ nội địa hóa hàng hóa nên nhóm ngành này ít chịu rủi ro từ thuế. Còn các mặt hàng điện tử (máy tính, điện thoại) được miễn thuế đối ứng.

Trong khi các ngành xuất khẩu lớn như máy móc & thiết bị chỉ đạt tỷ lệ nội địa 30% – thấp hơn cả ngưỡng tối thiểu 35% trong phần lớn các FTA của Mỹ. Do đó, đây là ngành mà các chuyên gia VCBS đặc biệt lưu ý có nguy cơ bị tác động lớn nhất từ thuế đối ứng về hàng trung chuyển.

Họ khuyến nghị theo dõi thêm đối với các ngành khác có tỷ lệ nội địa ở ngưỡng trung bình như vận tải (43%), kim loại (41%), dệt may (45%). Nếu các quy định về hàng trung chuyển chặt chẽ và yêu cầu cao hơn, đây sẽ là những nhóm ngành có khả năng chịu tác động.

"Chúng tôi cho rằng nếu Mỹ yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa cao, thì cả xuất khẩu và FDI có thể ảnh hưởng trong ngắn hạn", báo cáo viết. Tuy nhiên, trong dài hạn, áp lực này có thể thúc đẩy các doanh nghiệp FDI chuyển dịch sản xuất gia tăng giá trị sang Việt Nam. Theo đó, các sản phẩm sẽ được nâng cao tỷ lệ nội địa hóa.

Đồng thời, các doanh nghiệp trong nước cũng sẽ phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng, và nâng cao chất lượng gia tăng sản phẩm, các chuyên gia VCBS khuyến nghị.

Dẫn kinh nghiệm từ các quốc gia khác, các chuyên gia VCBS cho rằng thỏa thuận ban đầu với Mỹ vẫn đang để ngỏ khả năng tiếp tục đàm phán, mở ra dư địa điều chỉnh linh hoạt hơn trong tương lai.

"Chúng tôi cho rằng Việt Nam với thế mạnh ngoại giao linh hoạt đã được chứng minh qua thời gian, diễn biến đàm phán có thể đạt được các kết quả tích cực hơn nữa", báo cáo có đoạn.

Hơn nữa, Việt Nam vẫn đang chứng minh nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định của Việt Nam, cùng tiềm năng tăng trưởng khả quan. Theo đó, Việt Nam có cơ hội nổi bật như một điểm đến lý tưởng cho đầu tư và hoạt động sản xuất - kinh doanh trong tương lai gần, và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu, báo cáo VCBS kết luận.

Số liệu của Cục Thống kê (Bộ Tài chính) mới công bố cho thấy, FDI vào Việt Nam trong 7 tháng đầu năm nay tăng cả về vốn đăng ký và vốn thực hiện trong bối cảnh Mỹ đe dọa áp thuế quan nặng lên hàng loạt nước.

Theo đó, tổng vốn FDI đăng ký vào Việt Nam trong 7 tháng đầu năm 2025 đạt 24,09 tỷ USD, tăng 27,3% so với cùng kỳ năm trước. Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo được cấp phép mới tiếp tục là ngành thu hút nhiều vốn nhất và cũng là ngành có vốn giải ngân nhiều nhất.

Vốn FDI thực hiện tại Việt Nam trong 7 tháng ước đạt 13,6 tỷ USD, tăng 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Đây là số vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện cao nhất của 7 tháng trong 5 năm qua.