TP.HCM muốn làm 355 km metro trong 10 năm, vượt kế hoạch Bộ Chính trị giao

UBND TP.HCM vừa có tờ trình HĐND TP.HCM về Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị (metro) TP.HCM, theo Kết luận 49 của Bộ Chính trị.

Theo đó, đề án đã được nghiên cứu nghiêm túc, công phu, toàn diện, thận trọng và kỹ lưỡng với sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học, đã có ý kiến thống nhất thông qua của Thành ủy, HĐND, UBND TP.HCM; ý kiến góp ý của các cơ quan bộ ngành Trung ương, của Tổ công tác Chính phủ, của Đảng đoàn Quốc hội, Ủy ban Kinh tế Quốc hội và Thường trực Chính phủ.

Trước đây, TP.HCM đặt mục tiêu đến 2035 hoàn thành 183 km metro, đến 2045 hoàn thành 168 km; đến 2060 hoàn thành tiếp 159 km là hoàn thành mạng lưới 510 km. Thành phố chia làm 3 giai đoạn để thực hiện mục tiêu này với tổng mức đầu tư 37 tỷ USD.

Tuy nhiên, Sở GTVT TP.HCM cho biết, TP.HCM muốn tăng quy mô thực hiện metro.

Cụ thể, TP.HCM phấn đấu đến năm 2035 thực hiện 355 km metro (từ tuyến số 1 đến số 7). Giai đoạn 2045, thành phố hoàn thành 155 km nữa, nâng tổng chiều dài toàn tuyến metro lên 510 km.

Để thực hiện mục tiêu này, từ nay đến năm 2035, TP.HCM điều chỉnh tổng mức đầu tư lên 40 tỷ USD. Qua đó, rút ngắn thời gian hoàn thành toàn bộ mạng lưới metro sớm hơn 15 năm so với kế hoạch trước đây.

Về kế hoạch triển khai thực hiện, từ nay đến năm 2027 là công tác chuẩn bị đầu tư. Năm 2027-2028 là bồi thường, giải phóng mặt bằng, đồng thời khởi công công trình.

Trước đó, nhiều chuyên gia bày tỏ lo ngại về kế hoạch thực hiện tuyến metro ở TP.HCM. Cụ thể, chuyên gia nhấn mạnh, TP.HCM nên tập trung hoàn thành hạ tầng, đô thị dọc tuyến Metro số 1, hoàn chỉnh tuyến metro này theo mô hình TOD (phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông công cộng) chứ không nên chạy theo số lượng.

Việc xây dựng metro không chỉ đơn thuần làm đường sắt chạy vòng quanh thành phố mà phải tính toán đến việc phát triển khu đô thị dọc tuyến, phát triển hạ tầng có liên quan, tạo ra hệ sinh thái... Đây mới là phát triển theo mô hình TOD, tức là TP.HCM nên có đề xuất, phương án tính theo số km2 chứ không phải số km chiều dài.

Trong khi đó một chuyên gia khác cho rằng, TP.HCM không thể bàn lùi trong phát triển metro và bắt buộc phải triển khai mô hình TOD. Để phát triển nhanh metro, TP.HCM cần sự hỗ trợ của Trung ương và các nguồn vốn khác trong lúc bắt đầu triển khai TOD và để TOD phát huy tối đa lợi ích mang lại. Nếu chỉ bán đấu giá đất thì thành phố sẽ không đủ nguồn lực, do đó, cần kết hợp với tư nhân phát triển đô thị và sau đó kinh doanh thì mới đạt được lợi nhuận cao nhất.

Đề xuất hàng loạt cơ chế đột phá

Theo đề án, để hoàn thành mục tiêu, TP.HCM đề xuất 43 cơ chế, chính sách đột phá. Trong đó, 32 cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền ban hành của Quốc hội, 13 cơ chế thuộc thẩm quyền ban hành của Chính phủ.

Các cơ chế, chính sách nhằm ưu tiên huy động vốn và bố trí vốn; phân cấp, phân quyền mạnh mẽ; rút ngắn trình tự, thủ tục, đẩy nhanh tiến độ thực hiện; phát triển đô thị theo định hướng TOD; thu hút các nhà đầu tư chiến lược, đa dạng hóa nguồn lực đầu tư...

Về nguồn vốn, đề án xác định đầu tư công có vai trò chủ đạo và quyết định đến việc xây dựng hệ thống metro. Trong quá trình triển khai, TP.HCM sẽ tiếp tục nghiên cứu, kêu gọi các nhà đầu tư tham gia đầu tư xây dựng các tuyến metro có tiềm năng thương mại.

Đối với nguồn vốn ngân sách, TP.HCM sẽ huy động từ kế hoạch vốn trung hạn, nguồn vượt thu, nguồn từ khai thác quỹ đất, phát hành trái phiếu chính quyền địa phương.

Ngoài ra, TP.HCM huy động vốn vay, huy động từ hợp đồng BT (trả bằng ngân sách hoặc quỹ đất), vốn ngân sách Trung ương hỗ trợ và các nguồn vốn hợp pháp khác.

Ngày 9/12, Văn phòng Chính phủ ban hành thông báo kết luận của Thường trực Chính phủ về Đề án phát triển hệ thống mạng lưới metro tại TP.HCM.

Theo đó, đề án phải thể hiện được tư duy hiện đại, tầm nhìn chiến lược với cách nghĩ và cách làm mới; Quy hoạch mạng lưới metro tại TP.HCM phải có tầm nhìn chiến lược, bảo đảm tính đồng bộ với quy hoạch tổng thể đường sắt quốc gia; Đa dạng hóa hình thức huy động vốn theo hướng linh hoạt, hiệu quả, phù hợp với thực tế triển khai dự án và đa đạng hóa các nguồn lực, trong đó tăng trần nợ công và bội chi ngân sách (báo cáo cấp có thẩm quyền); Công nghệ và phương thức quản trị dự án phải hiện đại, thông minh và hiệu quả; Nghiên cứu xây dựng ngay và ban hành hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật cho metro bảo đảm thống nhất trong hệ thống để sử dụng chung.

Về kiến nghị Bộ Chính trị, đồng ý chủ trương triển khai đề án; Đồng ý chủ trương có các cơ chế đặc thù, đặc biệt về chỉ định thầu tư vấn, giám sát và lựa chọn các nhà đầu tư, huy động nguồn lực; Giao Ban cán sự đảng Chính phủ làm việc với Đảng đoàn Quốc hội thống nhất cơ chế chính sách đặc thù cho đề án trước khi trình Quốc hội theo quy định; Đồng ý chủ trương tăng trần nợ công lên khoảng 80% GDP và bội chi ngân sách ở mức phù hợp; Giao UBND TP.HCM làm chủ đầu tư các dự án trên địa bàn, được sử dụng ngân sách địa phương thực hiện công tác chuẩn bị đầu tư theo quy định.