Thu hút vốn đầu tư vào vùng ĐBSCL - Bài cuối: Tháo 'ngòi nổ' thu hút đầu tư bằng cách nào?

Một vùng đất đủ hấp dẫn nhà đầu tư thì chính sách phải tốt, hạ tầng cứng như đường sá, bến cảng, sân bay phải đảm bảo kết nối thông suốt và hạ tầng mềm như trường học, bệnh viện, khu vui chơi giải trí phải đáp ứng yêu cầu của nhà đầu tư.

Cần đẩy nhanh phát triển hạ tầng cứng lẫn mềm

Hiện nay, khu vực ĐBSCL được kết nối với TP.HCM, miền Đông và cả nước vẫn qua tuyến đường độc đạo QL 1A. Từ TP.HCM về TP. Cần Thơ - trái tim Tây Đô chỉ 180 km nhưng thời gian di chuyển nhanh nhất cũng mất tầm 4 giờ, những lúc xe cộ đông đúc thì thời gian di chuyển có thể tăng gấp đôi, ba lần.

Bài liên quan

Thu hút vốn đầu tư vào vùng ĐBSCL - Bài 1: Nhiều lĩnh vực tiềm năng, chào đón nhà đầu tư

Thu hút vốn đầu tư vào vùng ĐBSCL - Bài 2: Vì sao thu hút đầu tư còn hạn chế?

Từ TP. Cần Thơ đi đến Cà Mau - tỉnh cực Nam của Tổ quốc cũng mất ngần ấy thời gian. Như vậy, nhà đầu tư muốn đầu tư vào khu vực này phải mất cả ngày cho việc “đi lại”, đó là chưa kể khi sản xuất ra sản phẩm phải vận chuyển cả ngày đường mới đến được bến cảng xuất khẩu.

Hiện tại, tuyến đường cao tốc kết nối từ Mỹ Thuận - TP.HCM sắp hoàn thành, đoạn còn lại Mỹ Thuận - Cần Thơ đã được khởi công và dự kiến thông xe vào năm 2023, kỳ vọng tuyến đường này sẽ tháo được “điểm nghẽn” giao thông cho khu vực.

Hạ tầng giao thông kết nối hạn chế còn tác động kìm hãm nhiều ngành kinh tế khác như ngành du lịch chẳng hạn. Cách đây gần 10 năm, Hiệp hội Du lịch vùng ĐBSCL đã từng xây dựng tour du lịch “một điểm đến 4 địa phương cộng” với chương trình tour cơ bản 7 ngày 6 đêm đi qua các địa phương Kiên Giang – An Giang – Cần Thơ – Bạc Liêu – Cà Mau. Tuy nhiên, tour du lịch này sau thời gian ngắn ra mắt đành phải khép lại. Lý do du khách không mua tour là bởi vì thời gian di chuyển trên xe nhiều hơn thời gian nghỉ ngơi, tham quan; đường sá di chuyển cũng rất khó khăn, nhỏ hẹp, dằn xóc, kém an toàn.

Khu vực ĐBSCL có cụm cảng Cái Cui (TP. Cần Thơ) có thể tiếp nhận tàu trọng tải lớn 20.000 tấn. Để đưa tàu lớn vào cụm cảng này Bộ GTVT cũng đã đầu tư giai đoạn 1 gần 8.000 tỷ đồng để đào kênh tắt Quan Chánh Bố. Ngày 1/7/2016, Cục Hàng hải đã công bố và đưa luồng tàu này vào khai thác. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn khai thác thì luồng tàu đã bị bồi lắng nhiều đoạn, tàu trọng tải lớn không lưu thông được.

Hiện tại, hầu hết hàng hóa xuất, nhập khẩu của vùng ĐBSCL vẫn phải trung chuyển “xuất nhờ” tại cụm cảng TP.HCM với chi phí tăng thêm từ 7-11 USD/container.

Đại diện nhà đầu tư các dự án điện gió tại các tỉnh Bạc Liêu, Sóc Trăng cũng cho biết, đa phần thiết bị điện gió là nhập khẩu trong khi khu vực này không có cảng biển đáp ứng. Các cấu kiện thiết bị điện gió như trụ, cánh quạt… không thể tháo rời khó vận chuyển bằng đường bộ về miền Tây nếu nhập khẩu thông qua cảng TP.HCM, đây là khó khăn lớn nhất trong phương án tập kết vật tư, thi công của dự án điện gió tại khu vực này.

Theo Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ Logistics Việt Nam Lê Duy Hiệp, hầu hết sản phẩm nông sản xuất khẩu đều có xuất xứ tại vùng ĐBSCL. Theo số liệu thống kê 5 năm trở lại đây, chi phí Logistics cho xuất khẩu thủy sản và trái cây Việt Nam chiếm tỷ lệ vào khoảng 20-25%, cao hơn so với các nước trong khu vực từ 10-15%. Nguyên nhân là do kết nối hạ tầng Logistics tại khu vực ĐBSCL còn nhiều bất cập.

Bên cạnh đầu tư “hạ tầng cứng” thì vùng này cũng cần phát triển “hạ tầng mềm” như: trường học, bệnh viện đạt tiêu chuẩn quốc tế, khu vui chơi giải trí, sân golf để phục vụ nhà đầu tư khi đến đầu tư, làm ăn, sinh sống tại vùng đất này.

Cần cơ chế thu hút đầu tư thông thoáng, dài hạn

Theo GS.TS Võ Tòng Xuân, chuyên gia hàng đầu trên lĩnh vực nông nghiệp thì để nền sản xuất nông nghiệp thoát khỏi quy mô nhỏ lẻ, manh mún thì việc đầu tiên là Chính phủ phải quy hoạch tổng thể vùng nào trồng cây gì, nuôi con gì với quy mô diện tích là bao nhiêu.

Trên cơ sở đó sẽ có chính sách tích tụ đất đai để tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có đủ năng lực và kinh nghiệm nhảy vào tạo hạt nhân liên kết theo chuỗi khép kín từ đầu vào đến đầu ra, có như thế mới có thể nâng cao gia trị nông sản đưa nông dân thoát khỏi nền nông nghiệp “giải cứu” mà lâu nay báo chí thường nói.

Đồng tình với quan điểm trên, TS. Đặng Kim Sơn, nguyên là Viện trưởng Viện Chính sách Chiến lược Phát triển nông nghiệp nông thôn cho rằng việc định hình quy hoạch vùng sản xuất sẽ định hướng được việc đầu tư cơ sở hạ tầng sẽ tránh được đầu tư manh mún dàn trãi như thời gian qua.

Phân tích về ngành kinh tế mới nổi của khu vực - năng lượng tái tạo, Báo cáo kinh tế thường niên ĐBSCL 2020 vừa được Trường Chính sách công và quản trị Fulbright công bố, các chuyên gia cho biết: Theo dự thảo quy hoạch điện VIII, nhu cầu đầu tư cho ngành điện đến 2030 cần hơn 130 tỷ USD, với trung bình khoảng 12 tỷ USD mỗi năm, trong đó khoảng 9 tỷ USD sẽ cần đầu tư vào sản xuất điện và 3 tỷ USD đầu tư lưới truyền tải.

Riêng tại khu vực ĐBSCL, dự báo cho thấy đến năm 2030 tổng nhu cầu điện tăng từ 25,6 tỷ Kwh hiện nay lên đến trên 65 tỷ Kwh, ĐBSCL sẽ cần một lượng lớn vốn đầu tư xây lắp các cơ sở hạ tầng cung cấp năng lượng, hệ thống truyền tải, kho lưu trữ khí đốt, nâng cấp hệ thống phân phối, đồng thời tận dụng tối đa các nguồn năng lượng sạch, sẵn có tại chỗ là hướng đi mới cho vùng.

Thách thức lớn nhất về nguồn vốn, hiện tại nhiều dự án năng lượng đều phải huy động vốn từ các thể chế tài chính quốc tế, nguyên nhân là do lãi suất dài hạn trong nước khoảng 10%/năm cho khoản vay tối đa là 10 năm, cao hơn rất nhiều so với vay từ tổ chức tài chính quốc tế.

Một nguyên nhân chính khiến các nhà phát triển nội địa khó huy động vốn là do hợp đồng mua bán điện (PPA) có một vài điều khoản bất lợi và rủi ro cho bên bán, dẫn đến khó vay vốn. Tiêu biểu là điều khoản miễn trừ trách nhiệm thu mua điện của EVN nếu hệ thống truyền tải chưa đáp ứng yêu cầu kỹ thuật, hệ quả là nhiều dự án năng lượng tái tạo không thể hòa lưới vì thiếu truyền tải, rủi ro này nhà đầu tư phải cam chịu.

Trở ngại lớn nhất khiến nhà đầu tư “chùn chân” là chính sách mua bán điện liên tục thay đổi. Điển hình như giá mua bán điện mặt trời liên tục được điều chỉnh giảm và mỗi lần điều chỉnh thì bị gián đoạn đấu nối một thời gian dài, đó là chưa kể các dự án đã đấu nối nhưng phải thường xuyên cắt giảm công suất phát lên lưới gây tổn thất cho nhà đầu tư.

Chủ tịch UBND tỉnh Bạc Liêu Phạm Văn Thiều - nơi có dự án điện khí lớn nhất khu vực đang triển khai băn khoăn, hiện nay, dự án điện khí Bạc Liêu vẫn chưa thỏa thuận được giá mua bán điện. Bên cạnh đó, đường dây 500kV để giải tỏa công suất cho nhà máy điện này tuy đã được đưa vào dự thảo quy hoạch điện VIII (sắp được phê duyệt) nhưng đối với nhà đầu tư khi chưa có đường dây truyền tải giải tỏa công suất thì cũng chưa an tâm vì nếu nhà máy xây dựng xong mà không phát điện thương mại được thì thiệt thòi cho nhà đầu tư rất lớn.

Mới đây, một nhà đầu tư điện gió tại tỉnh Cà Mau cũng vừa gửi đơn kêu cứu đến chính quyền địa phương vì bị ngành thuế đòi truy thu 26 tỷ đồng tiền thuê mặt nước làm điện gió trong khi theo chủ đầu tư này thì dự án chưa hề sử dụng phần diện tích này.

Liên quan đến tiền thuê mặt nước tại dự án diện gió vào tháng 8/2020, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam đã có công văn kiến nghị đến Chính phủ đề nghị xem xét miễn giảm tiền thuê mặt nước nhằm khuyến khích nhà đầu tư phát triển thêm nhiều dự án năng lượng tái tạo, thay thế cho nhiệt điện đang gây ô nhiễm môi trường.

Trước khi quyết định đầu tư vào một dự án, nhà đầu tư phải “lập trình” khả năng sinh lợi, thời gian thu hồi vốn và những rủi ro có thể xảy ra. Do đó, việc xây dựng một chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn với tầm nhìn dài hạn, ổn định là yếu tố tiên quyết để tăng thu hút đầu tư.

Tại Hội nghị lập quy hoạch tích hợp vùng ĐBSCL, diễn ra tại Cần Thơ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết: “Vùng ĐBSCL đang nắm giữ cơ hội lớn trong việc thu hút các nguồn lực đầu tư từ mọi thành phần kinh tế khi đang có sự dịch chuyển đầu tư mạnh mẽ từ nơi cạn kiệt cơ hội, từ nơi cạnh tranh quá khốc liệt và giá đầu vào đắt đỏ sang khu vực có nhiều tiềm năng chưa được khai thác. Đây thực sự còn là cơ hội mang tính “thiên thời”…

Bài liên quan

Thu hút vốn đầu tư vào vùng ĐBSCL - Bài 1: Nhiều lĩnh vực tiềm năng, chào đón nhà đầu tư

Thu hút vốn đầu tư vào vùng ĐBSCL - Bài 2: Vì sao thu hút đầu tư còn hạn chế?

Hiện thực 'giấc mơ' cảng nước sâu cho vùng ĐBSCL: Dự án cảng nước sâu Trần Đề có hấp dẫn nhà đầu tư?

[Gặp gỡ thứ Tư] Thứ trưởng Lê Công Thành: Chính phủ có vai trò 'đòn bẩy' thu hút nhà đầu tư cho ĐBSCL