Thao túng chứng khoán: Xử phạt dân sự hay hình sự?
Hành vi thao túng thị trường chứng khoán (TTCK), cũng như mọi hành vi phạm pháp khác, có nhiều mức độ và đòi hỏi các biện pháp chế tài đủ sức răn đe để bảo vệ niềm tin - yếu tố then chốt của thị trường này.
Ảnh: Sergio Ingravalle
Có thể xem xét mô hình quản lý của Hoa Kỳ, quốc gia có TTCK có lẽ phát triển nhất thế giới. Để dễ hình dung, có thể coi các TTCK, chứng khoán phái sinh, trái phiếu, cổ phiếu... như các khu chợ mà những người giao dịch là tiểu thương, người đi chợ, thương lái trung gian...
Để quản lý hoạt động các chợ đó, sẽ có luật pháp nhà nước, quy định của địa phương và nội quy riêng từng chợ. TTCK cũng như vậy.
Vai trò tự quản của các sàn
Tại Mỹ, ở cấp độ liên bang, quy định về thao túng thị trường (TTTT) tuân theo luật chứng khoán 1933, luật giao dịch chứng khoán 1934, luật giao dịch hàng hóa thương phẩm 1936 và điều 18 bộ luật Hoa Kỳ. Ngoài ra, mỗi bang lại có luật riêng, như New York có luật Martin. Nhưng đáng nói hơn có lẽ là vai trò "tự quản" của các thị trường như các sàn giao dịch FINRA, NYMEX, CME, ICE...
Thật ra, các cuộc điều tra TTTT ở Mỹ thường bắt đầu từ chính việc tự giám sát này. Chẳng hạn CME Group - sàn giao dịch tương lai với giá trị lớn nhất thế giới - có một nhóm điều tra nội bộ riêng chuyên rà soát dữ liệu để phát hiện hành vi sai trái trên sàn của họ.
Khi phát hiện vi phạm, CME sẽ yêu cầu người giao dịch giải thích. Nếu chưa hài lòng, họ có thể trừng phạt theo quy định của họ với nhà đầu tư, hoặc báo cáo vụ việc cho cơ quan quản lý nhà nước. Việc giám sát ở đây trước hết là tự giám sát, vì lợi ích của chính CME. Nếu họ dung túng, sớm muộn cũng bị nhà nước sờ gáy, và khi đó hậu quả sẽ rất nghiêm trọng.
Có thể thấy điều này qua vụ điều tra với siêu lừa Michael Coscia năm 2013, người đầu tiên bị truy tố hình sự với tội danh "giao dịch giả mạo để TTTT". Chỉ sau khi đã dàn xếp với hai sàn tư nhân CME và ICE, Coscia mới bị cơ quan nhà nước là Ủy ban Quản lý giao dịch hàng hóa thương phẩm tương lai (CFTC) khởi kiện.
Tháng 7/2013, Coscia dàn xếp với CFTC nộp phạt hơn 4,5 triệu USD và 1 năm đình chỉ giao dịch. Một năm sau, tới lượt Bộ Tư pháp (DOJ) mở điều tra hình sự với hành vi tương tự. Ở phiên tòa sau đó, Coscia bị kết án 3 năm tù. Như vậy, một kẻ vi phạm về thao túng chứng khoán hoàn toàn có thể vừa phải chịu án phạt của thị trường (CME), của cơ quan quản lý dân sự (CFTC) và của cả cơ quan quản lý hình sự (DOJ).
Xử nghiêm để giữ niềm tin
Chính nước Mỹ cũng từng trải qua giai đoạn "luật rừng" khiến TTCK điên đảo gần một thế kỷ trước. Sau khi TTCK Phố Wall sụp đổ vào tháng 10-1929 kéo theo cuộc suy thoái kinh tế toàn cầu, Quốc hội Mỹ nhận ra để phục hồi kinh tế, nhất thiết phải vực dậy lòng tin của công chúng vào TTCK.
Vì lẽ đó, hai đạo luật liên bang quan trọng nhất để cai quản TTCK được thông qua là luật chứng khoán 1933 và luật giao dịch chứng khoán 1934. Đạo luật năm 1933 có diện áp dụng khá hạn chế, chủ yếu nói tới quy trình công ty đăng ký, tiếp thị và phát hành chứng khoán mới.
Trong khi đó đạo luật năm 1934 được thiết kế để cai quản việc mua bán trái phiếu trên các thị trường thứ cấp. Ngoài việc thành lập Ủy ban Giao dịch và chứng khoán Hoa Kỳ (SEC), đạo luật còn chính thức coi "mọi hành vi không trung thực" của tất cả những ai tham gia chứng khoán là phi pháp.
Riêng về tội danh TTTT, các điều khoản then chốt của đạo luật 1934 là phần 9(a), vốn quy định các hành vi bất hợp pháp bao gồm: (1) Tạo ra "sự sai lạc hay gây lầm lẫn rằng đang có giao dịch tích cực với bất kỳ loại chứng khoán nào"; (2) Tham gia hàng loạt giao dịch với mục đích thổi giá hay hạ giá một loại cổ phiếu; (3) Chủ ý lan truyền thông tin sai lạc về một loại cổ phiếu nhằm kéo giá lên hay đẩy giá xuống. Cá nhân bị kết luận có tội TTTT bị truy tố hình sự theo đó có thể phải lãnh án tối đa 20 năm tù và khoản bồi thường lên tới 5 triệu USD.
Các quy định trên đã trở thành cơ sở cho một số vụ hình sự về TTTT lớn nhất ở Mỹ. Vụ điển hình là việc các lãnh đạo Công ty Enron thao túng, bơm thổi giá, xào nấu sổ sách và làm sai lạc thông tin cổ phiếu của công ty, bị phát giác vào năm 2001, dẫn tới án tù 24 năm 4 tháng cho giám đốc điều hành hoạt động Jeffrey Skilling (CEO Kenneth đối diện mức án tối đa 45 năm, nhưng chết khi phiên tòa đang diễn ra vào năm 2006).
Ngày nay ở cấp độ liên bang, cơ bản Hoa Kỳ có 3 cơ quan chính quản lý các TTCK và giao dịch. DOJ phụ trách các vụ án hình sự với công cụ là Cục Điều tra liên bang (FBI). SEC là cơ quan chuyên xử lý các vụ dân sự theo đạo luật 1934, quản lý các sàn giao dịch OTC (cổ phiếu chưa niêm yết), TTCK, trái phiếu và tiền điện tử. Còn CFTC, cũng chuyên các vụ dân sự, tập trung vào các thị trường phái sinh, thị trường tương lai, thị trường giao dịch hàng hóa thương phẩm và tiền điện tử.
(Theo Tuổi trẻ)
- Cùng chuyên mục
Hà Nội liên tiếp phát hiện thực phẩm không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng
Thời gian qua, TP. Hà Nội liên tiếp kiểm tra, phát hiện nhiều vụ kinh doanh, vận chuyển thực phẩm không rõ nguồn gốc, hết hạn sử dụng.
Pháp luật - 15/08/2025 14:58
Nguyễn Văn Hạ: Từ sáng lập Hahalolo đến phi vụ 'siêu lừa đảo' PaynetCoin tỷ đô
Nguyễn Văn Hạ bị Công an tỉnh Phú Thọ khởi tố liên quan đến đường dây lừa đảo tiền ảo quy mô đặc biệt lớn. Hạ là ông chủ MXH Hahalolo từng có màn ra mắt rầm rộ một thời.
Pháp luật - 15/08/2025 10:25
Cái kết buồn của doanh nghiệp nhựa 65 tuổi
Rạng Đông Holding vừa nhận quyết định mở thủ tục phá sản, là đoạn kết buồn cho doanh nghiệp từng có thời gian làm mưa làm gió trên thị trường nhựa.
Pháp luật - 15/08/2025 07:46
Đề xuất miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân một số đối tượng
Bộ Tài chính đề xuất quy định miễn, giảm thuế thu nhập cá nhân (hướng dẫn khoản 2, 3 Điều 10 Nghị quyết số 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân).
Pháp luật - 14/08/2025 10:19
Vai trò đắc lực của 'Nghĩa trời' trong đường dây buôn lậu vàng khủng
Cơ quan CSĐT Bộ Công an vừa kết thúc điều tra, làm rõ thủ đoạn, mánh khóe hai đường dây vận chuyển 113kg vàng trị giá hơn 250 tỷ đồng tiêu thụ ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước như, TP Hồ Chí Minh, TP Hà Nội, An Giang, Cà Mau. Đáng lưu ý, Nguyễn Hữu Nghĩa (SN 1981, ngụ phường Châu Đốc, An Giang) đã tiếp tay đắc lực cho ông trùm Nguyễn Hoàng Sa (tức "Tỷ" hoặc "Mon"; SN 1980, ngụ phường Châu Đốc, tỉnh An Giang; hiện đang bỏ trốn) gây án.
Pháp luật - 13/08/2025 06:47
Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Bá Hoan bị mất việc vì nhận hối lộ
Thủ tướng Phạm Minh Chính kỷ luật bằng hình thức buộc thôi việc đối với ông Nguyễn Bá Hoan, Thứ trưởng Bộ Nội vụ do đã có những vi phạm, khuyết điểm trong công tác.
Pháp luật - 13/08/2025 06:45
Ông Lê Thanh Hải bị xóa tư cách Chủ tịch UBND TP.HCM
Ông Lê Thanh Hải bị xóa tư cách chức vụ Chủ tịch UBND TP.HCM và các chức vụ khác do đã có những vi phạm, khuyết điểm trong công tác.
Pháp luật - 12/08/2025 16:56
4 sổ tay hướng dẫn người nộp thuế thương mại điện tử
Nhằm hỗ trợ người nộp thuế là hộ, cá nhân và tổ chức kinh doanh trên nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế theo đúng quy định, Cục Thuế đã phát hành 4 sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ triển khai Nghị định 117/2025/NĐ-CP ngày 9/6/2025 của Chính phủ về quản lý thuế trong kinh doanh TMĐT.
Pháp luật - 12/08/2025 13:43
Đường sản xuất, buôn bán sách giáo khoa giả được phá trước năm học mới như thế nào?
Lực lượng chức năng đã thu giữ hơn 185.000 cuốn sách giả trị giá hơn 8 tỷ đồng cùng nhiều phương tiện, vật tư in ấn, vận chuyển, với tổng giá trị tang vật ước tính khoảng 15 tỷ đồng.
Pháp luật - 12/08/2025 13:38
Bắt giám đốc Công ty dược phẩm Fusi sản xuất 'thực phẩm bảo vệ sức khỏe' giả
Công an tỉnh Phú Thọ xác định Công ty TNHH dược phẩm Fusi ký hợp đồng và sản xuất 14 loại sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả cho Công ty TNHH Thảo Nguyên Xanh Group.
Pháp luật - 12/08/2025 07:33
Hàng ngàn tấn thịt trâu đông lạnh Ấn Độ biến thành thịt trâu gác bếp Hà Giang
Cơ quan chức năng đã phát hiện một làng chuyên "phù phép" hàng ngàn tấn thịt trâu đông lạnh Ấn Độ thành thịt trâu gác bếp Hà Giang.
Pháp luật - 11/08/2025 17:57
Triệt phá tổ chức tội phạm lừa đảo tiền ảo quy mô lên đến hàng tỷ USD
Nhóm đối tượng đã tạo ra đồng tiền ảo Paynetcoin (PAYN) và kéo hàng nghìn người tham gia mua bán theo hình thức đa cấp lên tới hàng tỷ USD.
Pháp luật - 11/08/2025 14:08
Bắt nguyên Tổng giám đốc Công ty Trung Thủy
Ngày 10/8, Cơ quan CSĐT Công an TP. Hải Phòng cho biết, cơ quan này đã quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam Lê Văn Thủy (SN 1968, nguyên Tổng Giám đốc Công ty Trung Thủy) để điều tra, làm rõ về hành vi vi phạm quy định về quản lý, sử dụng hóa đơn, chứng từ.
Pháp luật - 11/08/2025 07:42
Lật tẩy nhà đầu tư nước ngoài và các chiêu trò vi phạm pháp luật Việt Nam
Với số vốn vỏn vẹn hơn 1,1 tỷ đồng, Stephen Ward Kim (người Mỹ gốc Hàn Quốc) đã vào Việt Nam đầu tư trong lĩnh vực may mặc. Lợi dụng chính sách ưu đãi của Nhà nước với đầu tư nước ngoài, người đàn ông này đã có hàng loạt vi phạm, ảnh hưởng đến người lao động và tình hình an ninh, trật tự nhiều địa phương.
Pháp luật - 10/08/2025 09:56
Người nổi tiếng phải sử dụng sản phẩm mới được quảng cáo
Người nổi tiếng, người có sức ảnh hưởng (KOL/KOC) quảng cáo bán hàng trên mạng sẽ phải tuân thủ những quy định chi tiết hơn từ đầu năm 2026.
Pháp luật - 10/08/2025 07:24
Doanh nhân bắt tay với ông chủ Nhật Cường buôn lậu hàng trị giá hơn 338 tỷ đồng
Doanh nhân bắt tay với ông chủ Nhật Cường buôn lậu hàng trị giá hơn 338 tỷ đồng là Đoàn Mạnh Phong vừa nhận án tù về tội Buôn lậu.
Pháp luật - 09/08/2025 14:02
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 2 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 2 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 4 month ago
