Thay đổi chính sách ở các nước

Năm 2021 các nước đã ban hành 109 chính sách mới liên quan đến FDI, trong đó tỷ lệ các biện pháp kém thuận lợi hơn chiếm 42% (cao hơn một điểm phần trăm so với năm 2020).

Hầu hết các nước phát triển (chiếm 63% dòng vốn FDI toàn cầu) áp dụng hoặc củng cố chế độ sàng lọc đầu tư dựa trên tiêu chí an ninh quốc gia, chế độ tạm thời được áp dụng trong thời kỳ đại dịch để bảo vệ các công ty chiến lược khỏi sự thâu tóm của nước ngoài.

Các nước đang phát triển tiếp tục áp dụng chính sách tự do hóa, tạo thuận lợi hơn cho kinh doanh và đầu tư, khẳng định vai trò quan trọng của FDI trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Các biện pháp tạo thuận lợi đầu tư chiếm gần 40%; mở cửa ngành, lĩnh vực đối với FDI là 30% và khuyến khích đầu tư mới là 20%.

Năm 2021, có 73 Hiệp định đầu tư quốc tế (IIA) mới được ký kết với một số điều khoản cải cách phù hợp với các khuyến nghị chính sách FDI của UNCTAD nhằm duy trì không gian pháp lý tạo thuận lợi đầu tư, khuyến khích tăng trưởng xanh, giảm tác động của biến đổi khí hậu, chống tham nhũng, bảo đảm quyền lợi của người lao động và nhân quyền; 86 hiệp ước chấm dứt hiệu lực, trong đó có 74 IIA trong nội khối EU (BIT); hiện có 2.558 IIA còn hiệu lực.

Chính sách thu hút FDI của các nước ASEAN được thay đổi để ứng phó với cạnh tranh thu hút vốn FDI trong tình trạng vốn đầu tư toàn cầu sụt giảm.

Chính phủ Malaysia đã chủ động thúc đẩy cải cách trong nước để trở thành điểm đến đầu tư ưa thích của nhà đầu tư nước ngoài vào hệ sinh thái kinh doanh, cũng như nền kinh tế sôi động của Malaysia với cơ sở hạ tầng hiện đại, sự ổn định về chính trị và lực lượng lao động tay nghề cao.

Chính phủ Indonesia tận dụng nguồn nhân lực dồi dào, cơ sở hạ tầng tốt, diện tích đất lớn kết hợp với các ưu đãi hấp dẫn, giảm bớt nhiều quy định, thủ tục không cần thiết, sửa đổi chính sách thuế để tạo thêm lợi thế trong việc cạnh tranh thu hút dòng vốn FDI.

Thái Lan nằm trong số các lựa chọn hàng đầu nhờ vào những cảng biển thuận lợi cho hoạt động logistics, cơ sở hạ tầng cho các ngành công nghệ cao và có vị trí địa lý ở trung tâm khu vực, giá nhân công hấp dẫn. Chính phủ Thái Lan đang hướng tới thu hút các nhà đầu tư vào ngành sinh học và y tế nhằm phát triển đất nước thành một trung tâm thiết bị y tế của ASEAN.

Dòng vốn FDI vào Việt Nam

Tính đến 20/12/2022, tổng vốn đăng ký cấp mới, điều chỉnh và góp vốn mua cổ phần (GVMCP) của nhà ĐTNN đạt hơn 27,72 tỷ USD, bằng 89%; vốn thực hiện đạt 22,4 tỷ USD, tăng 13,5% năm 2021. Trong đó, có 2.036 dự án FDI mới, tăng 17,1% với vốn đăng ký đạt hơn 12,45 tỷ USD, giảm 18,4% so với cùng kỳ năm 2021; có 1.107 lượt dự án điều chỉnh vốn đầu tư, tăng 12,4% với 9,54 tỷ USD, tăng 12,2% so với cùng kỳ năm 2021; có 3.565 lượt GVMCP của nhà ĐTNN, giảm 46,1% với 5,15 tỷ USD, giảm 25,2% so với cùng kỳ năm 2021.

Các nhà đầu tư nước ngoài đã đầu tư vào 19/21 ngành kinh tế quốc dân; trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo dẫn đầu với vốn đăng ký đạt hơn 14,96 tỷ USD, chiếm 59,5%, kinh doanh bất động sản với vốn đăng ký gần 4,19 tỷ USD, chiếm 16,7%, sản xuất, phân phối điện với vốn đăng ký gần 2,26 tỷ USD, khoa học công nghệ vơi vốn đăng ký gần 1,03 tỷ USD.

Năm 2022, có 107 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam, trong đó Singapore dẫn đầu với gần 5,78 tỷ USD, chiếm 23%, Nhật Bản đứng thứ hai với trên hơn 4,6 tỷ USD, chiếm 18,3%, Hàn Quốc đứng thứ 3 với hơn 4,1 tỷ USD, chiếm 16,4% tổng vốn đăng ký.

Trong số 54 tỉnh, thành phố tiếp nhận dự án FDI trong năm 2022, TP. Hồ Chí Minh dẫn đầu với gần 3,54 tỷ USD, chiếm 14,1%, Bình Dương đứng thứ hai với hơn 3,03 tỷ USD, chiếm 12,1%, Quảng Ninh đứng thứ ba với gần 2,19 tỷ USD, chiếm 8,7%; tiếp theo là Bắc Ninh, Hải Phòng, Thái Nguyên.

Điểm đáng chú ý là mặc dù vốn FDI đăng ký mới chỉ bằng 95% cùng kỳ năm trước, nhưng vốn thực hiện đạt 19,68 tỷ USD, tăng 15,1% so với năm 2021.

Kim ngạch xuất khẩu của khu vực FDI đạt gần 255,1 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ, chiếm 74,5% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Kim ngạch nhập khẩu của khu vực FDI đạt hơn 217,5 tỷ USD, tăng 10,2% so với cùng kỳ, chiếm 65,2% tổng kim ngạch nhập khẩu của cả nước. Khu vực FDI xuất siêu hơn 37,6 tỷ USD, bù đắp nhập siêu gần 28,5 tỷ USD của doanh nghiệp trong nước, tạo ra xuất siêu 9,1 tỷ USD của Việt Nam .

Dự án FDI xanh và chuyển đổi số  

Năm 2022, tập đoàn Lego của Đan Mạch đã khởi công xây dựng nhà máy trên diện tích 44 ha, có vốn đầu tư 1 tỷ USD tại Bình Dương, được trang bị các tấm pin năng lượng mặt trời trên mái nhà và một trang trại điện mặt trời tại khu đất của dự án; lắp đặt các máy móc, thiết bị tiết kiệm năng lượng hiện đại nhất, đáp ứng tiêu chuẩn tiêu thụ điện tối thiểu của LEED Gold - Chứng chỉ toàn cầu về công trình xanh. Đây là nhà máy thứ 6 và là nhà máy trung hòa carbon đầu tiên của Lego trên to àn cầu.

Công ty Pandora sản xuất đồ trang sức, cũng của Đan Mạch đã quyết định đầu tư 100 triệu USD tại Bình Dương, tạo ra 6.000 việc làm, 60 triệu sản phẩm trang sức mỗi năm, sử dụng năng lượng tái tạo theo tiêu chuẩn LEED. Tờ báo Les Actualités của Pháp với tiêu đề “Hãy tìm đến Việt Nam để đầu tư vào chuyển đổi kỹ thuật số và gia công phần mềm” nhấn mạnh những lợi thế giúp Việt Nam có thể trở thành một quốc gia đi đầu trong lĩnh vực gia công và chuyển đổi kỹ thuật số toàn cầu do môi trường kinh doanh thuận lợi với FTAs thế hệ mới, chính sách khuyến khích đầu tư của Chính phủ, lực lượng Năm 2022, có 107 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam.

Khu Công nghệ cao TP. Hồ Chí Minh (SHT) hiện là điểm đến lý tưởng của nhiều tập đoàn công nghệ cao thế giới, với 51 dự án FDI, vốn đầu tư 10,106 tỷ USD của Intel, Samsung, Nidec, Jabil, Sonion…; dự kiến năm 2022 kim ngạch xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao đạt trên 23 tỷ USD, chiếm hơn 52% tổng kim ngạch xuất khẩu của TP.HCM.

Việt Nam trở thành tâm điểm của ngành bán dẫn khi Samsung tuyên bố kế hoạch sản xuất linh kiện bán dẫn với số vốn đầu tư 920 triệu USD; nhiều công ty bán dẫn lớn của thế giới như USI Electronics của Đài Loan (Trung Quốc), Renesas Electronics của Nhật Bản đã quyết định đầu tư tại nước ta.

Tập đoàn chip khổng lồ Synopsys của Mỹ cũng mở rộng hoạt động tại Việt Nam, chuyển vốn đầu tư sang Việt Nam để tái cân bằng hoạt động trong bối cảnh cuộc chạy đua công nghệ Trung - Mỹ đang diễn ra gay gắt.

Intel xây dựng nhà máy lắp ráp và kiểm định lớn nhất tập đoàn với vốn đầu tư 1,5 tỷ USD; dự định liên kết với một số công ty bán dẫn để sản xuất thêm nhiều sản phẩm trong những năm tới tại Việt Nam. Theo Nikkei Asia, những đối tác tiềm năng của Intel bao gồm hãng sản xuất TSMC của Đài Loan. TSMC đang phát triển chip 5 nanomet, loại chip tân tiến nhất hiện nay. TSMC được cho là đang đối thoại cùng Intel về ít nhất 5 dự án gia công sắp tới.

Tháng 7/2022, Công ty Onaga (Nhật Bản) đã nhận Giấy chứng nhận đầu tư để xây dựng tại Khu công nghiệp hỗ trợ Nam Hà Nội (Hanssip) nhà máy sản xuất linh kiện máy bay, sản phẩm ứng dụng trong lĩ nh vực hàng không vũ trụ, máy bay, tàu biển, tàu shinkansen, ô tô. Công ty Onaga ký hợp đồng, thỏa thuận hợp tác tư vấn hỗ trợ, chuyển giao công nghệ giữa Onaga - Công ty IDS với nhóm các nhà sản xuất công nghiệp hỗ trợ Việt Nam gồm Công ty cổ phần Sản xuất và Phát triển công nghiệp Việt Nhật (Indema), Công ty cổ phần Bách Liên (VietMRO), Công ty cổ phần xây lắp và thiết bị công nghiệp Mekamic, Công ty TNHH Cơ khí chính xác Hà Nội CNC và Công ty TNHH Cơ điện Lê Minh.

Ngân hàng Kasikorn (KBank) của Thái Lan đã thông báo kế hoạch tăng cường sự hiện diện tại Việt Nam với khoản đầu tư trị giá hơn 75 triệu USD, hướng đến mục tiêu trở thành ngân hàng kỹ thuật số hàng đầu khu vực với mục tiêu giải ngân hơn 500 triệu USD và thiết lập mạng lưới khách hàng cá nhân 1,2 triệu người vào năm 2023.

Triển vọng FDI năm 2023

Theo dự báo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), năm 2022 GDP (PPP) của Indonesia dẫn đầu ASEAN, đạt 4.023 tỷ USD, xếp thứ 7 thế giới, của Thái Lan thứ hai ASEAN, đạt 1.480 tỷ USD, xếp thứ 22 thế giới, của Việt Nam 1.300 tỷ USD, của Philippines đạt 1.155 tỷ USD, của Malaysia đạt 1.096 tỷ USD và của Singapore đạt 700,98 tỷ USD.

Năm 2027, quy mô GDP (PPP) của Việt Nam đạt khoảng 2.001 tỷ USD, xếp thứ 2 ASEAN và thứ 22 thế giới.

Ông Dominic Harding, Phó Chủ tịch kiêm Trưởng bộ phận Khách thuê xuyên biên giới Savills Hoa Kỳ cho rằng, "So với Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia Đông Nam Á, Việt Nam là thị trường hấp dẫn để đầu tư với rủi ro tương đối thấp. Điều này tạo động lực thúc đẩy dòng vốn của nhiều công ty công nghệ và doanh nghiệp khác ở Mỹ đầu tư vào Việt Nam".

Tháng 9/2022 Bộ Kế hoạch & Đầu tư phối hợp với Liên minh Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF) khảo sát doanh nghiệp FDI, đã cho một số tín hiệu tích cực. Trên 90% doanh nghiệp đạt hiệu quả kinh doanh và tình hình tài chính ở mức trung bình và cao; khoảng 66% doanh nghiệp dự kiến mở rộng đầu tư trong năm 2023; 76% doanh nghiệp đánh giá cao hiệu quả của các chính sách hỗ trợ sản xuất kinh doanh của Chính phủ như miễn, giảm thuế, phí, bình ổn giá, giấy phép lao động, xuất nhập khẩu, hỗ trợ người lao động, hỗ trợ tiêm vaccine COVID.

Ngoại trừ xảy ra tình huống bất trắc trên thế giới và trong khu vực có tác động tiêu cực nghiêm trọng thì năm 2023 dòng vốn FDI chảy vào Việt Nam sẽ gia tăng, vốn thực hiện đạt trên 25 tỷ USD, vượt mức trung bình hàng năm giai đoạn 2021- 2025 đề ra tại Nghị quyết 50 của Bộ Chính trị: số dự án FDI xanh, dự án FDI công nghệ số, dịch vụ số, số dự án FDI năng lượng mặt trời, năng lượng gió, dự án FDI xây dựng hạ tầng được dự báo sẽ tiếp tục đà tăng trưởng của năm 2022. Nhiều dự án quy mô lớn, công nghệ cao từ các nước OECD, nhất là Hoa Kỳ, Đức, Pháp, Anh đã được cấp phép hoặc đã đạt được thỏa thuận với Việt Nam sẽ được thực hiện.

Vấn đề then chốt để các dự báo trên đây trở thành hiện thực là thúc đẩy cuộc cải cách nền hành chính quốc gia theo yêu cầu của Chính phủ kiến tạo, Chính phủ số tại các bộ, ngành trung ương, chính quyền địa phương và Ban Quản lý KKT, KCN; lựa chọn kỹ càng hơn dự án FDI và nhà đầu tư có tiềm năng theo hệ thống tiêu chí đánh giá chất lượng và hiệu quả của khu vực kinh tế FDI mà Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã xây dựng.

Bài liên quan

Nghệ An muốn thu hút 600 triệu USD vốn FDI năm 2023

Bình Định kỳ vọng hút dòng vốn FDI chất lượng cao

Thu hút FDI của Đà Nẵng năm 2022 vẫn chưa ấn tượng

FDI 2022: Điểm sáng giải ngân