Lo ngại cao tốc Bắc - Nam vào tay nhà thầu Trung Quốc - Bài 3: Cơ hội nào cho nhà đầu tư Việt?

Tiêu chí cho nhà thầu cao tốc Bắc - Nam

Theo Bộ Giao thông vận tải (GTVT), tiêu chí để sơ tuyển và đấu thầu đường cao tốc Bắc-Nam, được xác định trong phân đoạn của các dự án bảo đảm tính khả thi trong việc thu hút đầu tư, thu hồi vốn.

Trong khi đó nhiều chuyên gia cho rằng đường bộ cao tốc Bắc – Nam là trục xương sống quốc gia thì ngoài những vấn đề về giao thông thì cần lưu ý về vấn đề an ninh quốc phòng. 

Trước vấn đề nêu trên, Thứ trưởng Bộ GTVT Nguyễn Ngọc Đông, cho biết về tiêu chí để sơ tuyển và đấu thầu đường cao tốc Bắc-Nam, Bộ GTVT đã tổng hợp trình, báo cáo Chính phủ, Chính phủ báo cáo Quốc hội sau đó đã xác định những đoạn ưu tiên thực hiện trong giai đoạn 2018-2021 với chiều dài 654 km với 8 dự án được phân chia.

Để phân chia các dự án này, trong quá trình xem xét phân chia dự án, Bộ GTVT đã đưa ra các tiêu chí, đánh giá thật kỹ. Đối với dự án phải xác định xây dựng và sẽ thu phí theo hướng đối tác công tư. Như vậy cần phải xem xét đến tính hiệu quả của dự án, phải có kết nối với các trung tâm, kết nối với các đường hiện hữu hoặc vòng kết nối với quốc lộ 1,…

Tùy điều kiện địa hình và hệ thống đường đã có cũng như trung tâm kinh tế, chính trị dọc các tuyến để xác định các điểm đầu, điểm cuối của các dự án này. Với những tiêu chí vậy, Bộ GTVT đã xác định các dự án có thể để bảo đảm vừa hiệu quả cũng như bảo đảm tính kết nối, thu phí hoàn vốn trong trường hợp kêu gọi nhà đầu tư tư nhân tham gia.

Theo quy định của pháp luật, với tổng mức đầu tư bao nhiêu thì quy định mức vốn của chủ sở hữu phải là bao nhiêu trong trường hợp đối tác công tư tại Nghị định 63 của Chính phủ đã được ban hành.

Ở đây trong trường hợp cụ thể là áp dụng mức 20% của tổng mức đầu tư đối với vốn, là điều kiện để tham gia. Vấn đề này đã được xem xét trong quá trình thông qua của Quốc hội và thực hiện dự án thầu. Đặc biệt quan trọng hơn là phù hợp với quy định trong Nghị định.

Tiêu chí được xác định trong phân đoạn của các dự án bảo đảm tính khả thi trong việc thu hút đầu tư, thu hồi vốn; xác định trên mức của dự án và xác định quyền mức tỷ lệ của vốn điều lệ tham gia, còn lại là vốn vay ngân hàng thương mại và từ vốn huy động khác.

Liên quan đến đấu thầu của dự án này, trước hết áp dụng theo hình thức đối tác công- tư (PPP) theo Luật Đấu thầu là phải thực hiện đấu thầu. Tuy nhiên, trong Luật Đấu thầu có quy định trong trường hợp ảnh hưởng đến an ninh quốc phòng thì các cấp thẩm quyền sẽ phê duyệt. Chúng ta đang trong giai đoạn sơ tuyển, đánh giá sơ tuyển theo hình thức đấu thầu, trước khi chính thức lựa chọn nhà thầu.

Bộ GTVT đã tổng hợp báo cáo Chính phủ xem xét, quyết định và thực hiện theo chỉ đạo của Chính phủ, các cấp thẩm quyền liên quan đến vấn đề đấu thầu để bảo đảm phù hợp theo đúng quy định của pháp luật, quyết định của các cấp thẩm quyền, đặc biệt theo Nghị quyết 52 của Quốc hội.

Lo ngại từ các nhà đầu tư trong nước

Trao đổi với Nhadautu.vn, ông Trần Văn Thế, Phó chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn đầu tư Đèo Cả (nhà đầu tư đứng đầu liên danh tham dự sơ tuyển ở 3 dự án BOT cao tốc Bắc - Nam), khẳng định các yêu cầu sơ tuyển nhà đầu tư của Bộ GTVT nếu không được điều chỉnh cho phù hợp thì hầu hết các nhà đầu tư trong nước sẽ bị loại ngay từ vòng sơ tuyển.

Theo ông Thế cho biết, cả 8 dự án BOT cao tốc Bắc - Nam đều yêu cầu vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư bằng 20% tổng vốn đầu tư dự án, yêu cầu này cao hơn quy định tại nghị định số 63 của Chính phủ về đầu tư theo hình thức đối tác công tư (yêu cầu khoảng trên 10%).

Ông này nói: “Nhà đầu tư muốn tham gia đấu thầu cao tốc Bắc - Nam phải chứng minh đã có toàn bộ số vốn này tại thời điểm chấm thầu mà không được xét đến lộ trình tăng vốn”.

Cũng theo ông Trần Văn Thế, hồ sơ mời thầu sơ tuyển các dự án BOT cao tốc Bắc - Nam cũng yêu cầu phải có văn bản cam kết cung cấp tài chính từ ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng. Trong khi các ngân hàng thương mại đang thắt chặt điều kiện và giới hạn cho vay BOT vì đã chạm trần.

Ông Thế phân tích, Bộ GTVT đang xây dựng thang điểm xét thầu về tài chính chiếm tỉ trọng 60% tổng số điểm, kinh nghiệm kỹ thuật chiếm tỉ trọng 30%, phương pháp tổ chức triển khai dự án 10%. Đồng thời, hồ sơ mời dự tuyển các dự án BOT áp dụng mức lãi suất thấp hơn lãi suất ngân hàng 5 - 6%/năm, đây là mức chênh lệch mà khó có nhà đầu tư trong nước nào chịu được.

"Trong khi vốn vay giá rẻ là lợi thế của nhiều nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt từ Trung Quốc", ông Thế lo ngại.

Bài liên quan

Lo ngại cao tốc Bắc - Nam vào tay nhà thầu Trung Quốc - Bài 1: Toàn cảnh dự án 118.700 tỷ

Còn theo ông Vũ Đức Nhận, Phó tổng giám đốc Công ty Phương Thành, việc các ngân hàng đang siết chặt cho vay với các dự án BOT gây trở ngại cho nhà đầu tư trong nước.

"Lãi suất ngân hàng trên 11%, trong khi lãi suất tạm tính trong hồ sơ dự án thầu chỉ là 7,8 %, chưa kể rất nhiều dự án BOT đang bị hụt thu (so với phương án tài chính) đã khiến nhà đầu tư nao núng", ông Nhận chia sẻ

"Chúng tôi hy vọng nhận được một vài gói thầu xây lắp, lợi nhuận có thể ít theo tỷ lệ góp vốn liên danh, song quan trọng là người lao động có việc làm", ông Nhận nói.

Bàn về vấn đề này với Nhadautu.vn, TS. Nguyễn Xuân Thủy, nguyên Giám đốc Nhà xuất bản giao thông lại có quan điểm, cao tốc Bắc - Nam là tuyến huyết mạch, lưu lượng phương tiện cao.

Đặc biệt, trong bối cảnh đường sắt và hàng hải chưa đáp ứng được nhu cầu, đường bộ vẫn là lựa chọn chính của người dân, các chủ thể trong nền kinh tế, với tốc độ tăng trưởng phương tiện ô tô khoảng 20% mỗi năm. Do đó, sức hút của dự án rất lớn nhờ khả năng thu hồi vốn cao, bất chấp một số dự án BOT giao thông hiện bị người dân phản đối, phá vỡ phương án tài chính.

“Ngoài ra, việc thay đổi cách làm của Bộ GTVT khi chào thầu quốc tế cũng thu hút nhà đầu tư hơn, vì đảm bảo công khai, minh bạch, thay vì chỉ định thầu như với Quốc lộ 1A hay các BOT khác trước đây”, ông Thủy nói.

Trong khi đó, ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng Đối tác công - tư (PPP- Bộ Giao thông Vận tải) cho rằng, Việt Nam là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới và theo quy định của tổ chức này, tất cả các nước thành viên không được phân biệt đối xử với bất kể một quốc gia nào. 

"Nên, việc đầu tư tuyến cao tốc theo hình thức PPP sẽ tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn các nhà thầu đảm bảo tuân thủ pháp luật Việt Nam và phù hợp thông lệ quốc tế. Do đó, việc nhiều nhà đầu tư đến từ Trung Quốc quan tâm đến dự án cao tốc Bắc Nam là điều hoàn toàn bình thường", ông Huy nêu.

Lãnh đạo Vụ Đối tác công - tư còn cho rằng điều dư luận quan tâm là chất lượng, tiến độ dự án, do vậy cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải đưa ra bộ hồ sơ thầu và hợp đồng để quản lý chặt chẽ ngay từ đầu cũng như đảm bảo cả vòng đời dự án. "Chúng ta làm theo Luật Đấu thầu nên không phân biệt nhà đầu tư trong nước hay nước ngoài", ông Huy nói.

Về việc có ý kiến cho rằng tổng thầu Trung Quốc đã chậm trễ trong việc xây dựng đường sắt Cát Linh - Hà Đông, do vậy cơ quan quản lý cần xem xét yếu tố này khi xét thầu cao tốc Bắc - Nam, ông Huy cho rằng, "dự án đường sắt đô thị đầu tiên ở Hà Nội do tổng thầu Trung Quốc thực hiện, giữa nhà thầu và nhà đầu tư là khác nhau".

Ông Huy lý giải, cao tốc Bắc - Nam đang lựa chọn nhà đầu tư rồi mới lựa chọn nhà thầu; theo điều 5, Luật đấu thầu thì nhà thầu nước ngoài phải liên danh với nhà thầu trong nước để thực hiện dự án.

Bài liên quan

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng: Cao tốc Bắc - Nam đấu thầu minh bạch, công khai, chọn nhà thầu có năng lực

Bộ GTVT dùng flycam giám sát gian lận trong giải phóng mặt bằng cao tốc Bắc - Nam

Doanh nghiệp Trung Quốc “đổ bộ” đấu thầu Dự án cao tốc Bắc - Nam

Thủ tướng lập Hội đồng thẩm định dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam