Doanh nghiệp bất động sản và gánh nặng đáo hạn trái phiếu

7 tháng phát hành hơn 161 nghìn tỷ đồng trái phiếu

Theo Bộ Tài chính, trong tháng 7/2024 (từ 01/07 đến 26/07), có 56 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thành công với với khối lượng khoảng 45 nghìn tỷ đồng (giảm 15% so với tháng 6/2024; tăng 57% so với cùng kỳ năm 2023.

Trong đó, phân theo loại hình doanh nghiệp, tổ chức tín dụng phát hành nhiều nhất với 35,1 nghìn tỷ đồng (chiếm 78%); Tiếp đến là doanh nghiệp bất động sản phát hành 5,5 nghìn tỷ đồng (12,1%); lĩnh vực còn lại phát hành khoảng 4,4 nghìn tỷ đồng (9,9%).

Đáng chú ý, trong 45 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp được phát hành trong tháng 7 chỉ có 6,3 nghìn tỷ đồng phát hành có điều khoản bảo đảm (14% khối lượng phát hành). Trong đó, trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản có điều khoản bảo đảm chiếm 86,5%; Trong khi trái phiếu của TCTD không có tài sản bảo đảm...

Lũy kế 7 tháng đầu năm 2024, có 174 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ thành công với khối lượng 161,5 nghìn tỷ đồng (gấp 2,6 lần so với cùng kỳ năm ngoái).

Trong đó, lớn nhất vẫn là TCTD với hơn 109 nghìn tỷ đồng (chiếm 67,5% khối lượng phát hành), doanh nghiệp bất động sản phát hành gần 38,7 nghìn tỷ đồng (24%); các doanh nghiệp lĩnh vực còn lại phát hành 13,8 nghìn tỷ đồng (8,5%).

Trong tổng số 161,5 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong 7 tháng chỉ có 24 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp phát hành có điều khoản bảo đảm (14,9% khối lượng phát hành). Trong đó, trái phiếu của doanh nghiệp bất động sản có điều khoản bảo đảm chiếm đến 84,4%; trong khi trái phiếu của TCTD không có tài sản đảm bảo.

Một báo cáo mới đây của Chứng khoán MBS cho biết, lãi suất trái phiếu doanh nghiệp nhóm bất động sản bình quân lên tới 12%/ năm, cao hơn gấp đôi trái phiếu doanh nghiệp của nhóm TCTD, và cũng cao gấp đôi so với lãi suất ngân hàng cùng kỳ hạn. Trong khi đó, kỳ hạn cũng ngắn hơn, chỉ khoảng 2,7 năm.

Theo các chuyên gia, xét về giá trị tuyệt đối, phát hành trái phiếu bất động sản có sự phục hồi so với cùng kỳ năm ngoái, song tỷ trọng lại giảm mạnh.

Tuy nhiên, điều đáng lo nhất hiện nay chính là việc doanh nghiệp bất động sản phải đối mặt với gánh nặng đáo hạn rất lớn và tỷ lệ chậm trả trong lĩnh vực này tiếp tục tăng nhanh.

Báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho biết, trong 7 tháng đầu năm, khối lượng mua lại trước hạn là 88,8 nghìn tỷ đồng, giảm 36% so với cùng kỳ năm 2023.

Gánh nặng đáo hạn trái phiếu bất động sản

Báo cáo Chính phủ tại Phiên họp thường kỳ hôm 05/08, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng đã bày tỏ lo ngại về việc doanh nghiệp bất động sản đối mặt với áp lực đáo hạn trái phiếu.

Bộ trưởng cho biết, trong nửa cuối năm 2024, ước tính sẽ có khoảng 140 nghìn tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn, trong đó trái phiếu bất động sản khoảng 59 nghìn tỷ đồng, tương đương 42%.

Theo VIS Rating, trong tháng 7/2024, khoảng 60% trong số 9.000 tỷ đồng trái phiếu đáo hạn có nguy cơ không trả được nợ gốc đúng hạn đa phần là của doanh nghiệp bất động sản. Trong 12 tháng tới, khoảng 18% trái phiếu đang lưu hành với tổng giá trị là 207.000 tỉ đồng sẽ đáo hạn. VIS Rating ước tính 27% trái phiếu có rủi ro không trả được nợ gốc đúng hạn, chủ yếu ở các ngành bất động sản dân cư và xây dựng. 65% trong số trái phiếu này đã chậm trả lãi trái phiếu trước đó.

Các chuyên gia của tổ chức FiinGroup cũng nhận định, từ nửa cuối năm 2023 tới nay, nhiều doanh nghiệp bất động sản gặp khó khăn về thanh khoản. Do vậy, đã có những trái phiếu doanh nghiệp được giao dịch với mức lợi suất có thể lên tới 20-25%. Đây thường là các doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc triển khai dự án. Trong khi đó, áp lực tài chính với họ tương đối lớn trong khoảng 12-18 tháng tiếp theo và khả năng tái tài trợ hoặc huy động vốn mới gặp nhiều thách thức.

Trong báo cáo phân tích mới đây, VnDirect đánh giá thị trường bất động sản mặc dù đã thoát qua vùng đáy, tuy nhiên thị trường vẫn ảm đạm. Trong bối cảnh vẫn còn nhiều khó khăn, nhiều tổ chức phát hành, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp bất động sản vẫn đang tiếp tục gặp khó về dòng tiền dẫn đến chậm thanh toán các nghĩa vụ nợ trái phiếu đến hạn.

Theo thông báo của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tính đến ngày 15/7, có khoảng hơn 80 doanh nghiệp nằm trong danh sách chậm nghĩa vụ thanh toán lãi hoặc nợ gốc trái phiếu doanh nghiệp.

Tổng số tiền nợ gốc đến hạn trong 6 tháng đầu năm chậm thanh toán và giá trị trái phiếu có thời gian đáo hạn trong 6 tháng đã được gia hạn kỳ hạn là khoảng 43.500 tỷ đồng, chiếm 43,5% tổng giá trị đáo hạn trong nửa đầu năm, và chiếm 62% tổng giá trị đáo hạn khi loại trừ nhóm ngân hàng.

Đơn vị này ước tính tổng dư nợ trái phiếu riêng lẻ của 80 doanh nghiệp này là khoảng 190.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 18,7% dư nợ trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ toàn thị trường. Phần lớn trong số các trái phiếu phát hành này là các doanh nghiệp thuộc nhóm bất động sản.

Trong đề xuất nhiệm vụ chủ yếu của các Bộ ngành tháng 8 và quý III/2024, Bộ KH&ĐT đề nghị Bộ Tài chính cần có giải pháp khả thi để xử lý dứt điểm, hiệu quả vấn đề TPDN; Bộ Xây dựng rà soát, đôn đốc, hướng dẫn tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện dự án bất động sản cho các địa phương, doanh nghiệp, nhất là khó khăn, vướng mắc về pháp lý, quy hoạch, các dự án có khả năng thanh khoản tốt... tạo chuyển biến rõ nét trong 6 tháng cuối năm 2024.