Dấu ấn VSDC trong hành trình 25 năm của thị trường chứng khoán

Ngày 28/7/2000 trở thành ngày lịch sử đối với Việt Nam khi thị trường chứng khoán (TTCK) chính thức đi vào hoạt động. Sau 25 năm vận hành và phát triển, TTCK đã đạt được nhiều thành tựu, dấu ấn và ngày càng đóng góp nhiều hơn cho sự phát triển của nền kinh tế Việt Nam.

Trong hành trình 25 năm đó, đã có gần 20 năm hình thành và phát triển Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) (trước đây là Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam). VSDC trong vai trò và sứ mệnh của mình đã luôn đảm bảo cho các dòng tiền và tài sản trên thị trường thông suốt, an toàn và bảo mật, cũng như không ngừng phát triển các sản phẩm, dịch vụ mới, tích cực hội nhập quốc tế, nỗ lực đóng góp không ngừng cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Trao đổi trong Talk show Phố Tài chính, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV, Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết trải qua 25 năm hình thành và phát triển, TTCK đã trở thành kênh huy động vốn quan trọng cho nền kinh tế; góp phần cơ cấu lại hệ thống tài chính Việt Nam theo hướng cân đối, bền vững hơn. Quy mô và vốn hóa thị trường đã có sự thay đổi vượt bậc.

Từ một thị trường sơ khai, TTCK Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, góp phần quan trọng vào việc huy động vốn cho nền kinh tế. Số lượng doanh nghiệp niêm yết đã tăng lên đáng kể, kèm theo đó là sự cải thiện về chất lượng doanh nghiệp và tính minh bạch của thị trường.

Tính hết ngày 10/7/2025, chỉ số VN-Index đạt 1.450 điểm, tăng khoảng 7 lần so với cuối năm 2000. Quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt hơn 7,68 triệu tỷ đồng, tăng 7,8 lần so với cuối năm 2000, tương đương 66,8% GDP năm 2024. Hoạt động niêm yết và đăng ký giao dịch tính đến cuối 5/2025, thị trường có 720 cổ phiếu, chứng chỉ quỹ niêm yết trên 2 Sở GDCK và 888 cổ phiếu đăng ký giao dịch trên UPCoM. Quy mô niêm yết thị trường trái phiếu đến cuối tháng 5/2025, có 469 mã trái phiếu niêm yết với giá trị niêm yết đạt hơn 2.475 nghìn tỷ đồng, tương đương 21,5% GDP năm 2024.

TTCK Việt Nam đã không ngừng hoàn thiện về cấu trúc thông qua việc hình thành các khu vực thị trường: thị trường cổ phiếu (cổ phiếu niêm yết và cổ phiếu đăng ký giao dịch), thị trường trái phiếu (trong đó có TPDN, TPCP), thị trường TPDN riêng lẻ và TTCK phái sinh. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật ngày càng hoàn thiện, đồng bộ, góp phần quan trọng vào việc xây dựng và phát triển TTCK. Hệ thống tổ chức thị trường, mô hình và cấu trúc thị trường ngày càng được nâng cấp phát triển; các định chế trung gian thị trường đã có sự phát triển mạnh về số lượng, quy mô, tính chuyên nghiệp và sức cạnh tranh ngày càng cao, các tiêu chuẩn và thông lệ về quản trị công ty, tăng cường năng lực quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi, bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư và lòng tin của thị trường.

“Có thể nói, trải qua 25 năm vận hành, TTCK Việt Nam đã vượt qua nhiều khó khăn, thách thức và đạt được những thành tựu to lớn, đáng tự hào, góp phần hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, góp phần quan trọng vào thành công chung của đất nước trong thời kỳ đổi mới và từng bước đưa nền kinh tế hội nhập với khu vực và quốc tế”, ông Sơn nói.

Dấu ấn VSDC

Theo ông Nguyễn Sơn, trải qua 25 năm hình thành và phát triển của TTCK, VSDC đã đóng vai trò trung tâm trong việc tổ chức và vận hành hoạt động sau giao dịch trên TTCK Việt Nam góp phần xây dựng nền tảng hạ tầng tài chính vững chắc và đồng bộ.

Trong đó, VSDC đã và đang hoàn thành tốt vai trò và sứ mệnh đặc biệt của mình, đảm bảo cho các dòng tiền và tài sản trên TTCK luôn chu chuyển nhịp nhàng, thông suốt, an toàn hiệu quả và bảo mật, đóng góp thiết thực cho sự phát triển của TTCK. Tính hết ngày 30/6/2025, tổng số tổ chức đăng ký chứng khoán tại VSDC là 2.106 tổ chức với tổng số dư chứng khoán đăng ký tại VSDC đạt 281 tỷ chứng khoán; số dư chứng khoán lưu ký tại VSDC đạt 183 tỷ chứng khoán. Số lượng thành viên lưu ký và tổ chức mở tài khoản trực tiếp tính đến hết 30/6/2025 tại VSDC là 124 thành viên và tổ chức (bao gồm 86 công ty chứng khoán, 18 ngân hàng lưu ký (gồm trong nước và nước ngoài) và 20 tổ chức mở tài khoản trực tiếp).

Ngoài các nghiệp vụ chính về đăng ký, lưu ký và bù trừ thanh toán cho TTCK cơ sở và TTCK phái sinh, VSDC đã tích cực nghiên cứu phát triển các sản phẩm, dịch vụ sau giao dịch nhằm đa dạng hóa sản phẩm, dịch vụ đáp ứng quy mô ngày càng lớn cho TTCK và nâng cao chất lượng dịch vụ của VSDC.

Những nỗ lực của VSDC đã củng cố thêm niềm tin của nhà đầu tư trong và ngoài nước trên TTCK Việt Nam thể hiện qua số lượng nhà đầu tư trong và ngoài nước liên tục gia tăng cả về số lượng và chất lượng từ 3.000 tài khoản năm 2000, đến hết tháng 6/2025 đã lên tới hơn 10 triệu tài khoản (của hơn 7 triệu nhà đầu tư). Điều này thể hiện sự tin tưởng của cộng đồng đầu tư vào một thị trường hoạt động hiệu quả và an toàn.

Bên cạnh đó, VSDC đã tích cực hội nhập quốc tế để mở rộng, học hỏi kinh nghiệm trong lĩnh vực chuyên môn và cũng đã trở thành thành viên chính thức của nhiều Hiệp hội, diễn đàn chuyên ngành… Điều này, giúp VSDC nâng cao vị thế trên trường quốc tế và nâng cao vị thế của TTCK Việt Nam.

Bước sang giai đoạn phát triển mới của kỷ nguyên vươn mình, ông Sơn cho biết VSDC đã xây dựng chiến lược phát triển đến năm 2030 với mục tiêu tổng quát bao gồm: (1) Tổ chức cung cấp dịch vụ đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán trên TTCK ổn định, an toàn, hiệu quả; (2) Nâng cao chất lượng dịch vụ thông qua việc đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường; (3) Thiết lập cơ chế quản trị rủi ro hiệu quả; (4) Tăng cường liên kết với các tổ chức lưu ký, bù trừ chứng khoán quốc tế, nghiên cứu áp dụng các thông lệ và chuẩn mực quốc tế, nâng cao vị thế của VSDC trong khu vực và trên thế giới.

Trên cơ sở định hướng của Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2030 theo Quyết định số 1726 ngày 29/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ, VSDC xác định 6 nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Một là, hoàn thiện khung pháp lý và hệ thống quy chế, quy trình nội bộ. VSDC tập trung rà soát, đề xuất sửa đổi, hoàn thiện khung pháp lý; hoàn thiện các quy chế và quy trình phù hợp với các văn bản pháp luật giúp nâng cao hiệu quả quản trị, đảm bảo hoạt động nghiệp vụ được chuẩn hóa, linh hoạt và đáp ứng yêu cầu phát triển sản phẩm, dịch vụ mới trong giai đoạn tiếp theo.

Hai là, hoàn thiện mô hình tổ chức, quản lý. Đơn vị này sẽ xây dựng và hoàn thiện cơ cấu, bộ máy tổ chức phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và Điều lệ tổ chức và hoạt động của VSDC. Trong đó, việc thành lập công ty con thực hiện chức năng CCP giúp tách biệt rủi ro trong hoạt động bù trừ, bảo vệ tài sản nhà đầu tư. Đồng thời, VSDC nghiên cứu xây dựng Trung tâm Công nghệ và Dịch vụ thông tin để tăng cường năng lực công nghệ, cung cấp dữ liệu cho thị trường và áp dụng tiêu chuẩn ESG cũng được chú trọng nhằm hướng tới phát triển bền vững.

Ba là, nâng cao năng lực tài chính. VSDC chủ động bảo toàn và phát triển vốn nhà nước, sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính hiện có. Đồng thời, xây dựng kế hoạch tài chính hàng năm gắn với định hướng chiến lược và kế hoạch kinh doanh. VSDC cũng đề xuất bổ sung vốn điều lệ từ các nguồn hợp pháp để phục vụ cho các dự án lớn như thành lập công ty con CCP.

Bốn là, đầu tư cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại. VSDC sẽ đầu tư đồng bộ vào cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ tiên tiến nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường chứng khoán. Việc ứng dụng công nghệ mới sẽ giúp nâng cao tính ổn định, an toàn và hiệu quả vận hành các hoạt động sau giao dịch.

Năm là, tăng cường hợp tác quốc tế. VSDC đẩy mạnh hợp tác với các tổ chức quốc tế trong lĩnh vực lưu ký và bù trừ, tham gia vào các hiệp hội chuyên ngành nhằm nâng cao vị thế và học hỏi kinh nghiệm.

Cuối cùng, xây dựng đội ngũ nhân sự chất lượng cao. VSDC chú trọng phát triển nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ thông tin và pháp lý. Đồng thời, VSDC thực hiện chính sách thu hút nhân tài và kiện toàn bộ máy quản trị nhân sự chuyên nghiệp.

“Với chiến lược toàn diện, tầm nhìn dài hạn và các giải pháp đồng bộ gắn liền với Chiến lược phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2030, VSDC không chỉ khẳng định vai trò trụ cột trong hoạt động sau giao dịch mà còn là đầu tàu trong tiến trình hiện đại hóa TTCK góp phần nâng cao hiệu quả phân bổ vốn, tăng tính minh bạch, củng cố niềm tin nhà đầu tư và thúc đẩy TTCK”, ông Nguyễn Sơn nhấn mạnh.