Đại dịch COVID-19 đã khiến câu chuyện toàn cầu hóa bộc lộ nhiều yếu điểm khi các quốc gia ngày càng phụ thuộc nhiều vào nhau. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đã phải vật lộn để đối phó với những nút thắt lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Không chỉ vậy, cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã làm dấy lên lo ngại về sự gián đoạn hơn nữa, với mọi thứ từ nguồn cung cấp năng lượng, phụ tùng ô tô đến xuất khẩu lúa mì và nguyên liệu thô đều đang bị đe dọa.

Larry Fink, người đứng đầu tập đoàn tài chính khổng lồ BlackRock, nói rằng: "Cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã đặt dấu chấm hết cho quá trình toàn cầu hóa mà chúng ta trải qua trong ba thập kỷ".

Mặc dù vậy, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen vẫn cho biết: "Chúng tôi đang tham gia sâu vào nền kinh tế toàn cầu. Tôi kỳ vọng điều đó sẽ vẫn được duy trì. Đó là điều đang và sẽ mang lại lợi ích cho Mỹ và nhiều quốc gia trên thế giới".

Gần đây, xung đột giữa Nga và Ukraine đã làm dấy lên lo ngại về tình trạng thiếu lương thực trên toàn cầu. Nó cũng thể hiện việc châu Âu - và đặc biệt là Đức - phụ thuộc quá nhiều vào nguồn cung cấp khí đốt từ Nga.

Theo Pascal Lamy, Cựu Ủy viên Thương mại Liên minh châu Âu, một số lỗ hổng đã xuất hiện cho thấy giới hạn của việc chuỗi cung ứng trải rộng ở các địa điểm khác nhau.

Căng thẳng thương mại toàn cầu đã thúc đẩy Liên minh châu Âu tìm kiếm "quyền tự chủ chiến lược" trong các lĩnh vực quan trọng.

Việc sản xuất chất bán dẫn - vi mạch quan trọng đối với các ngành công nghiệp từ trò chơi điện tử đến ô tô cũng đang là ưu tiên của châu Âu và Mỹ.

Ferdi De Ville, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế & Châu Âu của Ghent cho biết: "Xung đột lần này sẽ có tác động đến các quyết định đầu tư, kế hoạch về chuỗi cung ứng của phần lớn doanh nghiệp".

"Họ đã nhận ra rằng những gì không tưởng vào tháng trước nay đã trở thành hiện thực, khi xét về các biện pháp trừng phạt quy mô lớn", giáo sư Ferdi de Ville, tác giả bài báo "Sự kết thúc của toàn cầu hóa", nói.

Mục tiêu bây giờ là chuyển hướng sự phụ thuộc chiến lược sang các đồng minh. Thỏa thuận giữa Mỹ và EU hôm thứ Sáu nhằm tạo ra cơ quan giúp châu Âu giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch của Nga là ví dụ điển hình.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, "đây có thể là một bước chuyển mình mới đối với câu chuyên toàn cầu hóa".

Sự tách biệt của Trung Quốc

Toàn cầu hóa đã phải đối mặt với khủng hoảng khi cựu tổng thống Mỹ Donald Trump phát động cuộc chiến thương mại với Trung Quốc vào năm 2018.

Người kế nhiệm Joe Biden cũng nêu rõ việc mua, sử dụng và sản xuất hàng hóa trong kế hoạch đầu tư sâu rộng của mình để "tái thiết nước Mỹ".

"Chúng tôi sẽ cố gắng đảm bảo mọi thứ, từ bong tàu sân bay đến thép trên lan can đường cao tốc đều được sản xuất tại Mỹ", ông Biden nói.

Một khái niệm nổi lên dưới thời ông Trump chính là "tách rời", ý tưởng tách biệt nền kinh tế Mỹ và Trung Quốc.

Thời gian gần đây, việc tách biệt của Trung Quốc càng thể hiện rõ hơn khi nước này từ chối lên án hành động của Nga.

Mỹ đã cảnh báo nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ phải đối mặt với "hậu quả" nếu cung cấp hỗ trợ vật chất cho Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.

Xiaodong Bao, giám đốc danh mục đầu tư tại công ty Edmond de Rothschild Asset Management, cho biết: "Hiện tại, việc cạnh tranh với phương Tây không có lợi cho Trung Quốc".

Tuy nhiên, cuộc chiến ở Ukraine là cơ hội để Trung Quốc giảm bớt sự phụ thuộc vào Mỹ. Tờ Wall Street Journal đưa tin rằng Bắc Kinh đang đàm phán với Ả Rập Xê Út để mua dầu bằng đồng nhân dân tệ thay vì USD.

Ông Bao nói: "Trung Quốc sẽ tiếp tục xây dựng nền tảng của họ cho tương lai. Sự tách biệt về tài chính đang tăng tốc".

Bài liên quan

Từ châu Âu đến Ấn Độ, xung đột ở Ukraine phủ bóng lên kinh tế toàn cầu

IMF: Kinh tế Ukraine đối mặt nguy cơ suy thoái sâu

Những điều kiện chính trong đàm phán giữa Nga và Ukraine để giải quyết xung đột

Chủ tịch Tập Cận Bình nói gì với Tổng thống Joe Biden về xung đột Nga - Ukraine?