Những dạng công trình ấy có ở khắp mọi nơi trên đất nước ta, từ thành phố tới nông thôn, từ đồng bằng lên miền núi, từ nơi đông dân cư tới chốn thôn ổ vắng vẻ... Có những cây cầu hoành tráng bắc qua sông xong rồi, nhưng đường dẫn tới cầu chưa có, hay ngược lại, đường đã xong mà cầu chưa bắc. Có nhà máy nước sạch đầu tư lớn, làm xong rồi thì để đấy, không cấp được nước, dân vẫn phải tiếp tục đi khơi giếng hay vục nước sông mà dùng.

Có những khu đô thị bỏ hoang không người đến ở, chỉ trâu bò và chó, chuột vào ra. Hàng loạt khu chợ lớn xây xong không kẻ mua người bán. Có cụm trung tâm văn hoá thể thao với cả sân bóng và nhà thi đấu để cỏ mọc lút ngực, ít người lai vãng. Có những hệ thống thủy lợi và kênh máng không nước chảy, cứ phơi ra rong róc dưới nắng nung. Thậm chí, có cả nhà tang lễ, xây xong và khánh thành cách đây sáu, bảy năm mà chưa làm lễ đưa tiễn về nơi an nghỉ cuối cùng một ca khuất núi nào cả...

Theo báo cáo của Bộ Tài chính thì trong giai đoạn 2016-2021, số dự án sử dụng các dạng vốn nhà nước khác, bị chậm tiến độ lên tới 313.444 dự án. Số dự án đã hoàn thành nhưng không sử dụng được hoặc có vi phạm pháp luật bị đình chỉ, hủy bỏ, theo số liệu năm 2020, đã là 78.285 dự án.

Báo chí phản ánh nhiều lắm rồi. Mới đây, một tờ báo đã đăng nhiều kỳ những phóng sự về các dự án và công trình kiểu này, được gọi với cái tên: "Những công trình làm nghèo đất nước". Những công trình ấy, chủ yếu nguồn tiền đầu tư là từ ngân sách nhà nước hoặc các dạng vốn nhà nước khác, như vốn tín dụng do Chính phủ bảo lãnh, vốn tín dụng đầu tư phát triển của nhà nước, vốn đầu tư phát triển của các doanh nghiệp nhà nước.

Các công trình, dự án này có đủ các quy mô, từ số tiền đầu tư vài tỉ, tới cả chục tỉ, trăm tỉ, có khi đến 4.000, 5.000 tỉ cho một dự án. Nếu thống kê, tổng hợp lại, thì chắc chắn nguồn vốn đầu tư bị lãng phí này sẽ hiện ra những con số phải đến cỡ "rùng mình".

Rùng mình là bởi nước ta vẫn đang rất nghèo, đang trên chặng đầu phát triển, rất cần phải căn cơ, cân nhắc từng đồng vốn chi cho đầu tư phát triển, thế mà lại tồn tại một sự lãng phí đến mức khủng khiếp như vậy? Chỗ nào cũng thấy thiếu vốn, cần vốn, muốn gọi vốn để làm ăn, mà tiền nhà nước thì lại bỏ đi, quăng quật không tiếc, không xót đến như vậy được sao?

Theo báo cáo được đưa ra tại cuộc họp chiều ngày 24/3 vừa qua của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến bước đầu về giám sát chuyên đề việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021, chỉ trong 4 năm (2016 - 2020), đã có tới 8.580 dự án sử dụng ngân sách nhà nước bị chậm tiến độ, tức là dạng dự án “làm mãi mà chưa xong”. Trong đó có tới hơn 200 dự án nhóm A, hơn 2.300 dự án nhóm B và hơn 6.100 dự án nhóm C. Chậm tiến độ cũng là một dạng lãng phí tai hại, với đủ các loại nguyên nhân, như vướng mắc trong giải phóng mặt bằng và thủ tục đầu tư, bố trí vốn không kịp thời, năng lực của chủ đầu tư và các ban quản lý dự án, nhà thầu yếu kém… cùng nhiều nguyên nhân khác nữa. Có dự án đã kéo dài tới 18 năm rồi mà vẫn chưa hoàn thành…

Theo báo cáo của Bộ Tài chính thì trong giai đoạn 2016-2021, số dự án sử dụng các dạng vốn nhà nước khác, bị chậm tiến độ lên tới 313.444 dự án. Số dự án đã hoàn thành nhưng không sử dụng được hoặc có vi phạm pháp luật bị đình chỉ, hủy bỏ, theo số liệu năm 2020, đã là 78.285 dự án.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã phải thốt lên: “Nhiều vô kể! Sốt ruột vô cùng!”. Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng: Các dự án treo, chậm tiến độ, không hiệu quả, lãng phí đã trở thành một vấn đề rất nóng, là một bài toán khó, chưa có lời giải đáp. Bà Lê Thị Nga, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp thì đề nghị: Cần chỉ mặt, điểm tên, làm rõ trách nhiệm với những cá nhân liên quan đến các dự án dở dang, các dự án treo…

Lãng phí tiền bạc là một chuyện, lãng phí cơ hội còn lớn hơn. Cùng với đó là câu chuyện về lòng tin của người dân. Trong nhiều nguyên nhân đã phân tích dẫn đến tình trạng lãng phí đến mức “phá hoại” nói trên, còn phải truy đến những nguyên nhân khác nữa, không chỉ là quản lý và thực địa, mà còn có cả những móc ngoặc, tiêu cực để vẽ ra dự án, để chiếm đoạt, phết phẩy, chia chác giữa các cấp có thẩm quyền trong đề xuất và phê duyệt, bố trí dự án…

Trong bối cảnh cần phải tăng tốc phát triển, bù lại cho những gì đã mất do hậu quả của đại dịch COVID vừa qua, trước yêu cầu phát triển lành mạnh, sử dụng nguồn vốn đầu tư có hiệu quả và thiết thực trong thời kỳ tới, thì đây là một lĩnh vực cần làm rốt ráo, làm thật đến nơi đến chốn. Vì thế, rất cần có một cuộc đại phẫu, truy đến tận cùng những nguyên nhân và trách nhiệm của chủ thể những công trình, dự án rất lãng phí nói trên để xử lý làm gương và đề ra những kế sách mới trong tập trung nguồn lực quốc gia đầu tư cho phát triển trong thời kỳ tới đây.

Những ý kiến mạnh mẽ bước đầu trong cuộc họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều ngày 24/3 phải được coi như là hiệu lệnh cho cuộc đại chấn chỉnh này!

Bài liên quan

Chủ tịch Quốc hội: Còn để xảy ra sai phạm trong đầu tư công

Đề xuất 6.000 tỷ đồng vốn đầu tư công thực hiện cao tốc An Hữu - Cao Lãnh

Năm nay, áp lực giải ngân vốn đầu tư công của Bộ GTVT là rất lớn

Dư địa với cổ phiếu đầu tư công