Xóa độc quyền vàng: Người dân có thật sự được hưởng lợi?

SJC không còn "một mình một chợ"?

Theo Nghị định 232/2025/NĐ-CP, từ ngày 10/10, sẽ xóa độc quyền vàng. Doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh vàng miếng và vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng sẽ được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp phép sản xuất vàng miếng nếu đáp ứng đủ điều kiện theo quy định. Riêng ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước xem xét cấp giấy phép sản xuất vàng miếng khi đáp ứng đủ các điều kiện đặc thù và phải có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên.

Thoạt nhìn, đây có vẻ chỉ là một thay đổi bình thường. Nhưng thực tế, đằng sau sự kiện này là một cuộc chuyển dịch lớn trên thị trường vàng Việt Nam, nơi SJC từng nắm vị thế độc quyền vàng miếng suốt hàng chục năm.

Trong quá khứ, SJC được hưởng "đặc quyền lịch sử" khi là thương hiệu duy nhất được công nhận vàng miếng hợp pháp. Hệ quả là giá SJC nhiều lần cao hơn vàng thế giới 15-20 triệu đồng mỗi lượng, một mức phí chênh lệch khổng lồ, khiến người mua vàng phải trả thêm hàng chục triệu đồng chỉ để có sự yên tâm về pháp lý.

Khi nguồn cung vàng miếng mới xuất hiện, thị trường vàng Việt Nam sẽ không còn lệ thuộc vào một thương hiệu duy nhất. Chênh lệch giá vàng SJC chắc chắn sẽ thu hẹp, tạo thêm lựa chọn cho nhà đầu tư vàng và người dân.

Dù vậy, giá vàng trong nước vẫn phụ thuộc vào biến động vàng thế giới. Nếu FED hạ lãi suất, USD yếu đi hay căng thẳng địa chính trị tăng, giá vàng quốc tế tăng thì vàng Việt Nam cũng sẽ đi theo. Nhưng lần này, giá vàng Việt Nam được kỳ vọng sẽ tiệm cận giá thế giới hơn, phản ánh đúng quy luật cung cầu vàng thực.

Sự khác biệt là lần này, giá vàng trong nước sẽ tiến gần hơn với giá thế giới, thay vì bị đẩy vọt lên cao một cách vô lý như trước. Đó chính là dấu hiệu của một thị trường minh bạch hơn, rõ ràng hơn, nơi mà quy luật cung cầu thật sự vận hành.

Theo nhận định của một số chuyên gia, SJC không biến mất. Thương hiệu này vẫn có uy tín, bề dày lịch sử và lòng tin của nhiều người. Tuy nhiên, ngai vàng độc quyền đã không còn. Từ nay, SJC sẽ phải cạnh tranh sòng phẳng với vàng miếng ngân hàng, vàng nhẫn 9999 và các doanh nghiệp sản xuất vàng khác. Trong bối cảnh thị trường vàng minh bạch hơn, không ai chấp nhận trả thêm hàng chục triệu đồng chỉ vì "thương hiệu".

Hết độc quyền vàng miếng, người dân có hưởng lợi?

Nhiều người kỳ vọng, Nghị định 232 sẽ không chỉ mở cửa cho nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất vàng miếng, mà còn đặt dấu chấm hết cho một giai đoạn độc quyền vàng miếng SJC kéo dài hàng chục năm. Khi thế độc quyền bị xóa bỏ, giá vàng trong nước được kỳ vọng sẽ tiến gần hơn với giá vàng thế giới, giúp người dân không còn phải trả thêm hàng chục triệu đồng cho cái gọi là "phí thương hiệu".

Từ nay, giá trị của vàng sẽ do cung - cầu thật quyết định, thay vì bị chi phối bởi một thương hiệu duy nhất. Cạnh tranh giữa các ngân hàng và doanh nghiệp lớn được kỳ vọng sẽ thúc đẩy chất lượng sản phẩm, minh bạch hóa nguồn cung và hạn chế tình trạng đầu cơ. Với người dân, đây là cơ hội tiếp cận vàng đúng giá trị, sát giá thế giới hơn. Với thị trường, đó là phép thử quan trọng về khả năng tự điều tiết và niềm tin vào quy luật thị trường thực sự.

Tuy nhiên, việc xóa bỏ độc quyền vàng miếng SJC dù được xem là bước ngoặt lớn, vẫn đặt ra câu hỏi, liệu thị trường vàng Việt Nam có thực sự bước sang kỷ nguyên minh bạch, cạnh tranh và sát giá thế giới hơn, hay chỉ đơn giản là thay "một ông lớn" bằng "nhiều ông lớn" khác? Trong ngắn hạn, việc nhiều ngân hàng và doanh nghiệp lớn tham gia sản xuất vàng miếng chắc chắn sẽ giúp nguồn cung dồi dào hơn, chênh lệch giá thu hẹp và giao dịch minh bạch hơn.

Nhưng về lâu dài, điều nhà đầu tư và người dân quan tâm nhất là lợi ích thực sự có đến tay họ hay không, hay chỉ dừng lại ở việc mở rộng sân chơi cho các thế lực tài chính mới. Nếu thị trường thiếu cơ chế giám sát, thiếu cạnh tranh thực chất, nguy cơ hình thành "nhóm lợi ích" mới là điều khó tránh.

Do đó, việc xóa độc quyền vàng miếng là bước tiến lớn hướng tới kỷ nguyên mới của thị trường vàng Việt Nam, kỷ nguyên minh bạch, cạnh tranh và gần với giá trị thực hơn. Song, người dân có thực sự được hưởng lợi hay không vẫn là câu hỏi cần thời gian để trả lời.

(Theo VOV.vn)