Tiếp tục siết ngân hàng mua, bán trái phiếu doanh nghiệp

Trước những rủi ro từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp, NHNN muốn sửa đổi, bổ sung một số điều quy định về hoạt động mua, bán trái phiếu doanh nghiệp của ngân hàng tại Thông tư 16 theo hướng "siết" chặt hơn về khả năng thanh toán trái phiếu đến hạn và mục đích sử dụng vốn.

Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, qua kết quả thanh tra, giám sát hoạt động mua bán trái phiếu doanh nghiệp của các TCTD cho thấy phát sinh tiềm ẩn rủi ro, như:

Chưa có quy định điều kiện phát hành trái phiếu về năng lực tài chính, cơ chế kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn của các khoản phát hành trái phiếu chưa chặt chẽ tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thông qua việc phát hành nhằm mục đích đặt cọc, góp vốn, mua cổ phần, hợp tác kinh doanh, bổ sung vốn lưu động...

Một số doanh nghiệp phát hành và các doanh nghiệp liên quan thực hiện tăng vốn lớn trong thời gian ngắn để chứng minh năng lực tài chính.

Tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất nhưng chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đất thuê trả tiền hàng năm chưa đủ điều kiện để nhận làm tài sản bảo đảm, hợp đồng thế chấp chưa công chứng và chưa thực hiện đăng ký giao dịch bảo đảm theo quy định của pháp luật. Tỷ lệ trái phiếu có tài sản bảo đảm lớn nhưng thực tế chất lượng tài sản bảo đảm không cao. Điều này tiềm ẩn nhiều rủi ro về khả năng thu hồi nợ của ngân hàng khi doanh nghiệp phát hành mất khả năng thanh toán.

Theo đó, NHNN muốn sửa đổi, bổ sung Thông tư số 16/2021/TT-NHNN ngày 10/11/2021 của Thống đốc NHNN quy định việc TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán trái phiếu doanh nghiệp theo hướng góp phần kiểm soát chặt chẽ rủi ro, đồng thời hỗ trợ thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Cụ thể, Dự thảo Thông tư sửa đổi điểm d và bổ sung điểm e khoản 6, TCTD chỉ được mua trái phiếu doanh nghiệp khi:

(i) Phương án khả thi và doanh nghiệp phát hành trái phiếu có khả năng tài chính để đảm bảo thanh toán đủ gốc và lãi trái phiếu đúng hạn. (Quy định này nhằm hướng đến việc TCTD phải ban hành quy định nội bộ, trong đó cụ thể về tiêu chí xác định phương án khả thi và tiêu chí xác định doanh nghiệp phát hành trái phiếu có khả năng tài chính).

(ii) Hệ số nợ phải trả (bao gồm cả khối lượng trái phiếu dự kiến phát hành) của doanh nghiệp phát hành không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính quý gần nhất tại thời điểm phát hành đã được kiểm toán tình hình sử dụng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp phát hành. (Quy định này nhằm góp phần nâng cao chất lượng tín dụng, bảo đảm an toàn vốn ngân hàng, trong bối cảnh phát sinh tình trạng nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu với quy mô khá lớn để huy động vốn, trong khi hệ số nợ /vốn chủ sở hữu đã cao, có thể dẫn đến mất khả năng thanh toán).

Sửa đổi điểm b, d khoản 8 theo hướng TCTD không được mua trái phiếu doanh nghiệp trong các trường hợp: (i) Mục đích để góp vốn, mua cổ phần, mua phần vốn góp tại doanh nghiệp khác; (ii) Mục đích để hợp tác kinh doanh, hợp tác đầu tư với doanh nghiệp khác. (Đây là những nhu cầu vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro về khả năng quản lý vốn của tổ chức phát hành và việc sử dụng vốn đúng mục đích của doanh nghiệp nhận hợp tác kinh doanh, hợp tác đầu tư...).

Bổ sung khoản 14 như sau: TCTD chỉ được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong đó có mục đích bổ sung vốn lưu động khi quản lý được nguồn thu từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phát hành và thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh việc sử dụng vốn lưu động tương ứng với giá trị trái phiếu theo các vòng quay vốn lưu động trong thời gian nắm giữ trái phiếu doanh nghiệp. (Quy định này nhằm đảm bảo việc TCTD mua trái phiếu doanh nghiệp khi kiểm soát được đầy đủ mục đích sử dụng tiền phát hành trái phiếu cũng như đảm bảo được số tiền đầu tư trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục được tổ chức phát hành sử dụng đúng mục đích sau vòng quay vốn lưu động đầu tiên, qua đó giám sát được việc sử dụng dòng tiền từ phát hành trái phiếu doanh nghiệp).

Bổ sung khoản 15 như sau: Khi TCTD mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành trong đó có mục đích nhằm thực hiện bảo đảm nghĩa vụ, tổ chức tín dụng phải phong tỏa số tiền mua trái phiếu cho đến khi chấm dứt nghĩa vụ bảo đảm. Quy định này nhằm đảm bảo khả năng thu hồi số tiền mua trái phiếu doanh nghiệp của TCTD.

Bổ sung khoản 16 như sau: TCTD phải sử dụng dịch vụ thanh toán không dùng tiền mặt để thanh toán số tiền mua trái phiếu doanh nghiệp cho doanhnghiệp phát hành, bên bán trái phiếu.

Sửa đổi khoản 2 Điều 7: TCTD có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng tiền thu từ trái phiếu của doanh nghiệp phát hành đảm bảo số tiền thu từ phát hành trái phiếu được sử dụng đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD và theo quy định nội bộ quy định tại điểm c khoản 3 Điều 6 Thông tư này; trường hợp phát hiện doanh nghiệp phát hành, bên nhận bảo đảm sử dụng tiền thu từ phát hành trái phiếu không đúng mục đích tại phương án, cam kết với TCTD, thì TCTD yêu cầu doanh nghiệp phát hành mua lại trái phiếu trước hạn.

NHNN cho biết, trong bối cảnh thị trường TPDN, thị trường bất động sản gặp nhiều khó khăn như hiện nay, nhằm khơi thông dòng vốn cho thị trường bất động sản, góp phần tăng thanh khoản cho thị trường, trước mắt ngưng hiệu lực thi hành đối với quy định tại khoản 11 Điều 4 Thông tư số 16. Cụ thể, kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023, TCTD được mua lại trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết đã bán và/hoặc trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết được phát hành cùng lô/cùng đợt phát hành với trái phiếu doanh nghiệp chưa niêm yết mà TCTD đã bán khi đáp ứng một số nội dung.

Đề xuất giải pháp tín dụng xử lý trái phiếu đến hạn

Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ mới đây, Hiệp hội Bất động sản TP. HCM (HoREA) nhận định, ngưng hoặc bỏ quy định "tổ chức tín dụng không được mua trái phiếu doanh nghiệp có mục đích cơ cấu lại nợ" tại điểm a, khoản 8, điều 4, Thông tư 16.

Hiệp hội cũng đề nghị NHNN cho phép các ngân hàng thương mại cho các doanh nghiệp được vay tái cấu trúc các khoản nợ trái phiếu sắp đến hạn với khoản vay có thể xem xét không vượt quá 70% giá trị gói trái phiếu đã phát hành. Theo đó, ngân hàng thương mại được phép nhận thế chấp bằng chính gói trái phiếu này và các tài sản bảo đảm theo phương thức ngân hàng giải ngân trực tiếp đến các trái chủ.

Như vậy, dự thảo sửa đổi, bổ sung Thông tư 16 NHNN đang lấy ý kiến không những không tiếp thu đề xuất từ phía HoREA, ngược lại hoạt động mua, bán TPDN từ phía các TCTD sẽ càng thêm "siết" chặt do bổ sung nhiều quy định chặt chẽ hơn liên quan tới khả năng trả nợ gốc và lãi đúng hạn của doanh nghiệp phát hành trái phiếu; hệ số nợ phải trả của doanh nghiệp không vượt qua 5 lần vốn chủ sở hữu. Cùng với đó các TCTD có quyền và trách nhiệm kiểm soát mục đích sử dụng vốn của doanh nghiệp khi mua trái phiếu....

Bài liên quan

Phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở Việt Nam - Bài học và giải pháp

Giải pháp lành mạnh hoá thị trường trái phiếu doanh nghiệp

FiinRatings: 67 doanh nghiệp chậm thanh toán nghĩa vụ nợ trái phiếu

11 ngân hàng bị thanh tra đột xuất về đầu tư trái phiếu doanh nghiệp