Thực thi Thuế tối thiểu toàn cầu: Trụ cột II là vấn đề mới và khó đối với các nước khi triển khai

LƯU ĐỨC HUY (Vụ trưởng Vụ Chính sách, Tổng cục Thuế)

07:58 25/02/2023

Với vị thế là nước tiếp nhận đầu tư, Việt Nam chắc chắn chịu ảnh hưởng bởi Trụ cột II. Hiện tại, Việt Nam đã thu hút được vốn đầu tư nước ngoài từ hơn 140 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, các đối tác FDI lớn nhất của Việt Nam chủ yếu đến từ khu vực Đông Á.

NDT - thue toi thieu toan cau — *Ông Lưu Đức Huy, Vụ trưởng Vụ Chính sách, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính). Ảnh: Trọng Hiếu.*

Nhằm giải quyết các vấn đề xói mòn cơ sở tính thuế và chuyển lợi nhuận, Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đã thông qua Chương trình chống xói mòn cơ sở tính thuế và dịch chuyển lợi nhuận (BEPS). OECD đã có thư mời Việt Nam tham gia Diễn đàn hợp tác chung (Inclusive Framwork) để cùng triển khai Chương trình BEPS của OECD/G20.

Được sự đồng ý của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam đã tham gia và là thành viên thứ 100 của Diễn đàn BEPS từ năm 2017.

Bên cạnh 15 hành động của BEPS, ngày 9/7/2021, Bộ trưởng Tài chính và Thống đốc Ngân hàng Trung ương của nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) đã thống nhất về nguyên tắc Giải pháp hai trụ cột nhằm giải quyết các thách thức về thuế phát sinh trong nền kinh tế kỹ thuật số, trong đó: Trụ cột I quy định về phân bổ thuế đối với hoạt động kỹ thuật số, Trụ cột II quy định về Thuế suất tối thiểu toàn cầu.

Ngày 8/10/2021, Diễn đàn hợp tác toàn cầu về BEPS (IF) đã ban hành tuyên bố về Khung giải pháp hai trụ cột để giải quyết các thách thức phát sinh từ nền kinh tế kỹ thuật số với sự đồng thuận của 137 nước thành viên, đến nay đã nhận được sự đồng thuận của 139 nước thành viên.

Ngày 13/10/2021 và ngày 30-31/10/2021 tại Rome, Italia, các nước G20 đã tán thành thỏa thuận được nêu trong Tuyên bố về giải pháp hai trụ cột để giải quyết những thách thức về thuế phát sinh từ nền kinh tế số do Diễn đàn IF công bố ngày 8/10/2021 và kêu gọi Diễn đàn IF nhanh chóng xây dựng các quy tắc mẫu và hiệp định đa phương như đã thống nhất, nhằm đảm bảo các quy tắc mới sẽ có hiệu lực ở cấp độ toàn cầu vào năm 2023.

Việc luật hóa Thuế suất tối thiểu toàn cầu được EU triển khai sớm nhất (từ đầu năm 2022), tuy nhiên, Chỉ thị của Liên minh Châu Âu (EU Directive) được thông qua vào 16/12/2022 sau khi bị trì hoãn liên tục bởi sự phản đối của Ba Lan và Hungary do sự khác biệt về quan điểm chính trị. Theo đó, dự kiến Thuế suất tối thiểu toàn cầu sẽ chính thức được áp dụng vào năm 2024.

Trụ cột II gồm 2 quy tắc nội luật kết hợp [Quy tắc thuế suất tối thiểu (Income Inclusion Rule - IIR) 15%; Quy tắc đối với khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu (Undertaxed Payment Rule -UTPR)] và một quy tắc hiệp định thuế (The Subject to Tax Rule-STTR) 9%.

Về tình hình áp dụng Thuế suất tối thiểu toàn cầu tại các nước, các nước áp dụng quy tắc IIR (Quy tắc thuế suất tối thiểu) từ 2024, gồm các nước EU như Hi Lạp, Đan Mạch, Romania, Bỉ, Thụy Điển, Tây Ban Nha, Slovakia, Slovenia, Ireland, Áo, Italia, Séc, Croatia, Bồ Đào Nha, Pháp, Phần Lan, Lúc-xăm-bua, Hà Lan, Đức, Ba Lan, Hungary; các nước châu Âu không thuộc thành viên EU: Thụy Sỹ, Vương quốc Anh; và các nước châu Á: Hàn Quốc, Nhật bản, Indonesia, Hongkong, Úc.

Ngoài ra, các nước áp dụng quy tắc UTPR (Quy tắc đối với khoản thanh toán chịu thuế dưới mức tối thiểu) từ năm 2025, có nhóm EU gồm Hi Lạp, Đan Mạch, Romania, Bỉ, Thụy Điển, Tây Ban Nha, Slovakia, Slovenia, Ireland, Áo, Italia, Séc, Croatia, Bồ Đào Nha, Pháp, Phần Lan, Luxembourg, Hà Lan, Đức, Ba Lan, Hungary.

Một số nước khác như Indonesia, Úc; ngoài ra Thụy Sỹ và Úc sẽ áp dụng quy tắc UTPR từ năm 2024. Hiện nay, Hàn Quốc là quốc gia đầu tiên trên thế giới ban hành quy tắc tối thiểu (tháng 12/2022), Luật, Nghị định quy định chi tiết sẽ được ban hành trong năm 2023.

Ngày 3/2/2023, Bộ Tài chính Nhật Bản đã công bố dự thảo Luật áp dung Trụ cột 2, trong đó bao gồm việc áp dụng quy tắc IIR. Các nguyên tắc UTPR và QDMT sẽ được xem xét trong năm 2024. Dự thảo Luật cần được Nghị viện thông qua nhưng dự kiến sẽ được ban hành vào ngày 1/4/2023 và có hiệu lực từ 1/4/2024.

Về tình hình đầu tư nước ngoài vào Việt Nam

Việt Nam thu hút được vốn đầu tư nước ngoài (FDI) từ hơn 140 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới. Trong đó, các đối tác FDI lớn nhất của Việt Nam chủ yếu đến từ khu vực Đông Á. Cụ thể, trong nhiều năm qua, Hàn Quốc, Nhật Bản và Singapore luôn dẫn đầu danh sách các nguồn FDI vào Việt Nam. Tổng vốn đầu tư đăng ký của ba nước này chiếm tới gần một nửa tổng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam. Một số nền kinh tế khu vực châu Á khác như Đài Bắc (Trung Quốc), Hong Kong (Trung Quốc), Trung Quốc, Malaysia và Thái Lan cũng nằm trong top 10 đối tác có đầu tư FDI lớn nhất vào Việt Nam. Bên cạnh đó hai đối tác đến từ Châu Âu là Hà Lan và quần đảo Virgin thuộc Anh cũng nằm trong top này. Tuy là đối tác xuất nhập khẩu hàng đầu của Việt Nam nhưng Hoa Kỳ lại chỉ đứng vị trí số 11 trong số các đối tác FDI của Việt Nam.

Theo đó, Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ về tình hình triển khai Trụ cột II của Diễn đàn IF về thuế suất tối thiểu toàn cầu.

Tháng 8/2022, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD.

Tháng 2/2023, Bộ Tài chính đã thành lập Nhóm giúp việc Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ về nghiên cứu và đề xuất các giải pháp liên quan đến thuế suất tối thiểu toàn cầu của OECD do Thứ trưởng Bộ Tài chính làm Trưởng nhóm. Thành phần của Nhóm gồm lãnh đạo của các đơn vị chức năng của Bộ Tài chính (Tổng cục Thuế, Vụ Chính sách Thuế, Vụ Hợp tác quốc tế, Vụ Ngân sách nhà nước, Cục Tài chính doanh nghiệp....), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tư pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Ngoại giao, Bộ Công Thương, Văn phòng Chính phủ, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam (VBF), một số công ty tư vấn thuế (EY, Deloitte) và Công ty Samsung Electronic Việt Nam.

Trụ cột II là vấn đề mới và khó đối với tất cả các nước khi triển khai, theo đó việc tổ chức dội thảo với chủ đề “Giải pháp duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh của môi trường đầu tư trong bối cảnh thực thi thuế tối thiểu toàn cầu” là rất cần thiết và kịp thời trong thời điểm hiện nay. Chúng tôi đánh giá cao Tạp chí Nhà đầu tư/Nhadautu.vn đã tổ chức Hội thảo này để qua đó, chúng tôi (với tư cách là đơn vị được Bộ Tài chính giao nghiên cứu, đề xuất triển khai áp dụng thuế tối thiểu toàn cầu tại Việt Nam) sẽ được lắng nghe, trao đổi ý kiến của các chuyên gia, doanh nghiệp về các giải pháp để vừa đảm bảo quyền đánh thuế của Việt Nam, vừa thu hút được đầu tư và đảm bảo phù hợp với quy tắc của thuế tối thiểu toàn cầu.

Bài liên quan