Thế giới đang đứng trước nguy cơ một cuộc chiến thương mại toàn diện

Ngày 1/2/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế 3 đối tác thương mại lớn là Canada, Mexico và Trung Quốc. Theo đó, Canada và Mexico sẽ bị áp thuế 25% (riêng năng lượng nhập khẩu từ Canada bị áp thuế 10%), trong khi toàn bộ hàng Trung Quốc bị áp thêm 10% thuế.

Sắc lệnh hành pháp của ông Donald Trump cũng bao gồm các điều khoản có thể cho phép mức thuế tăng cao hơn, nếu các nghĩa vụ này khởi nguồn một cuộc chiến thương mại. Một điều khoản nêu rõ rằng, Mỹ có thể đáp trả bất kỳ biện pháp trả đũa nào và “Tổng thống có thể tăng hoặc mở rộng phạm vi các nghĩa vụ áp đặt theo lệnh này để đảm bảo tính hiệu quả của hành động này”.

Dự kiến, các chính sách về thuế trên sẽ được áp dụng kể từ ngày 4/2/2025. Tuy nhiên, trước đó 1 ngày, Tổng thống Donald Trump đã đồng ý tạm dừng thuế quan đối với Mexico và Canada trong vòng 30 ngày, sau khi đạt được thỏa thuận về các biện pháp kiểm soát biên giới và phòng chống tội phạm với hai quốc gia láng giềng. Trong khi đó, thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc vẫn có hiệu lực vào ngày 4/2/2025.

Bộ Tài chính Trung Quốc tuyên bố sẽ áp mức thuế 15% đối với than và khí tự nhiên hóa lỏng (LNG), đồng thời áp thuế 10% đối với dầu thô, thiết bị nông nghiệp và một số dòng xe ôtô nhập khẩu từ Mỹ. Những mức thuế này sẽ bắt đầu có hiệu lực từ ngày 10/2/2025.

Bên cạnh đó, Bộ Thương mại và Tổng cục Hải quan Trung Quốc thông báo, nước này sẽ áp dụng biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với một số khoáng sản quan trọng như vonfram, tellurium, ruthenium, molypden và các sản phẩm liên quan, viện dẫn lý do bảo vệ lợi ích quốc gia.

Ngoài ra, Trung Quốc đưa hai công ty của Mỹ vào danh sách các thực thể không đáng tin cậy.

Theo giới quan sát, động thái đánh thuế nhập khẩu của Tổng thống Mỹ được coi là khả năng khởi động lại các cuộc chiến thương mại đã đánh dấu ấn thời “Trump 1.0”.

Trước việc cuộc chiến thương mại dấu hiệu leo thang, các chuyên gia kinh tế nhận định, hệ quả tất yếu là lạm phát tăng vọt, mặc dù Nhà Trắng và những người ủng hộ ông Trump lập luận, biện pháp thuế quan triển khai ở nhiệm kỳ 2017 - 2020 không dẫn đến lo ngại về lạm phát. Bởi lẽ, lần này, tổng giá trị hàng hóa nhập khẩu bị ảnh hưởng bởi thuế là 1.400 tỷ USD, gấp hơn 3 lần so với trước.

Theo Giáo sư Kinh tế Joseph Stiglitz tại Đại học Columbia, cuộc chiến thuế quan sẽ gây phương hại cho chính nền kinh tế số 1 thế giới, làm chậm tăng trưởng kinh tế và gây tổn thương cho người lao động Mỹ. Giá tiêu dùng leo thang có thể khiến tỷ lệ lạm phát tại Mỹ tăng thêm 1,3% trong năm 2025. Chiến tranh thương mại sẽ làm giảm niềm tin của doanh nghiệp và khiến nhiều công ty trì hoãn kế hoạch đầu tư.

Các hiệp hội thương mại đại diện cho hàng tiêu dùng, dầu mỏ, thực phẩm và ô tô cảnh báo, chính sách thuế quan mới của ông Trump sẽ buộc người dân Mỹ phải mua hàng hóa với mức giá cao hơn và gây rối loạn trong chuỗi cung ứng.

Không chỉ vậy, chính sách thuế quan của ông Trump còn đẩy đồng USD tăng giá mạnh, cùng với lợi suất trái phiếu kho bạc Mỹ bật tăng, trong khi hợp đồng tương lai chứng khoán Mỹ giảm giá. Chỉ số chứng khoán châu Á - Thái Bình Dương cũng giảm sau khi Mỹ tuyên bố áp thuế với 3 đối tác thương mại lớn nhất.

Giới chuyên gia phân tích cho rằng, các nhà giao dịch nên cảnh giác với những biến động lớn trên thị trường chứng khoán, đặc biệt ở các nhóm ngành được coi là dễ chịu ảnh hưởng từ thương chiến.

Thực tế cho thấy, nhà đầu tư đang đổ xô vào các tài sản trú ẩn an toàn, trong bối cảnh thị trường chuẩn bị tâm thế cho những tác động dây chuyền của thuế quan, từ lạm phát, địa chính trị đến tăng trưởng kinh tế. Đơn cử, giá vàng quốc tế liên tục thiết lập những mức đỉnh mới, đạt 2.900 USD/ounce.

(Theo Đầu tư Chứng khoán)