Tháo điểm nghẽn thể chế kinh tế tư nhân - từ Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đến sửa đổi Hiến pháp
Ngày 4/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, thúc đẩy phát triển mạnh mẽ kinh tế tư nhân trong giai đoạn mới. Đây là lần đầu tiên, một văn kiện từ cấp lãnh đạo cao nhất của Đảng khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là "một bộ phận quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân".

Cụm từ "quan trọng nhất" đánh dấu một bước chuyển rõ rệt về mặt tư duy. Trước đó, nhiều nghị quyết và văn kiện của Đảng từng gọi kinh tế tư nhân là "một động lực quan trọng", nhưng chưa bao giờ dùng từ "quan trọng nhất" xác quyết như vậy. Tuy nhiên, chính sự mạnh mẽ này lại đặt ra một loạt câu hỏi về tính tương thích giữa chủ trương của Đảng và khuôn khổ pháp lý hiện hành, đặc biệt là Hiến pháp năm 2013 và các đạo luật có liên quan.
Hiến pháp còn "nợ" khu vực tư nhân một vị trí xứng đáng
Hiến pháp 2013, tại Điều 51, xác định: "Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế… Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo". Vai trò "chủ đạo" của kinh tế nhà nước từ lâu được hiểu là việc doanh nghiệp nhà nước (DNNN) chi phối các lĩnh vực then chốt, dẫn dắt, điều tiết nền kinh tế.
Cách xác định này phù hợp với giai đoạn kinh tế Việt Nam còn ở giai đoạn đầu của quá trình đổi mới. Nhưng đến nay, khi kinh tế tư nhân chiếm hơn 60% GDP, đóng góp 70% tổng đầu tư toàn xã hội và sử dụng hơn 85% lực lượng lao động phi nông nghiệp, thì vị trí của họ trong Hiến pháp và pháp luật không còn tương xứng với vai trò thực tế trong đời sống kinh tế.
Không thể phủ nhận rằng trong suốt ba thập kỷ qua, chính khu vực kinh tế tư nhân - từ những hộ kinh doanh nhỏ đến các tập đoàn tư nhân lớn - mới là lực lượng năng động nhất, sáng tạo nhất và đang tạo ra xương sống cho nền kinh tế Việt Nam. Họ không chỉ là người làm ra của cải, mà còn là chủ thể tích cực trong đổi mới công nghệ, xuất khẩu, và hội nhập toàn cầu.
Không để chủ trương của Đảng "hiểu một đằng", luật pháp "ghi một nẻo"
Trong hệ thống pháp lý hiện hành, DNNN vẫn đang được xác định là công cụ quan trọng để Nhà nước điều tiết kinh tế. Luật Quản lý và Sử dụng vốn nhà nước năm 2014, Luật Doanh nghiệp 2020 đều tiếp tục củng cố quan niệm này.
Tình trạng pháp lý như vậy đang tạo nên một độ vênh giữa chính sách và thể chế. Một mặt, Đảng yêu cầu "thúc đẩy mạnh mẽ kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng nhất" của phát triển quốc gia. Mặt khác, Hiến pháp và các đạo luật lại duy trì vai trò ưu tiên, thậm chí đặc quyền cho DNNN, mà không xác lập rõ địa vị pháp lý bình đẳng cho doanh nghiệp tư nhân.
Điều này có thể sẽ tạo ra hai hệ quả:
1. Làm giảm hiệu lực chính sách: Một chủ trương đúng đắn của Đảng nhưng không được cụ thể hóa trong luật thì rất khó thực thi trong thực tế.
2. Làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư: Các doanh nhân tư nhân, nhất là lớp doanh nhân trẻ, cần một hệ thống pháp lý rõ ràng, bảo vệ họ khỏi các rủi ro chính sách hay sự phân biệt trong tiếp cận nguồn lực, thị trường, tín dụng.
Bối cảnh mới, yêu cầu mới
Chúng ta đang sống trong thời kỳ mà các quốc gia cạnh tranh không chỉ bằng tài nguyên hay lao động giá rẻ, mà bằng thể chế. Những điểm nghẽn thể chế hiện nay đang cản trở Việt Nam khai thác hết tiềm năng tăng trưởng.
Thêm vào đó, các sức ép từ bên ngoài như chiến tranh thương mại, gia tăng chủ nghĩa bảo hộ, siết chặt xuất xứ hàng hóa - đang đòi hỏi Việt Nam cần có một khung thể chế vững vàng để khu vực tư nhân có thể vươn lên đóng vai trò dẫn dắt. Nếu không có sự bảo đảm pháp lý, thì chính sách hỗ trợ tư nhân sẽ mãi chỉ là lời hứa.
Sửa Hiến pháp: Bước đi cần thiết và cấp bách
Việc sửa đổi Hiến pháp đang được đưa vào chương trình của cơ quan lập pháp. Đây là cơ hội không thể bỏ lỡ để khẳng định rõ vai trò trung tâm của khu vực tư nhân, đồng thời tái định vị vai trò DNNN theo hướng tập trung vào các lĩnh vực thiết yếu như an ninh, quốc phòng, hạ tầng chiến lược.
Thay vì duy trì nguyên tắc "chủ đạo" một cách bao trùm, hãy để pháp luật phản ánh đúng thực tiễn: ai tạo ra nhiều việc làm hơn, đóng góp nhiều giá trị hơn thì cần được thừa nhận, bảo vệ, và trao cơ hội tương xứng. Điều đó không chỉ là lẽ công bằng, mà còn là động lực phát triển bền vững.
Nghị quyết 68 là một tín hiệu chính trị rất rõ ràng. Tín hiệu đó sẽ sáng hơn nếu được biến thành luật. Muốn khu vực tư nhân thực sự trở thành động lực "quan trọng nhất", thì Nhà nước cần trao cho họ vị trí pháp lý tương ứng.
Thiết nghĩ, đã đến lúc cần phải sửa Hiến pháp, sửa luật để khẳng định vai trò của kinh tế tư nhân và trao cho họ niềm tin cũng như hành lang pháp lý rõ ràng để phát triển đột phá trong kỷ nguyên mới.
- Cùng chuyên mục
Tổng Bí thư Tô Lâm: Miễn viện phí toàn dân từ giai đoạn 2030-2035
Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu thực hiện tiến tới miễn viện phí toàn dân vào giai đoạn từ 2030-2035.
Sự kiện - 07/05/2025 13:20
Ông Hoàng Nam làm quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị
Ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị được giao quyền Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị từ ngày 5/5/2025 cho đến khi kiện toàn chức danh Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị nhiệm kỳ 2021-2026.
Sự kiện - 07/05/2025 11:45
[Gặp gỡ thứ Tư] 'Nghị quyết về kinh tế tư nhân cần cách thực thi khác truyền thống'
Lần đầu tiên Nghị quyết 68-NQ/TW đã đưa ra những quan điểm đột phá về vị trí, vai trò của khu vực kinh tế tư nhân. Điều này đòi hỏi cần có cách thực thi rất khác để khu vực kinh tế được xem là "một động lực quan trọng nhất" của nền kinh tế phát huy được sứ mệnh của mình.
Sự kiện - 07/05/2025 11:14
Ấn Độ tấn công Pakistan vì vụ giết du khách Kashmir
Ấn Độ đã tấn công Pakistan và khu vực Kashmir của Pakistan vào sáng thứ Tư với ít nhất tám người chết được báo cáo cho đến nay trong khi Pakistan gọi vụ tấn công là "hành động chiến tranh trắng trợn", theo Reuters.
Sự kiện - 07/05/2025 08:23
Gói tín dụng 500.000 tỷ đồng cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và công nghệ số triển khai tới đâu?
Ông Đào Minh Tú, Phó Thống đốc NHNN cho biết, đối với gói tín dụng 500.000 tỷ đồng cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng và công nghệ số, hiện có 4 ngân hàng thương mại nhà nước đăng ký mỗi ngân hàng 60.000 tỷ đồng; 12 ngân hàng tư nhân quy mô lớn đăng ký mỗi ngân hàng 20.000 tỷ đồng; 5 ngân hàng tư nhân quy mô nhỏ hơn đăng ký 4.000 tỷ đồng.
Sự kiện - 07/05/2025 06:00
Điều gì khiến đăng ký doanh nghiệp mới bùng nổ đầu năm 2025?
Lãnh đạo Bộ Tài chính thông tin những tác nhân, yếu tố dẫn đến sự bùng nổ trong đăng ký doanh nghiệp mới và doanh nghiệp quay trở lại hoạt động trong những tháng đầu năm 2025.
Sự kiện - 06/05/2025 19:08
Bộ Y tế nói lộ trình miễn viện phí cho người dân
Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về tiến tới miễn phí cho người dân không chỉ là định hướng mang tính chiến lược lâu dài mà là mục tiêu toàn ngành y tế quyết tâm thực hiện.
Sự kiện - 06/05/2025 17:11
Thủ tướng: Kiên định mục tiêu tăng trưởng GDP cao dù gặp thách thức từ thuế quan Mỹ
Thủ tướng yêu cầu tập trung thực hiện các giải pháp ứng phó chính sách thuế đối ứng của Mỹ, trong đó có chuẩn bị kỹ phương án, đàm phán hiệu quả với Mỹ.
Sự kiện - 06/05/2025 15:36
Nhiều doanh nghiệp lớn của Mỹ, EU tiếp tục đầu tư ở Việt Nam
Việc nhiều doanh nghiệp lớn của các nền kinh tế lớn tiếp tục đầu tư mới, mở rộng đầu tư cho thấy vị trí quan trọng của Việt Nam trong các chuỗi cung ứng toàn cầu.
Sự kiện - 06/05/2025 13:50
'Doanh nghiệp là động lực chính thúc đẩy đổi mới sáng tạo'
Ủy ban KH,CN&MT của Quốc hội thấy rằng, doanh nghiệp là động lực chính thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cung cấp nguồn lực tài chính, nhân lực cho các hoạt động R&D.
Sự kiện - 06/05/2025 13:15
Công bố PCI 2024: Lần đầu tiên Hải Phòng giữ vị trí quán quân
Với số điểm 74,84, lần đầu tiên Hải Phòng vươn lên vị trí quán quân trong Bảng xếp hạng Chỉ số Năng lực Cạnh tranh Cấp tỉnh (PCI).
Sự kiện - 06/05/2025 13:13
Chủ tịch Quốc hội: Từ ngày 6/5 lấy ý kiến Nhân dân về sửa Hiến pháp
Chủ tịch Quốc hội yêu cầu bắt đầu từ ngày 6/5 sẽ tổ chức công bố lấy ý kiến Nhân dân về toàn văn dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013.
Sự kiện - 06/05/2025 06:45
Sri Lanka mời gọi doanh nghiệp Việt Nam đầu tư trong các lĩnh vực chiến lược
Lãnh đạo hai nước chia sẻ tiềm năng hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa hai nước còn rất lớn, cần có những biện pháp đột phá để khai thác hiệu quả.
Sự kiện - 05/05/2025 16:24
Bộ Chính trị: Ưu tiên áp dụng biện pháp về dân sự, kinh tế khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế
Bộ Chính trị yêu cầu sửa đổi các quy định về pháp luật hình sự, dân sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự để bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước.
Sự kiện - 05/05/2025 14:58
Thủ tướng: Năm 2025, quy mô nền kinh tế trên 500 tỷ USD để đạt mục tiêu tăng trưởng
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh, để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trở lên, quy mô nền kinh tế đạt trên 500 tỷ USD.
Sự kiện - 05/05/2025 11:49
Bộ Chính trị đặt mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030
Khẳng định tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, Bộ Chính trị đặt mục tiêu phấn đấu đến năm 2030 có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, 20 doanh nghiệp hoạt động/nghìn dân, có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Sự kiện - 05/05/2025 11:19
- Đọc nhiều
-
1
Phu nhân Chủ tịch City Auto muốn chi trăm tỷ mua 6 triệu cổ phiếu
-
2
Đánh thuế 20% chuyển nhượng bất động sản: Khi đề xuất xa rời thực tế?
-
3
Hà Nội khan hiếm biệt thự, nhà liền kề giá dưới 20 tỷ đồng
-
4
Mặt bằng bán lẻ đường phố TP.HCM vẫn 'ế' dù hạ giá thuê
-
5
Ông Trump đề xuất cắt giảm 163 tỷ USD ngân sách Hoa Kỳ, cắt giảm chi tiêu trong nước
Đáng đọc
- Đáng đọc
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 1 month ago
'Bối cảnh mới mở ra những cơ hội đầu tư chưa từng có'
Tài chính - Update 1 month ago
Phát triển kinh tế tư nhân - đòn bẩy cho một Việt Nam thịnh vượng
Sự kiện - Update 1 month ago