Tái cơ cấu ngân hàng: Vẫn rối như tơ vò

2017 là năm thứ 2 của giai đoạn II (2016-2020) trong quá trình tái cấu trúc hệ thống ngân hàng. 4 mục tiêu đề ra trong quá trình tái cơ cấu đều đang còn dang dở như xử lý nợ xấu, giảm lãi suất, thực hiện Basel II cùng những mục tiêu chưa được để ý như đáp ứng thông lệ quốc tế, niêm yết...

Những mục tiêu dang dở

4 mục tiêu cụ thể được đề ra trong giai đoạn II của quá trình tái cơ cấu ngân hàng là: (1) Tiếp tục cắt giảm tỷ lệ nợ xấu một cách bền vững và cắt giảm đáng kể số ngân hàng thương mại yếu kém; (2) Kéo lãi suất cho vay xuống mức trung bình của các nước đang phát triển là khoảng 5%; (3) Đảm bảo 70% số ngân hàng thương mại thực hiện đầy đủ Basel II (Mục tiêu của Basel II: nâng cao chất lượng và sự ổn định của hệ thống ngân hàng quốc tế; tạo lập và duy trì một sân chơi bình đẳng cho các ngân hàng hoạt động trên bình diện quốc tế; đẩy mạnh việc chấp nhận các thông lệ nghiêm ngặt hơn trong lĩnh vực quản lý rủi ro) vào năm 2020; (4) Nâng cao hiệu quả hoạt động của các thị trường: thị trường chứng khoán, thị trường trái phiếu chính phủ, thị trường trái phiếu doanh nghiệp.

Bài liên quan

Nợ xấu mua 100 đồng, bán được 10 đồng, 90 đồng lỗ ai chịu?

Kiểm toán Nhà nước "điểm danh" ngân hàng nhiều nợ khó đòi trong 2016

Phát biểu tại một hội nghị ngày 7/1, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Lê Minh Hưng cũng từng nhấn mạnh về nhiệm vụ tái cơ cấu ngân hàng trong thời gian tới. Theo Thống đốc, hệ thống ngân hàng vẫn còn nhiều vấn đề tồn tại, hạn chế như chất lượng tín dụng còn tập trung vào những phân khúc, như bất động sản, BOT, giao thông… nợ xấu còn cao. Mặc dù không phổ biến nhưng vẫn có những tổ chức tín dụng còn để xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật, còn có cán bộ tín dụng cố ý làm trái pháp luật.

Cùng với đó, Thống đốc lưu ý, năm 2017, trọng tâm tái cơ cấu của NHNN sẽ là xử lý các ngân hàng yếu kém, trong đó có 3 ngân hàng 0 đồng cùng 2 ngân hàng DongABank và Sacombank. Cho đến thời điểm hiện tại, NHNN đã phê duyệt đề án tái cơ cấu Sacombank trong vòng 5 năm với nhiều nội dung như tập trung hoạt động xử lý nợ xấu, kéo dài thời gian trích lập dự phòng cho trái phiếu VAMC, được bán nợ theo giá thị trường.

Riêng với 3 ngân hàng 0 đồng mà NHNN đã mua lại, hiện các NHTM nhà nước đang tham gia vào khâu quản trị nhằm kiểm soát tình hình hoạt động và dần khắc phục những hậu quả do nợ xấu gây ra và cải thiện hoạt động tín dụng. Tuy nhiên, cho tới thời điểm hiện tại vẫn chưa có đánh giá cụ thể nào về kết quả đạt được cũng như những khó khăn vướng mắc trong quá trình thực thi tại các ngân hàng này.

Đầu tháng 4, dự thảo Luật Hỗ trợ tái cơ cấu các tổ chức tín dụng và xử lý nợ xấu đã được NHNN đưa ra lấy ý kiến công luận và dự kiến sớm trình Quốc hội, Tuy nhiên, đánh giá về dự thảo, Chuyên gia tinh tế Bùi Kiến Thành cho biết, không có nhiều điểm mới hay đột phá ở dự thảo Luật này. Một trong những điểm sáng duy nhất là đề xuất cho phép phá sản ngân hàng.

Theo đó, điều 4 dự thảo luật đề cập cụ thể “là phương án xử lý đối với tổ chức tín dụng yếu kém dưới hình thức sáp nhập, hợp nhất, bán toàn bộ vốn điều lệ, giải thể, phá sản theo quy định pháp luật”. Cùng với đó, điều 26 của dự thảo luật nêu khi áp dụng phá sản ngân hàng, “Chính phủ quyết định mức cho vay đặc biệt theo đề nghị của NHNN để chi trả số tiền gửi cá nhân còn lại sau khi đã được Bảo hiểm tiền gửi chi trả và cơ chế xử lý đối với số tiền cho vay đặc biệt không thu hồi được từ ngân sách nhà nước”, “thủ tục phá sản tổ chức tín dụng yếu kém được thực hiện theo quy định pháp luật về phá sản”.

Ngổn ngang sở hữu chéo, vẫn rối như tơ vò

Đánh giá về kết quả thực hiện tái cơ cấu của các TCTD trong thời gian qua, TS. Nguyễn Trí Hiếu, Chuyên gia Tài chính ngân hàng cho biết: Trong những năm qua ngành ngân hàng có chuyển biến tích cực và những ngân hàng yếu kém đã phần nào được xử lý tích cực. Hoạt động ngân hàng, hoạt động tín dụng, huy động vốn, hệ số an toàn vốn, áp dụng công nghệ thông tin cũng được cải thiện một cách đáng kể. Tuy nhiên, bên cạnh đó, ngành ngân hàng vẫn phải đối mặt với rất nhiều vấn đề lớn,tái cơ cấu chưa thật sự hiệu quả.

Đầu tiên là tình trạng sở hữu chéo ngân hàng vẫn chưa được làm rõ dù NHNN đã muốn giải quyết từ lâu. Nguyên nhân chính của tình trạng này là do thông tin của các cổ đông không thật sự chính xác và nó còn liên quan tới nhiều mối quan hệ nhạy cảm. “Vì vậy giải quyết vấn đề này cũng như đụng vào tổ kiến lửa”, ông Hiếu nhận định.

Bài liên quan

Đại gia bí ẩn Dương Công Minh: Từ sân gôn Tân Sơn Nhất đến ngân hàng Sacombank

Nguyễn Xuân Sơn, Hà Văn Thắm bị khởi tố thêm tội tham ô, vụ án OceanBank sẽ mở đến đâu?

Vấn đề thứ 2 là quản trị ngân hàng vẫn còn chưa theo thông lệ quốc tế. Cụ thể, theo thông lệ quốc tế Hội đồng quản trị (HĐQT) chỉ có vai trò giám sát, định hướng cho ngân hàng, nhưng nhiều ngân hàng ở Việt Nam HĐQT can thiệp rất sâu vào ban quản trị. Điều này dẫn tới rủi ro khi một nhóm cổ đông thao túng, sở hữu chéo, có thể chỉ đạo cho vay cheo lẫn nhau không tuân theo quy trình.

Vấn đề thứ 3 của hệ thống ngân hàng là câu chuyện an toàn vốn. Theo thông tin từ các ngân hàng đưa ra thì hệ số an toàn vốn của các ngân hàng hiện nay rất tốt đều trên 12%, nhưng con số này không phản ánh đúng thực chất năng lực của các ngân hàng Việt Nam. Bởi nhiều tài sản xấu, không sinh lời vẫn nằm trong hệ thống ngân hàng, chưa được minh bạch hoá để loại bỏ ra ngoài. Như vậy nếu kê khải đúng và đủ, bỏ hết những tài sản ảo ra khỏi vốn chủ sở hữu, rất có thể hệ số an toàn vốn của các ngân hàng sẽ giảm rất sâu.

Tuy chưa có một thống kê nào khái quát về vấn đề này, nhưng theo nhận định của ông Hiếu, khoảng 1/2 con số 600 nghìn tỷ nợ xấu là tài sản rất tệ, tài sản độc hại. Lấy con số này trừ đi ở vốn chủ sở hữu sẽ tìm được hệ số an toàn thật của ngân hàng. Như vậy có thể nói cả hệ thống ngân hàng đang hoạt động dưới sự rủi ro rất lớn.

Cùng với đó là vấn đề thực thi việc lên sàn để minh bạch hoá, hiện nay nhiều ngân hàng chưa làm được ảnh hưởng tới lòng tin của các thành phần kinh tế, bản thân các đại biểu Quốc hội cũng cho thấy sự băn khoăn, thiếu tin tin cậy vào những báo cáo của các ngân hàng, ông Hiếu cho biết.

Riêng với vấn đề sở hữu chéo, ông Hiếu nhấn mạnh: Chúng ta đã có quy định về việc một cổ đông không thể sở hữu quá 5% vốn điều lệ của ngân hàng và một ngân hàng cũng không được sỡ hữu, góp vốn cổ phần tại quá 2 TCTD khác. Vấn đề khó khăn ở đây hiện nay là chúng ta khó kiểm soát các bên liên quan, các mối quan hệ của các cá nhân, vì vậy mớ bòng bong sở hữu chéo vẫn chưa thể xử lý dứt điểm. Và nợ xấu là hậu quả của sở hữu chéo.

Như vậy cho đến thời điểm hiện tại 2 trong số 4 mục tiêu tái cơ cấu ngân hàng đang được NHNN chú trọng là cắt giảm tỷ lệ nợ xấu một cách bền vững, cắt giảm đáng kể số ngân hàng thương mại yếu kém; đảm bảo 70% số ngân hàng thương mại thực hiện đầy đủ Basel II. Tuy nhiên, theo thống kê mới nhất nợ xấu và nợ tiềm ẩn nợ xấu toàn ngành lên tới 600 nghìn tỷ đồng, tương đương 10,8% tổng dư nợ tín dụng. Còn 2 mục tiêu giảm lãi suất xuống còn khoảng 5 % và nâng cao hiệu quả thị trường trái phiếu có lẽ là quá xa tầm tay của NHNN thời điểm này.

Bài liên quan

Chủ động tìm đối tác để tái cơ cấu ngân hàng yếu kém