Phát triển tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các ngân hàng thương mại Việt Nam
Mặc dù các ngân hàng đã triển khai nhiều gói tín dụng ưu đãi, song khu vực doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, vẫn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận vốn do hạn chế về tài sản đảm bảo, năng lực quản trị và minh bạch tài chính.

Doanh nghiệp tư nhân đang ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong sự phát triển của nền kinh tế. Tuy nhiên khu vực này vẫn còn nhiều khó khăn thách thức liên quan đến quản trị, nhân sự và tiếp cận tài chính. Vì vậy cung ứng tín dụng cho kinh tế tư nhân đang được quan tâm và đẩy mạnh, tạo đòn bẩy cho doanh nghiệp phát triển.
Tại Điều 188 Luật Doanh nghiệp số 59/2020/QH14, doanh nghiệp tư nhân được quy định là loại hình doanh nghiệp do một cá nhân sở hữu và quản lý. Chủ sở hữu chịu trách nhiệm giám sát mọi mặt, bao gồm các vấn đề tài chính, pháp lý và hoạt động. Mặc dù doanh nghiệp tư nhân có lợi thế về tính linh hoạt trong hoạt động, nhưng chủ sở hữu cũng phải đối mặt với những rủi ro, đặc biệt liên quan đến trách nhiệm cá nhân đối với tài sản trong trường hợp doanh nghiệp gặp khó khăn. khả năng tiếp cận tín dụng vẫn là thách thức lớn đối với các doanh nghiệp này. Bài viết này tổng quan về tình hình tín dụng cho doanh nghiệp tư nhân, những khó khăn, cũng như giải pháp nhằm phát triển tín dụng bền vững.

Thực tế hoạt động doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam
Theo Tổng cục Thống kê (2024), đến hết tháng 12/2024, toàn quốc trên 930.000 doanh nghiệp tư nhân. Một số doanh nghiệp tư nhân lớn của Việt Nam đã khẳng định vị thế tại thị trường trong nước cũng như trên trường quốc tế, như: VinGroup, VietJet… Việt Nam có khoảng 30 doanh nghiệp tư nhân có giá trị trên 1 tỷ USD trên thị trường chứng khoán. Khu vực kinh tế tư nhân đóng góp đáng kể, hơn 40% vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP), khoảng 30% vào ngân sách nhà nước và là nơi sử dụng lao động chính cho khoảng 85% lao động cả nước trong những năm qua.
Thực tế hoạt động tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân
Dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng tính đến cuối năm 2024, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế. Có 100 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa với tổng dư nợ đạt 2,74 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% dư nợ nền kinh tế, có 208.992 doanh nghiệp nhỏ và vừa còn dư nợ. Trong đó, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa đạt 2.746.308 tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023.
Tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại các TCTD đạt khoảng 6,91 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế.
Trong đó, có 100 TCTD phát sinh dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa với tổng dư nợ đạt 2,74 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023, chiếm 17,6% dư nợ nền kinh tế.
Trong những năm gần đây, các ngân hàng thương mại tại Việt Nam đã triển khai nhiều chương trình tín dụng ưu đãi dành riêng cho khu vực doanh nghiệp tư nhân, góp phần mở rộng quy mô hoạt động và nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực kinh tế quan trọng này. Năm 2025, một số gói tín dụng tiêu biểu có thể kể đến như: Agribank với tổng quy mô trên 210.000 tỷ đồng, lãi suất ưu đãi chỉ từ 2,4%/năm; VietinBank dành riêng 60.000 tỷ đồng hỗ trợ doanh nghiệp xuất nhập khẩu, với lãi suất từ 3,8%/năm; LPBank, SHB và BVBank cũng đồng loạt triển khai các chương trình tín dụng quy mô từ vài trăm tỷ đến hàng chục nghìn tỷ đồng, tập trung vào đối tượng doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ.


Các chương trình này không chỉ góp phần cải thiện khả năng tiếp cận vốn mà còn thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng linh hoạt, hiện đại. Tuy nhiên, trên thực tế có những khó khăn trong tiếp cận tín dụng với doanh nghiệp tư nhân vì những nguyên nhân:
Khó đáp ứng điều kiện về bảo đảm tiền vay: Nhiều DNTN có quy mô nhỏ và không đủ tài sản thế chấp đáp ứng yêu cầu vay.
Hạn chế về minh chứng tính khả thi của phương án, đề xuất vay vốn: Một số doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn về xây dựng phương án vay vốn rõ ràng khả thi. Điều này do năng lực thực tế của doanh nghiệp chưa xác định rõ ràng. Sự liên kết hợp tác của các doanh nghiệp còn hạn chế mang tính co cụm chưa tận dụng sự đổi mới sáng tạo ứng dụng khoa học và công nghệ của nền kinh tế.
Lãi suất cao: Các gói tín dụng cho DNTN thường có lãi suất cao hơn so với doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp lớn.
Thủ tục vay chưa tinh gọn phù hợp với đối tượng doanh nghiệp tư nhân do chưa rõ ràng hệ thống cung cấp tài chính nói chung, thông tin giao dịch giữa ngân hàng và doanh nghiệp tư nhân. Trong quan hệ gioa dịch giữa Ngân hàng và doanh nghiệp tư nhân, do thông tin hai chiều còn hạn chế xuất phát từ hạn chế riêng của các doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ như mặt bằng kinh doanh và sản xuất thiếu ổn định, thiếu kinh nghiệm và kỹ năng cần thiết trong giao dịch với ngân hàng; hoạt động phân tán địa điểm, đa dạng ngành nghề gây tốn kém chi phí giao dịch trong thu thập và xử lý thông tin. Vì vậy, ngân hàng đòi hỏi khách hàng cung cấp thêm thông tin và yêu cầu về bảo đảm tiền vay vì vậy thời gian phê duyệt cho vay sẽ kéo dài.
Đề xuất khuyến nghị
Khi so sánh với các quốc gia phát triển, có thể nhận thấy sự khác biệt đáng kể về cách thức hỗ trợ tín dụng (Jianu, I., 2020). Tại Hoa Kỳ, hệ thống Tín dụng Nông nghiệp (Farm Credit System) đã phát triển thành một cơ chế chuyên biệt, chiếm hơn 45% thị phần tín dụng nông nghiệp toàn quốc, trong khi các ngân hàng lớn như JPMorgan cũng đang chủ động mở rộng tín dụng tư nhân với kỳ vọng thị trường đạt 3.000 tỷ USD vào năm 2028. Đức và Nhật Bản lại nổi bật với mô hình hỗ trợ trung gian thông qua các ngân hàng phát triển (như KfW) hoặc tập đoàn tài chính tích hợp (như SMBC), giúp tăng hiệu quả phân bổ vốn mà không gây áp lực trực tiếp đến hệ thống ngân hàng thương mại.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, tín dụng ngân hàng đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ sự phát triển bền vững của khu vực doanh nghiệp tư nhân (International Monetary Fund, 2024). Để phát triển tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân tại Việt Nam nhóm tác giả đề xuất một số khuyến nghị sau:
Thứ nhất, Ngân hàng thương mại xây dựng sản phẩm tín dụng đặc thù phù hợp với Doanh nghiệp tư nhân:
Các ngân hàng nên thiết kế các sản phẩm tài chính chuyên biệt như khoản vay tín chấp dựa trên dòng tiền kinh doanh, khoản vay theo hợp đồng đầu ra hoặc khoản vay dựa trên tài sản hình thành từ vốn vay. Ngoài ra, cần mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế của doanh nghiệp thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo.
Hỗ trợ từ quỹ bảo lãnh tín dụng và phát triển sản phẩm tín dụng chuyên biệt theo ngành nghề là những hướng đi cần thiết để nâng cao hiệu quả triển khai các chương trình tín dụng và phát huy tiềm năng phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân trong dài hạn
Thứ hai, Cải tiến quy trình tín dụng đối với doanh nghiệp tư nhân:
Áp dụng mô hình thẩm định tín dụng theo rủi ro, kết hợp đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp bằng các tiêu chí linh hoạt, giảm bớt yêu cầu giấy tờ không cần thiết và tự động hóa một số bước xét duyệt để tăng tốc độ giải ngân.
Thứ ba, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp tư nhân:
Khu vực kinh tế tư nhân đã có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Phần lớn các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa, hạn chế về tiềm lực tài chính và khả năng cạnh tranh. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến khả năng tiếp cận vốn của các doanh nghiệp tư nhân vẫn còn gặp nhiều khó khăn. doanh nghiệp tiếp cận công nghệ mới, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số mở rộng quy mô sản xuất và cải thiện vị thế cạnh tranh cả trong nước và quốc tế... các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ và tạo thành chuỗi liên kết giữa các doanh nghiệp để sát cánh cùng phát triển. Những giải pháp này đang trở thành chất xúc tác quan trọng thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của khu vực kinh tế tư nhân, tạo ra những giá trị bền vững cho nền kinh tế.
Kết luận
Mặc dù Việt Nam đang từng bước mở rộng quy mô tín dụng và tăng tính linh hoạt trong điều hành chính sách, việc thiết lập một hệ sinh thái tín dụng bền vững cho khu vực tư nhân — đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa và doanh nghiệp siêu nhỏ — vẫn đòi hỏi sự hỗ trợ phối hợp từ cả chính sách nhà nước, cải cách thể chế tài chính, và đổi mới sản phẩm tín dụng phù hợp với đặc thù ngành nghề. Việc học hỏi từ các mô hình thành công trên thế giới là hướng đi cần thiết để Việt Nam có thể xây dựng một nền tảng tín dụng công bằng, hiệu quả và thích ứng với biến động kinh tế toàn cầu.
(*) PGS.TS Nguyễn Thùy Dương, Trưởng khoa Ngân hàng, Học viện Ngân hàng
- Cùng chuyên mục
Tôn Đông Á sẽ niêm yết HoSE, trả cổ tức tỷ lệ 40%
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gặp khó, Tôn Đông Á sẽ tập trung hơn cho thị trường nội địa, mục tiêu nâng tỷ trọng sản lượng lên 75%.
Tài chính - 12/06/2025 15:32
Thị trường vàng ra sao khi xoá bỏ độc quyền vàng miếng?
Ngoài thương hiệu SJC độc quyền bấy lâu nay sẽ có thêm các thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép sản xuất, và chỉ những doanh nghiệp có đủ điều kiện mới được cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Tài chính - 12/06/2025 14:48
Chứng khoán HSC sắp tăng vốn lên 10.000 tỷ đồng
Chứng khoán HSC chào bán 360 triệu cổ phiếu cho cổ đông với giá 10.000 đồng/cp, mục tiêu tăng vốn lên trên 10.000 tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 10:53
Nợ xấu ngân hàng: Chưa thể yên tâm
Nghiên cứu vừa công bố của Vietnam Report nhận định nợ xấu đã đi qua thời kỳ khó khăn nhất, tuy nhiên nhóm nợ có khả năng mất vốn đã đạt kỷ lục, chiếm 1,25% tổng dư nợ cho vay khách hàng với trên 176 nghìn tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 07:00
Động lực nào cho kế hoạch kinh doanh đột biến của Phát Đạt?
Phát Đạt sẽ đẩy mạnh bán hàng và cải thiện dòng tiền năm nay. 3 dự án trọng tâm gồm Quy Nhơn Iconic, La Pura và chuỗi căn hộ trung cấp Thuận An 1&2.
Tài chính - 11/06/2025 11:47
Viglacera sẽ tái cấu trúc toàn diện
Với việc được ĐHĐCĐ thường niên thông qua, mục tiêu chiến lược quan trọng Viglacera trong giai đoạn phát triển tiếp theo là trở thành tập đoàn kinh tế mạnh ở lĩnh vực vật liệu xây dựng và bất động sản.
Tài chính - 10/06/2025 17:13
Vì sao dòng tiền dồi dào nhưng VN-Index vẫn loanh quanh 1.300 điểm?
Dù thanh khoản thị trường chứng khoán cải thiện, song các chuyên gia nhìn nhận có nhiều yếu tố khiến VN-Index chỉ loanh quanh mốc 1.300 điểm.
Tài chính - 10/06/2025 11:57
Thị trường sắp có thêm công ty chứng khoán vốn trên vạn tỷ
Chứng khoán LPBank sẽ chào bán 878 triệu cổ phiếu để nâng vốn gấp 3 lên 12.668 tỷ đồng, lọt vào số ít các đơn vị có vốn trên vạn tỷ đồng.
Tài chính - 10/06/2025 11:47
Thị trường thực phẩm chức năng Việt Nam đang phát triển ra sao?
Với sự hiện diện của nhiều thương hiệu lớn trong nước và quốc tế cũng như sự mạnh tay trong việc triệt phá các đường dây thực phẩm chức năng giả, thị trường TPCN trong nước được kỳ sẽ tiếp tục tăng trưởng trong thời gian tới.
Tài chính - 10/06/2025 08:29
Đầu tư cổ phiếu nào khi áp lực bán gia tăng?
Áp lực bán hiện hữu, các đơn vị phân tích khuyến nghị nhà đầu tư chốt lời và chờ mua ở nhịp chỉnh với nhóm cổ phiếu có triển vọng kinh doanh quý II tốt.
Tài chính - 09/06/2025 14:59
Những dấu hỏi chờ giải đáp tại đại hội Chứng khoán TPS
Liên đới với nhóm Bamboo Capital sẽ là đề tài nóng được quan tâm tại cuộc họp ĐHĐCĐ thường niên 2025 của Chứng khoán TPS.
Tài chính - 09/06/2025 06:45
Gia tăng áp lực đáo hạn trái phiếu
Sau giai đoạn lắng dịu, áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp đang nóng trở lại trong tháng 5/2025, với nhiều doanh nghiệp đã hoàn thành trả nợ gốc lẫn lãi. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp chậm trả, đặt dấu hỏi về khả năng thực hiện nghĩa vụ nợ.
Tài chính - 08/06/2025 09:00
Cuộc chơi mới của HAGL
Xử lý được 2 nút thắt nợ và lỗ lũy kế, HAGL mạnh dạn đề ra chiến lược dài hơn cho 5 năm, mở thêm 2 mảng mới trồng dâu tằm và cà phê chè.
Tài chính - 07/06/2025 06:45
Chứng khoán Việt cán mốc 10 triệu tài khoản
Việt Nam ghi nhận số lượng tài khoản chứng khoán tăng thêm nhiều trong tháng 4 và 5, thời điểm diễn ra biến cố thuế quan khiến thị trường biến động mạnh.
Tài chính - 06/06/2025 21:45
Nhiều doanh nghiệp địa ốc trả cổ tức cao
Việc chia cổ tức bằng tiền cao, kết hợp kỳ vọng vào sự hồi phục của nhóm ngành là động lực giúp nhiều mã cổ phiếu địa ốc tăng điểm tốt trong 1 tháng trở lại đây.
Tài chính - 06/06/2025 12:24
Bầu Đức khuyên giữ cổ phiếu HAGL thêm vài tháng nữa
Ông Đoàn Nguyên Đức cho biết nếu thực hiện được phương án phát hành cổ phiếu hoán đổi nợ, HAGL sẽ được miễn, giảm khoảng 1.400 tỷ nợ và ghi nhận lợi nhuận.
Tài chính - 06/06/2025 11:17
- Đọc nhiều
-
1
Phát triển nhà ở cho người già liệu có thực sự tiềm năng?
-
2
Chính phủ yêu cầu làm rõ nguyên nhân tăng giá bất động sản
-
3
Thu hút giới tinh hoa nhờ chính sách visa và ưu đãi thuế
-
4
Quốc gia có hệ thống đường sắt cao tốc dài thứ 2 thế giới sẵn sàng hợp tác với Việt Nam
-
5
Năm 2025 đầy khó khăn của Apple, bài kiểm tra lớn nhất của Tim Cook
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 3 week ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 3 week ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago