Phân cấp mạnh mẽ, đảm bảo hiệu quả vốn đầu tư công

Trước hết, xin chúc mừng Luật Đầu tư công sửa đổi vừa được Quốc hội thông qua với tỷ lệ cao. Là thành viên Ban soạn thảo, ông có thể cho biết những điểm mới của Luật Đầu tư công sửa đổi lần này?

Điểm mới đầu tiên, có ý nghĩa rất lớn, đó là thống nhất được định nghĩa về nguồn vốn đầu tư công. Theo đó, quy định 2 loại vốn đầu tư công, bao gồm vốn ngân sách nhà nước; và vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp luật.

Đây là một thay đổi rất quan trọng, dẫn tới thay đổi các quy trình, trình tự, thủ tục về dự án và kế hoạch đầu tư công, giúp đơn giản hóa quy trình, không còn phân biệt giữa các loại nguồn vốn của ngân sách nhà nước (trước đây có sự phân biệt giữa ngân sách nhà nước, trái phiếu Chính phủ, công trái quốc gia, tín dụng đầu tư...).

Đồng thời, sự thay đổi này giúp xây dựng được quy trình riêng cho các dự án sử dụng vốn từ nguồn thu hợp pháp của các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập dành để đầu tư theo quy định của pháp luật theo hướng tăng cường phân cấp, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị, cơ quan có nguồn vốn này nhưng vẫn đảm bảo được công tác theo dõi, giám sát và tổng hợp báo cáo.

Một trong những vướng mắc lớn nhất trong quá trình thực hiện Luật Đầu tư công, đó là trình tự, thủ tục. Luật Đầu tư công sửa đổi sẽ khắc phục những vướng mắc này như thế nào, thưa ông?

Đây cũng chính là một điểm mới quan trọng của Luật Đầu tư công sửa đổi. Tại Luật Đầu tư công sửa đổi, chúng tôi tập trung sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện trình tự, thủ tục, phân cấp thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án đầu tư công.

Trong đó, đáng chú ý nhất là phân cấp triệt để quy trình thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn, đưa vấn đề này trở thành một nội dung của thẩm định báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư, và do các bộ, cơ quan trung ương và địa phương thẩm định (trừ chương trình, dự án thuộc thẩm quyền quyết định của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ) trên cơ sở tổng số vốn kế hoạch trung hạn của đơn vị mình được cấp có thẩm quyền phân bổ.

Bên cạnh đó, Luật Đầu tư công sửa đổi cũng đã xác định rõ một số nhiệm vụ và loại dự án không phải quyết định chủ trương đầu tư (Khoản 6 Điều 18), nhằm gỡ bỏ thủ tục mang tính hình thức, trùng lặp, tiết kiệm thời gian, chi phí cho công tác chuẩn bị dự án.

Tiếp theo, phân cấp mạnh mẽ thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư, vừa đảm bảo thẩm quyền của các cơ quan Quốc hội, hội đồng nhân dân, vừa tăng tính chủ động, phù hợp với điều kiện thực tế của mỗi địa phương, xử lý được những tình huống phức tạp như dự án sử dụng nhiều nguồn vốn thuộc các cấp ngân sách khác nhau.

Với sửa đổi này, hội đồng nhân dân cấp tỉnh có thẩm quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A của địa phương sử dụng bất kỳ loại nguồn vốn nào (bao gồm cả hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương).

Một sửa đổi quan trọng khác, là phân định rõ được chức năng, thẩm quyền của các cơ quan liên quan đối với trình tự, thủ tục đề xuất chương trình, dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài, đảm bảo phù hợp với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Quản lý nợ công, Luật Đầu tư công.

Thưa ông, có một câu chuyện lâu nay vẫn được nhắc tới khi triển khai các dự án đầu tư công, đó là “con gà, quả trứng”, nghĩa là vốn có trước hay dự án có trước. Điều này có được xử lý trong Luật Đầu tư công sửa đổi?

Chắc chắn là có. Một điểm mới quan trọng của Luật Đầu tư công sửa đổi, đó là đổi mới phương thức kế hoạch hóa, nhằm đáp ứng tốt hơn đối với thực tiễn vận hành của nền kinh tế, khắc phục được vướng mắc lớn nhất về đầu tư công trước đây, đó là vấn đề “con gà, quả trứng” - nghĩa là vốn có trước hay dự án có trước.

Trước đây, muốn quyết định chủ trương đầu tư của một dự án, cần phải xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn. Tuy nhiên, muốn xác định được nguồn vốn và khả năng cân đối vốn phải căn cứ vào dự án. Như vậy là đã tạo một vòng lặp luẩn quẩn và không có giải pháp “lối ra” để xử lý.

Luật Đầu tư công sửa đổi đã đưa ra phương án là phải có dự kiến kế hoạch nguồn vốn và khả năng cân đối vốn trước (tạm gọi là số kiểm tra), để từ đó, có căn cứ pháp lý về nguồn vốn để các bộ, cơ quan, địa phương triển khai các thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư dự án.

Với những sửa đổi quan trọng này, theo ông, Luật Đầu tư công sửa đổi sẽ mang lại những hiệu quả gì?

Tôi cho rằng, thực thi Luật Đầu tư công sửa đổi sẽ tạo thuận lợi hơn cho quá trình chuẩn bị dự án, do việc đơn giản hóa thủ tục, phân cấp mạnh mẽ.

Thực hiện Luật Đầu tư công sửa đổi cũng sẽ góp phần cải thiện tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công, vốn chậm trễ bao lâu nay. Lý do là vì các quy định mới tuy vẫn chặt chẽ để đảm bảo sử dụng hiệu quả từng đồng vốn đầu tư công quý giá, nhưng cũng vừa tạo thuận lợi trong điều chỉnh kế hoạch để tăng tỷ lệ giải ngân, hạn chế kéo dài thời gian thực hiện, chuyển nguồn…

(Theo Đầu Tư)

Bài liên quan

Cần siết chặt việc bảo lãnh cho vay đầu tư công

Đề xuất bổ sung gần 15.500 tỷ đồng kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020

Đồng Nai chuyển đổi hình thức đầu tư dự án ven sông từ BT sang đầu tư công

PGS. TS Trần Chủng làm Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam