Phân bổ tài sản – Nền tảng khoa học cho đầu tư dài hạn

Theo nghiên cứu kinh điển của Brinson, Hood & Beebower (1986), hơn 90% lợi nhuận đầu tư có thể đến từ việc phân bổ tài sản, chứ không phải bởi việc lựa chọn chứng khoán riêng lẻ hay “canh thời điểm thị trường”.

Nhóm tài sản/lớp tài sản (Asset class) là một nhóm các khoản đầu tư có đặc điểm, rủi ro, tương tự nhau, thường được sử dụng để phân loại và đa dạng hóa danh mục đầu tư. Mặc dù trên thực tế không tồn tại hai cổ phiếu hoàn toàn giống nhau, tuy nhiên một số cổ phiếu có đủ sự tương đồng và đủ khác biệt so với các công cụ tài chính khác để chúng có thể được nhóm lại thành cùng một lớp tài sản.

Các nhóm tài sản cơ bản gồm: cổ phiếu, trái phiếu, tiền mặt, bất động sản, và hàng hóa. Sự khác biệt về rủi ro, tính thanh khoản và mối tương quan giữa các nhóm này là cơ sở để xây dựng danh mục tối ưu.

Cổ phiếu: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở nhiều quốc gia, có mối tương quan nhất định giữa tăng trưởng GDP và lợi nhuận thị trường chứng khoán. Do đó về mặt lý thuyết, và xét về lâu dài, lợi nhuận từ cổ phiếu tăng khi nền kinh tế tăng trưởng hoặc ngược lại. Vì thế, cổ phiếu từ trước đến nay luôn mang lại lợi nhuận cao nhất trong ba loại tài sản chính, khiến chúng trở thành "ông lớn" của danh mục đầu tư xét về tiềm năng tăng trưởng. Tuy nhiên, cổ phiếu cũng đi kèm với rủi ro lớn nhất và có thể biến động khá mạnh trong ngắn hạn

Trái phiếu: Trái phiếu thường ít biến động hơn cổ phiếu do đó, mang lại lợi nhuận khiêm tốn hơn. Chúng được coi là một lựa chọn tương đối an toàn. Các nhà đầu tư đang hướng đến mục tiêu an toàn tài chính có thể tăng tỷ lệ nắm giữ trái phiếu so với cổ phiếu để giảm thiểu rủi ro. Một số loại trái phiếu, chẳng hạn như trái phiếu lợi suất cao hoặc trái phiếu rác, có thể mang lại lợi nhuận cao hơn nhưng đi kèm với rủi ro cao hơn.

Tiền mặt và các khoản tương đương tiền mặt: Tiền mặt và các khoản tương đương tiền mặt, chẳng hạn như tiền gửi tiết kiệm, chứng chỉ tiền gửi, tín phiếu kho bạc, tài khoản tiền gửi thị trường tiền tệ và quỹ thị trường tiền tệ, là những khoản đầu tư an toàn nhất với lợi nhuận thấp nhất. Rủi ro mất tiền từ các khoản tương đương tiền mặt là cực kỳ thấp. Mối lo ngại chính đối với các khoản tương đương tiền mặt là rủi ro lạm phát, khi lạm phát có thể làm xói mòn lợi nhuận đầu tư theo thời gian.

Vàng: Vàng được coi là một trong những kênh lưu trữ giá trị tốt nhất, và là một trong những khoản đầu tư an toàn nhất. Trong thời kỳ khủng hoảng hoặc hoảng loạn thị trường, các nhà đầu tư thường đổ xô đến vàng, đẩy giá vàng lên cao hơn. Vàng theo truyền thống được coi là một công cụ phòng ngừa lạm phát tốt vì tốc độ tăng trưởng của Vàng và Lạm phát Giá tiêu dùng trong lịch sử là tương đương nhau trong các khoảng thời gian dài hơn, từ 5 năm, 10 năm trở lên.

Tầm quan trọng của phân bổ tài sản

Đa dạng hóa danh mục: Markowitz (1952) với Lý thuyết Danh mục Hiện đại (Modern Portfolio Theory) chỉ ra rằng việc kết hợp các tài sản có tương quan thấp sẽ giúp tối đa hóa lợi nhuận trên một đơn vị rủi ro. Ví dụ: hãy xem xét một danh mục đầu tư nắm giữ hai cổ phiếu: một cổ phiếu sinh lời khi trời mưa (cổ phiếu của một công ty sản xuất ô) và một cổ phiếu sinh lời khi trời không mưa (cổ phiếu của một công ty sản xuất mũ vải). Một danh mục đầu tư bao gồm cả hai tài sản này sẽ luôn sinh lời, bất kể trời mưa hay nắng.

Giảm biến động: Một danh mục kết hợp cổ phiếu và trái phiếu thường biến động ít hơn so với việc chỉ nắm giữ một loại tài sản duy nhất.

Bảo vệ trước khủng hoảng: Thực tế chứng minh, trong giai đoạn khủng hoảng 2008 hay đại dịch 2020, những danh mục đa dạng hóa có mức sụt giảm thấp hơn đáng kể so với danh mục tập trung vào một loại tài sản.

Chiến lược phân bổ phổ biến

Quy tắc 100 (hoặc 110 – tuổi): Gợi ý tỷ lệ đầu tư vào cổ phiếu dựa trên tuổi nhà đầu tư, phần còn lại phân bổ vào tài sản an toàn hơn.

Phân bổ động (Dynamic Allocation): Tăng tỷ trọng cổ phiếu khi thị trường thuận lợi và giảm khi rủi ro gia tăng.

Phân bổ theo mục tiêu (Goal-based Allocation): Liên kết danh mục với các mục tiêu tài chính cụ thể như mua nhà, hưu trí, hay tích lũy cho giáo dục.

Thách thức với nhà đầu tư cá nhân

Mặc dù việc phân bổ tài sản là quan trọng, tuy nhiên đó là điều không dễ dàng đối với nhiều nhà đầu tư cá nhân do các yếu tố như: thiếu kiến thức định lượng để đo lường rủi ro – lợi nhuận, ảnh hưởng bởi tâm lý hành vi (Behavioral Biases): xu hướng bán tháo khi sợ hãi, mua đuổi khi hưng phấn, làm giảm hiệu quả đầu tư hay không có thời gian theo dõi và tái cân bằng danh mục.

Quỹ Mở – Giải pháp thay thế hiệu quả

Trong bối cảnh đó, Quỹ Mở trở thành giải pháp được nhiều nhà đầu tư tin tưởng lựa chọn. Một quỹ thường được xây dựng từ danh mục đa dạng gồm khoảng 30–40 cổ phiếu, nhằm giảm thiểu rủi ro và tối ưu hóa lợi nhuận. Thêm vào đó, thị trường hiện có nhiều loại quỹ khác nhau, phù hợp với từng khẩu vị rủi ro của nhà đầu tư. Đặc biệt, các quỹ được quản lý bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, liên tục phân bổ và tái cân bằng tài sản dựa trên cơ sở nghiên cứu chuyên sâu, nhờ đó mang lại sự minh bạch và uy tín trên thị trường.

Ví dụ: Quỹ VCBF-BCF đã đạt lợi nhuận trung bình hơn 13%/năm trong 10 năm qua, minh chứng cho hiệu quả của phân bổ tài sản chuyên nghiệp và quản trị rủi ro chặt chẽ.