Lee Kun-hee, người xây dựng Samsung trở thành một thương hiệu khổng lồ toàn cầu về điện thoại thông minh, tivi và chip máy tính được biết nhiều hơn ở Hàn Quốc như một doanh nhân 2 lần bị kết án, rồi 2 lần được ân xá, đã qua đời sáng Chủ nhật tại Seoul, hưởng thọ 78 tuổi.

Tập đoàn Samsung đã thông báo về cái chết của ông nhưng không nói rõ nguyên nhân vì sao ông qua đời. Tuy nhiên, ông Lee Kun-hee được biết đã nằm liệt giường và không thể làm việc kể từ năm 2014, sau một cơn đau tim.

Khi ông Lee nắm quyền lãnh đạo Tập đoàn Samsung vào năm 1987, sau cái chết của cha ông và người sáng lập tập đoàn, Lee Byung-chul, nhiều người ở phương Tây chỉ biết đến Samsung như là một nhà sản xuất ti vi giá rẻ và lò vi sóng có chất lượng không đáng tin cậy, và các sản phẩm của Samsung thường được bán giảm giá tại các cửa hàng điện tử.

Lee Kun-hee đã thúc đẩy công ty không ngừng vươn lên trên nấc thang công nghệ. Vào đầu những năm 1990, Samsung đã vượt qua các đối thủ Nhật Bản và Mỹ để trở thành người dẫn đầu trong lĩnh vực chip nhớ. Tập đoàn này cũng thống trị lĩnh vực màn hình phẳng khi thế hệ màn hình cong hết thời. Sau đó, Samsung đã chinh phục thị trường di động từ trung cấp đến cao cấp khi điện thoại di động trở thành thiết bị điện toán cá nhân được sử dụng mạnh mẽ kể từ những năm 2000.

Samsung Electronics ngày nay là nền tảng của nền kinh tế Hàn Quốc và là một trong những công ty chi tiêu nhiều nhất trên thế giới cho nghiên cứu và phát triển. Ông Lee trở thành Chủ tịch của Tập đoàn Samsung từ năm 1987 đến 1998, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Samsung Electronics từ 1998 đến 2008, sau đó là Chủ tịch Samsung Electronics từ năm 2010 cho đến khi ông qua đời. Ông cũng được biết đến là người giàu nhất Hàn Quốc.

Ông và các thành viên trong gia đình đã sử dụng một mạng lưới thỏa thuận quyền sở hữu để tạo ảnh hưởng đối với các công ty khác dưới sự bảo trợ của Samsung. Trong suốt thời gian trị vì của mình, ngay cả khi các nhà quản lý chuyên nghiệp trở nên có nhiều trách nhiệm hơn tại tập đoàn, ông Lee vẫn là nhà tư tưởng lớn của Samsung, người vạch ra định hướng chiến lược lớn cho tập đoàn.

Nhưng triều đại của ông cũng cho thấy những cách thức không rõ ràng mà các cheabol, các đế chế kinh doanh theo mô hình gia đình ở Hàn Quốc, dùng để bảo vệ chính họ. Những triều đại kinh doanh gia đình ở Hàn Quốc có sức sống kinh tế lớn và ảnh hưởng mạnh mẽ đến nền kinh tế khiến một số người dân nước này tự hỏi liệu các cheabol có đang biến đất nước của mình thành một con tin hay không?

Năm 1996, ông Lee bị kết tội hối lộ tổng thống Hàn Quốc, nhưng sau đó ông được ân xá. Hơn 1 thập kỷ sau đó, ông lại bị kết án trốn thuế, nhưng rồi lại được ân xá một lần nữa để tiến hành các vận động hành lang đưa Thế vận hội mùa đông đến với thị trấn miền núi Pyeongchang vào năm 2018.

Ngay sau Thế vận hội Pyeongchang, ông Lee Myung-bak, Tổng thống Hàn Quốc giai đoạn 2008 đến năm 2013 đã bị kết án 15 năm tù vì nhận 5,4 triệu USD hối lộ từ Samsung để đổi lấy việc ông Lee được ân xá.

Lee Kun-hee sinh ngày 9/1/1942 tại Daegu, vào thời Hàn Quốc bị Nhật Bản chiếm đóng. Cha của ông, Lee Byung-chul và mẹ Park Doo-eul, là những người đã thành lập Samsung vài năm trước đó lúc đầu như một nhà xuất khẩu trái cây và cá khô. Lee hồi nhỏ từng là một đô vật ở trường trung học.

Samsung thời kỳ phát triển đầu tiên đã thống trị các mặt hàng tiêu dùng chủ lực ở Hàn Quốc như đường ăn và các sản phẩm dệt may, những thứ mà đất nước này đang rất cần sau thời gian bị chiến tranh tàn phá. Sau đó, tập đoàn mở rộng hoạt động sang lĩnh vực bảo hiểm, đóng tàu, xây dựng, chất bán dẫn và nhiều thứ khác nữa.

Lee Kun-hee tốt nghiệp Đại học Waseda ở Tokyo năm 1965. Sau đó, ông theo học chương trình thạc sĩ tại Đại học George Washington nhưng không nhận được bằng tốt nghiệp.

Ông bắt đầu sự nghiệp của mình tại Tongyang Broadcasting Company, một chi nhánh của Samsung vào thời điểm đó, vào năm 1966. Ông làm việc tại Samsung C&T, công ty xây dựng và kinh doanh của tập đoàn, trước khi được bổ nhiệm làm Phó chủ tịch Tập đoàn Samsung vào năm 1979.

Khi trở thành chủ tịch vào năm 1987, ông đã tiếp thu từ cha mình định hướng về việc lập kế hoạch dài hạn cho tương lai của Samsung, ngay cả khi thời điểm tập đoàn đang hoạt động rất tốt. Nhưng ông cũng minh chứng cho nỗi sợ hãi hiện hữu về các cuộc khủng hoảng luôn tồn tại trong Samsung từ trước đến nay.

“Chúng tôi đang ở trong một quá trình chuyển đổi rất quan trọng,” ông Lee cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Forbes, ngay khi ông mới đảm nhiệm chức vụ chủ tịch Samsung. “Nếu chúng tôi không chuyển sang các ngành sử dụng nhiều vốn và công nghệ hơn, thì sự sống còn của chúng tôi có thể bị đe dọa.”

Tính cấp tiến của quá trình chuyển đổi mà ông quan tâm đã được thể hiện rõ ràng khi ông triệu tập các giám đốc của Samsung Electronics đến một khách sạn sang trọng ở Frankfurt vào năm 1993. Trong nhiều ngày, ông thuyết trình các giám đốc điều hành, thúc giục họ chôn vùi cách làm việc và suy nghĩ cũ. "Thay đổi mọi thứ, ngoại trừ vợ và con của các anh, ông nói.

Theo ông, Samsung sẽ tập trung vào việc nâng cao chất lượng sản phẩm thay vì tăng thị phần. Nó sẽ thu hút nhân tài từ nước ngoài và đòi hỏi các giám đốc điều hành cấp cao phải hiểu sâu sắc về thị trường nước ngoài và cách thức để cạnh tranh ở đó.

Vào thời điểm đó, tất cả những điều này đều là những thứ rất đau đầu đối các công ty Hàn Quốc.

Chang Sea-jin, giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết: “Điều đó rất giống cách mà Chủ tịch Mao Trạch Đông đang cố gắng thay đổi tư duy của người Trung Quốc.

Năm 1995, để nhấn mạnh vào việc tập trung cho chất lượng, ông Lee đã đến thăm một nhà máy của Samsung ở thị trấn Gumi sau khi một lô điện thoại di động bị phát hiện có lỗi.

Những gì xảy ra tiếp theo đã trở thành huyền thoại. Trong cuốn sách xuất bản năm 2010 về tập đoàn này có tên “Samsung Electronics và cuộc đấu tranh để lãnh đạo ngành công nghiệp điện tử” (Samsung Electronics and the Struggle for Leadership of the Electronics Industry), tác giả Tony Michell cho biết 2.000 công nhân của nhà máy Gumi đã tập trung tại sân trong của nhà máy, tay đeo dải băng đỏ trên đó viết: "Chất lượng là trên hết". Ông Lee và ban giám đốc của mình ngồi dưới một băng rôn biểu ngữ có nội dung “Chất lượng là niềm tự hào của tôi”.

Họ cùng nhau chứng kiến ​​số điện thoại, máy fax và hàng tồn kho khác trị giá 50 triệu USD bị đập vỡ tan tành thành từng mảnh và bị đốt cháy. Các nhân viên của nhà máy đã khóc.

Hồ sơ kinh doanh của ông Lee không phải là không có những tì vết. Khi tin rằng thiết bị điện tử sẽ trở thành một phần không thể thiếu đối với ô tô, ông bắt đầu kinh doanh ô tô vào giữa những năm 1990. Tuy nhiên, chỉ gần 1 thập niên sau đó, Samsung Motors đã bị bán tháo vào năm 2000.

Tương tự, mối quan hệ "không rõ ràng' của Samsung với Hollywood cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. Năm 1995, Steven Spielberg nói với ông Lee trong một bữa tối về việc đầu tư vào một xưởng phim. Mặc dù là một người mê phim, nhưng cuối cùng chủ tịch và các giám đốc điều hành khác của Samsung lại hầu như chỉ nói về các vi mạch trong bữa tối đó.

"Làm thế nào họ biết về kinh doanh điện ảnh khi mà đầu óc của họ luôn bị ám ảnh bởi chất bán dẫn?", Ông Spielberg sau này nhớ lại. "Đó là một buổi tối trong số nhiều buổi tối khác, nhưng hóa ra, chúng là khoảng thời gian hoàn toàn bị lãng phí".

Samsung bước vào giai đoạn chinh phục toàn cầu vào những năm 2000, sử dụng các thiết bị hào nhoáng và cách tiếp thị bóng bẩy để gắn chặt tên tuổi của mình vào tâm trí người tiêu dùng phương Tây. Tuy nhiên, ông Lee hiếm khi xuất hiện trước công chúng. Ông là một nhà sưu tập say mê đối với những chiếc xe thể thao và đồ mỹ nghệ.

Đến năm 2007, ông đã xác định được cuộc khủng hoảng tiếp theo sắp xảy ra đối với Samsung. Trung Quốc đi lên trong lĩnh vực sản xuất cấp thấp, trong khi Nhật Bản và phương Tây vẫn dẫn đầu về công nghệ tiên tiến. Các công ty Hàn Quốc, bao gồm cả Samsung, bị kẹt ở giữa.

Nhưng chính khi đó, ông ấy bắt đầ cuộc cải tổ tiếp theo cho Samsung. Những cáo buộc xuất hiện cho rằng ông ấy đã trốn thuế hàng tỷ USD, và số tiền khổng lồ này được cho là cất giữ trong các tài khoản bí mật. Thay vì chống lại các cáo buộc, ông đã khiến Hàn Quốc choáng váng khi tuyên bố từ chức trên một chương trình truyền hình trực tiếp.

“Tôi đã hứa cách đây 20 năm rằng ngày mà Samsung được công nhận là doanh nghiệp hạng nhất, thì vinh quang và thành quả đều là của bạn,” ông nói vào năm 2008, trước các nhân viên, giọng gần như thì thầm. "Tôi thực sự xin lỗi vì đã không thể giữ lời hứa đó".

Ông được ân xá vào năm sau đó và lại được bổ nhiệm làm chủ tịch Samsung vào năm 2010.

Sau một cơn đau tim vào năm 2014, ông Lee hầu như không còn làm việc. Con trai ông, Lee Jae-yong, đồng thời là phó chủ tịch Samsung Electronics, đã trở thành gương mặt đại diện cho tập đoàn.

Bài liên quan

Dấu ấn hơn một thập kỷ Samsung đầu tư tại Việt Nam-Bài 3: Doanh nghiệp FDI đóng 1.500 tỷ tiền BHXH/năm

Dấu ấn hơn một thập kỷ Samsung đầu tư tại Việt Nam-Bài 2: Vượt qua COVID-19, phát triển công nghiệp phụ trợ Việt Nam

Dấu ấn hơn một thập kỷ Samsung đầu tư tại Việt Nam-Bài 1: 'Anh cả' FDI và số vốn kỷ lục 17,4 tỷ USD

Phó Chủ tịch Samsung: 'Tập đoàn sẽ nỗ lực hơn nữa, làm tốt hoạt động kinh doanh, đầu tư tại Việt Nam'