Kinh nghiệm quốc tế phát triển TPDN và vai trò của xếp hạng tín nhiệm
Các tổ chức xếp hạng tín nhiệm có vai trò quan trọng trong việc giải quyết bài toán bất đối xứng thông tin trên thị trường trái phiếu, cung cấp thông tin và xác định mức độ rủi ro để các nhà đầu tư tham khảo, quyết định đầu tư.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp là một trong ba kênh huy động vốn, có vai trò rất quan trọng và cần thiết cho yêu cầu phát triển kinh doanh đối với hệ thống doanh nghiệp ở mỗi quốc gia (bao gồm các ngân hàng thương mại, tổ chức tài chính và doanh nghiệp).
Theo số liệu thống kê của Saigon Ratings, đối với các quốc gia có nền kinh phát triển, thị trường trái phiếu đạt khoảng 50–70% GDP. Các quốc gia Đông Nam Á như Singapore đạt gần 80% GDP, Thái Lan và Malaysia đạt khoảng 35–50% GDP. Trong khi đó, Việt Nam hiện nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp mới ở giai đoạn phát triển sơ khai và đạt khoảng 15% GDP.
Một ví dụ điển hình như Trung Quốc, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có quá trình hơn 70 năm hình thành và phát triển. Số liệu thống kê của tổ chức CCXI (tổ chức Xếp hạng tín nhiệm hàng đầu Trung Quốc), tính đến cuối năm 2023, số dư trái phiếu doanh nghiệp trên thị trường toàn quốc đạt 155,7 nghìn tỷ nhân dân tệ (khoảng 542 triệu tỷ đồng), chiếm 120% GDP và trở thành thị trường trái phiếu doanh nghiệp có quy mô lớn thứ hai thế giới.
Phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc có thể được chia làm 3 giai đoạn chính gồm sơ khai, thăm dò và phát triển mạnh. Đặc biệt trong vòng 2 thập kỷ trở lại đây, với tốc độ tăng trưởng GDP cao, ổn định và sự phát triển đồng bộ hạ tầng cơ sở, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Trung Quốc có bước nhảy vọt, ngày càng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia.
Từ kinh nghiệm của nhiều quốc gia châu Á nói chung và Trung Quốc nói riêng, Chính phủ đã và đang hướng tới mục tiêu phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp lành mạnh, ổn định, an toàn, chuyên nghiệp và có tính bền vững cao.
Theo đó, ưu tiên tập trung từng bước hoàn thiện khung khổ pháp lý để thúc đẩy thị trường phát triển đúng hướng, lành mạnh; không ngừng cải thiện và gia tăng chất lượng hệ thống hạ tầng cơ sở thị trường; phát triển văn hóa xếp hạng của tổ chức phát hành và nâng cao chất lượng công tác giám sát của các cơ quan quản lý nhà nước chức năng.
Đồng thời, chủ động xác lập các cơ chế phòng ngừa từ xa và giải quyết ứng phó kịp thời, hiệu quả các yếu tố rủi ro tiềm tàng có thể phát sinh trong quá trình vận hành phát triển thị trường.

Vai trò tổ chức xếp hạng tín nhiệm
Để thị trường phát triển minh bạch, lành mạnh không thể không nhắc đến vai trò của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm (Credit Rating Agency - CRA). Những đơn vị này sẽ giải quyết bài toán bất đối xứng thông tin trên thị trường trái phiếu, cung cấp thông tin tín nhiệm các tổ chức phát hành và công cụ nợ khách quan, độc lập, minh bạch, có độ tin cậy cao và xác định mức độ rủi ro để các nhà đầu tư tham khảo, quyết định đầu tư.
Bởi, câu hỏi phổ biến của nhà đầu tư trên thị trường quốc tế trước khi chú ý, cân nhắc và quyết định đầu tư là “trái phiếu có chất lượng tín nhiệm ra sao”? Một doanh nghiệp có thể phát hành nhiều loại trái phiếu, với nhiều thời điểm phát hành khác nhau nên các nhà đầu tư trên thị trường, cần phải có thông tin tham khảo kịp thời và đầy đủ.
Tuy nhiên, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ở Việt Nam hiện nay hầu như các CRA chưa thực hiện đánh giá xếp hạng trái phiếu, mà mới công bố thông tin đánh giá xếp hạng tổ chức phát hành.
Mặt khác, thông qua hoạt động xếp hạng các tổ chức phát hành và công cụ nợ sẽ góp phần xác lập “đường cong lãi suất thị trường trái phiếu” trên thị trường. Các tổ chức phát hành có chất lượng tín nhiệm tốt sẽ có nhiều điều kiện và cơ hội huy động vốn thành công cao hơn với mức lãi suất thấp hơn.
Về phía doanh nghiệp, hoạt động xếp hạng giúp họ xây dựng thương hiệu uy tín tín dụng trên thị trường và lịch sử xếp hạng tín nhiệm.
Kinh nghiệm phát triển CRA trên thế giới
Từ kinh nghiệm của nhiều quốc gia châu Á cho thấy, trong giai đoạn đầu phát triển, Nhà nước có thể ban hành các chính sách, quy định bắt buộc xếp hạng tín nhiệm khi doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra thị trường. Sau vài ba năm thực hiện, hoạt động xếp hạng dần trở thành nhu cầu tham khảo thông tin chất lượng tín nhiệm của các tổ chức phát hành, là yêu cầu bắt buộc từ các nhà đầu tư trên thị trường và trở thành văn hóa trong hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trên thị trường.
Đến khi đã tạo lập và hình thành văn hóa xếp hạng trong hoạt động phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp, chính các nhà đầu tư trên thị trường là nhân tố yêu cầu bắt buộc có thông tin tham khảo độc lập và đáng tin cậy trước khi quyết định đầu tư theo khẩu vị rủi ro.
Bên cạnh đó, định hướng chính sách quy hoạch và quản lý phát triển các CRA cần rõ ràng, nhất quán, đi đôi với việc giám sát chế tài, quản lý chặt chẽ, phòng ngừa và hạn chế phát sinh các yếu tố cạnh tranh không lành mạnh giữa các CRA, làm giảm sút chất lượng dịch vụ xếp hạng và uy tín thương hiệu, dẫn đến nhiều hệ lụy tiêu cực cho thị trường trái phiếu.
Đồng thời, hướng đến chú trọng nâng cao các điều kiện, tiêu chuẩn và chất lượng nguồn lực của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nội địa, mỗi quốc gia nên chỉ có 2 – 3 CRA là phù hợp với điều kiện hoạt động và nhu cầu của thị trường.
Trên cơ sở môi trường hoạt động kinh doanh thuận lợi, các CRA có kế hoạch từng bước tái đầu tư phát triển mạnh các nguồn lực của tổ chức về thương hiệu, trình độ quản trị và quản lý, hệ thống quy trình và phương pháp xếp hạng, hệ thống IT và công nghệ, hệ thống dữ liệu, hệ thống đối tác và khách hàng phù hợp nhu cầu thị trường và yêu cầu cạnh tranh phát triển trong từng giai đoạn.
ADB cho rằng, lý tưởng nhất cho các tổ chức xếp hạng tín nhiệm tại Việt Nam là tìm cách hòa hợp giữa thông lệ xếp hạng toàn cầu với sự hiểu biết địa phương về văn hóa, doanh nghiệp và thực tiễn tại Việt Nam. Cụ thể, việc hợp tác kỹ thuật giữa một tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu và một đơn vị xếp hạng tín nhiệm trong nước sẽ giúp nâng cao uy tín của đơn vị xếp hạng trong nước (thông qua danh tiếng thương hiệu của tổ chức xếp hạng toàn cầu về các quy trình, phương pháp xếp hạng, công tác quản trị, quản lý và phân tích, đánh giá nghiêm ngặt), dẫn tới sự chấp nhận rộng rãi hơn của thị trường.
Đối với Việt Nam hiện nay, các CRA đang hoạt động theo Nghị định Chính phủ số 88 quy định về cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm. Tuy nhiên, Nghị định số 88 đã được Chính phủ ban hành thực hiện đến nay đã hơn 10 năm (năm 2014). Nghị định Chính phủ được ra đời trong bối cảnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam mới ở giai đoạn ban đầu hoạt động sơ khai. Hơn nữa, trong nhiều năm qua, sau các sự kiện khủng hoảng kinh tế trên phạm vi toàn cầu, nên nhiều quốc gia đã thực hiện các chính sách chuyển đổi, cải cách và điều chỉnh phát triển thị trường trái phiếu nói chung và hoạt động của các CRA, cho phù hợp với yêu cầu phát triển của thị trường.
Vì vậy, trong thời gian tới, Chính phủ cần sớm nghiên cứu và sửa đổi Nghị định số 88 nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển ngành xếp hạng tín nhiệm trong trung và dài hạn.
(*) Chủ tịch HĐQT Saigon Ratings
- Cùng chuyên mục
Blockchain và AI sẽ là công nghệ lõi trong chuyển đổi số
Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, công nghệ đang dẫn dắt mọi khía cạnh của đời sống, từ quản trị quốc gia đến kinh doanh và xã hội. Tại Việt Nam, "Chính phủ điện tử" đã chính thức chuyển hướng sang chính phủ số, kinh tế số và công dân số.
Tài chính - 02/02/2025 13:11
Dự báo mới nhất về lãi suất, giá USD sau Tết
Đồng USD mạnh lên trên thị trường quốc tế là một trong những yếu tố ảnh hưởng tới tỉ giá USD/VNĐ.
Tài chính - 02/02/2025 13:10
Năm biến động tài sản đại gia Việt, xuất hiện 'vua' tiền mặt mới sàn chứng khoán
Nhiều doanh nghiệp trên sàn chứng khoán nắm lượng lớn tiền mặt nhưng có xu hướng giảm dần năm vừa qua. Ngược lại, nhiều công ty lại gia tăng nhanh chóng lượng tiền dôi dư, vươn lên top cao hơn trong danh sách 'đại gia' nhiều tiền.
Tài chính - 01/02/2025 09:36
Mua sắm thông minh và cư dân thông minh là tương lai rất gần
Đó là khẳng định của PGS-TS Nguyễn Đình Quân, Đại học Bách Khoa TP.HCM. Ông hiện là cố vấn R&D cho DeepPro, một startup công nghệ tại TP.HCM.
Tài chính - 27/01/2025 15:17
Thận trọng trước sức nóng “đồng bạc xanh”
Sức mạnh USD dự báo tiếp tục được củng cố trong năm 2025 và gây áp lực lên tỷ giá VND, khiến mặt bằng lãi suất khó duy trì ở mức thấp hơn.
Tài chính - 27/01/2025 06:30
Năm 2024 của Novaland: Lỗ đậm nhưng đạt nhiều bước tiến về pháp lý
Novaland ghi nhận doanh thu tăng cao nhờ bàn giao sản phẩm. Tuy nhiên, tập đoàn bị lỗ lớn do trích lập dự phòng theo ý kiến kiểm toán tại BCTC bán niên.
Tài chính - 26/01/2025 16:52
Nhiều công ty chứng khoán, quản lý quỹ bị xử phạt hàng tỷ đồng
Nhiều công ty chứng khoán bị UBCKNN xử phạt hàng tỷ đồng do có hành vi vi phạm như APG, SHS, Chứng khoán Sen Vàng…
Tài chính - 26/01/2025 12:15
Hòa Phát lãi lớn 2024, rót hơn 35.000 tỷ đầu tư
Hầu hết các mảng kinh doanh của Hòa Phát đều khởi sắc trong năm 2024. Tập đoàn đã chi hơn 35.000 tỷ đồng cho hoạt động đầu tư, chủ yếu là giải ngân dự án Dung Quất 2.
Tài chính - 26/01/2025 10:50
Nhiều nhóm cổ phiếu 'sáng cửa' tăng trưởng
Năm 2025, thị trường chứng khoán Việt Nam có triển vọng tích cực đến từ sự tăng trưởng mạnh mẽ của nền kinh tế và lợi nhuận các doanh nghiệp niêm yết. Bên cạnh đó, kỳ vọng nâng hạng cũng sẽ giúp thị trường thu hút được dòng vốn từ nhà đầu tư nước ngoài lẫn sự quan tâm của dòng tiền trong nước.
Tài chính - 25/01/2025 12:27
Bán một phần dự án 23 Lê Duẩn, Techcombank lãi 473 tỷ đồng
BCTC quý IV/2024 của Techcombank cho thấy ngân hàng này lãi gần 473 tỷ đồng từ giao dịch bán một phần dự án số 23 Lê Duẩn (tổng diện tích sàn chuyển nhượng 5.776m2) cho The Sherpa, công ty con của Masan.
Tài chính - 25/01/2025 10:13
Doanh thu của Vingroup vượt 7,6 tỷ USD
Tính cả năm 2024, tổng doanh thu thuần hợp nhất của Vingroup đạt 192.159 tỷ đồng (khoảng 7,6 tỷ USD), tăng 19% so với năm trước và cũng là mốc doanh thu cao nhất lịch sử.
Tài chính - 25/01/2025 10:10
Vì sao công ty quản lý quỹ của nhà chủ VNDirect bị phạt 260 triệu đồng?
IPAAM – công ty liên quan đến nhà chủ VNDirect, đã bị UBCKNN xử phạt 260 triệu đồng do một số sai phạm.
Tài chính - 25/01/2025 07:00
Cổ đông không đồng ý, thương vụ KIDO bán KIDO Foods sẽ ra sao?
Cổ đông Tập đoàn KIDO đã thông qua việc không đồng ý giao dịch bán hơn 24% vốn KIDO Foods, không đồng ý chuyển nhượng nhãn hiệu Celano, Merino và KIDO.
Tài chính - 24/01/2025 15:30
FPT Retail báo lãi 527 tỷ đồng, cổ phiếu liên tục phá đỉnh
FPT Retail công bố lợi nhuận trước thuế năm 2024 đạt 527 tỷ đồng, gần sát mức kỷ lục thiết lập 2021. Cổ phiếu FRT phá đỉnh lên vùng 200.000 đồng/cp.
Tài chính - 24/01/2025 11:41
Đạt Phương báo lãi hơn 303 tỷ đồng, tăng 7,3%
Kết thúc năm 2024, Tập đoàn Đạt Phương ghi nhận lợi nhuận sau thuế hơn 303 tỷ đồng, tăng 7,3% so với cùng kỳ năm trước.
Tài chính - 24/01/2025 11:14
YeaH1 báo lãi đột biến quý IV
YeaH1 cán mốc doanh thu 1.000 tỷ đồng trong năm 2024 nhờ các chương trình, sự kiện giải trí ăn khách. Lợi nhuận tăng cao nhờ hoạt động thoái vốn công ty con.
Tài chính - 24/01/2025 08:38
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Hãy mở cánh cửa để bước vào kỷ nguyên mới
Sự kiện - Update 16 h ago
Phó Đức Nam - Mr.Pips, đằng sau sự hào nhoáng xa hoa tuổi 30
Pháp luật - Update 1 month ago
Doanh nhân Chu Lập Cơ - Từ đỉnh cao đến vực sâu
Pháp luật - Update 1 month ago