Khoảng 11,5 triệu USD 'chảy' vào khởi nghiệp công nghệ khí hậu tại Việt Nam mỗi năm

92,6 triệu USD chảy vào 49 công ty startup

Dữ liệu từ "Báo cáo hệ sinh thái tài trợ công nghệ khí hậu tại Việt Nam 2024" do New Energy Nexus Việt Nam kết hợp Clickable Impact Consulting Group công bố mới đây chỉ ra, Việt Nam đang ở thời điểm then chốt trong hành trình công nghệ khí hậu của mình, được hỗ trợ bởi các cam kết mạnh mẽ của chính phủ nhằm đạt được mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Từ năm 2015 đến năm 2023, có 121 thỏa thuận đầu tư vào công ty công nghệ khí hậu Việt Nam được công bố công khai, với số tiền tài trợ là 92,6 triệu USD. Giai đoạn này chứng kiến sự tăng tốc đáng kể trong đầu tư, với nguồn tài trợ cho các công ty khởi nghiệp công nghệ khí hậu của Việt Nam tăng trưởng 365%/năm so với trong giai đoạn 2021 - 2023.

Hầu hết các giao dịch đều ở giai đoạn đầu, với nguồn tài trợ hạt giống và vòng A chiếm 47% số lượng giao dịch.

Tài trợ không hoàn lại đóng một vai trò rất quan trọng trong hệ sinh thái tài trợ. Các chương trình như Greentech Incubator của GIZ, Startup Wheel của Trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp kinh doanh, Qualcomm Vietnam Innovation Challenge và Net Zero Challenge của Touchstone Partners và Temasek đã đổ gần 2 triệu USD cho các công ty khởi nghiệp công nghệ khí hậu giai đoạn đầu của Việt Nam.

Ở giai đoạn ý tưởng, có 28 công ty khởi nghiệp với tổng giá trị đầu tư là 8,3 triệu USD, chiếm 8,9% tổng vốn đầu tư.

Tiếp theo, có tổng cộng 25,1 triệu USD ở vòng hạt giống, tương đương 27,1% tổng vốn đầu tư. Đến vòng Series A, tổng số tiền kêu gọi được chiếm 22,4% tổng vốn, đạt 20,8 triệu USD, phân bổ cho 3 công ty gồm Eco Truck, Datbike và CricketOne.

Đáng chú ý, có hai công ty khởi nghiệp vượt qua vòng gọi vốn Series B, một vòng tài trợ cho thấy sự sẵn sàng mở rộng quy mô của công ty khởi nghiệp.

"Entobel, công ty tận dụng hoạt động nuôi côn trùng bền vững để sản xuất thức ăn giàu protein, đã huy động được 33 triệu USD vòng B vào năm 2022. Logivan, công ty tối ưu hóa hoạt động hậu cần và vận tải bằng cách kết nối người giao hàng với các tài xế xe tải có sẵn, đã huy động được 5,5 triệu USD vòng B vào năm 2019. Các nhà đầu tư nhận thấy rằng nguồn nhân lực và phát triển tài năng hạn chế, phù hợp với tinh thần khởi nghiệp công nghệ khí hậu, đã hạn chế số lượng các công ty khởi nghiệp công nghệ khí hậu của Việt Nam có khả năng đạt được cột mốc vòng B", ông Jason Lusk, Giám đốc Điều hành Clickable Impact, đồng tác giả báo cáo, nhận định.

Tương lai của các công ty khởi nghiệp Việt Nam

Theo nhóm chuyên gia, vốn đầu tư công nghệ khí hậu chiếm khoảng 4% tổng vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam trong năm 2023.

"Các startup về nông nghiệp và sản xuất thực phẩm đã huy động được 48,4% tổng số vốn, đạt 44,7 triệu USD. Startup thuộc nhóm phương tiện giao thông như Datbike, với mục tiêu trở thành "Honda của xe máy điện" và Selex Motors, tập trung vào phân khúc giao hàng chặng cuối do xe máy thống trị trong ngành hậu cần của Việt Nam hút được 37,1 triệu USD, tương đương 40,1% vốn. Tiếp theo là nhóm kinh tế tuần hoàn, chiếm 6%, nhóm chuyển đổi năng lượng chiếm 3,6% và nhóm hạ tầng xây dựng chiếm 1,8%", bà Thảo Trần, Giám đốc Quốc gia New Energy Nexus tại Việt Nam cho biết.

Theo các chuyên gia, nguồn vốn đầu tư hạn chế vẫn là một nút thắt cổ chai, trầm trọng hơn do bối cảnh pháp lý không ổn định, tín hiệu cầu không đủ và tình trạng thiếu các nhà đầu tư chuyên nghiệp, có kinh nghiệm có thể tạo thêm giá trị cho các công ty trong danh mục đầu tư của họ ngoài tiền mặt.

Trong khi đó, các nhà đầu tư đánh giá các thỏa thuận công nghệ khí hậu tại Việt Nam có xu hướng là các nhà đầu tư mạo hiểm truyền thống. Do đó, họ ưu tiên các công ty có nền kinh tế đơn vị mạnh, khả năng mở rộng và các nhóm ngang bằng với các cơ hội đầu tư mạo hiểm khác.

"Tuy nhiên, có một xu hướng mới nổi hướng đến vốn tác động, với các nhà đầu tư như Touchstone Partners thể hiện sự quan tâm lớn hơn đến công nghệ khí hậu như một danh mục. Những nhà đầu tư như vậy sẽ tiếp tục đánh giá các công ty chủ yếu dựa trên các tiêu chí thương mại, mặc dù họ có nhiều khả năng sẽ tìm kiếm công nghệ khí hậu trong hệ sinh thái và chấp nhận thời gian nắm giữ đầu tư dài hơn (12 năm thay vì 5-7 năm)", bà Thảo Trần nhấn mạnh.

Dự đoán, các nhà đầu tư rất hào hứng với triển vọng đầu tư vào khí hậu và kỳ vọng vào sự tăng trưởng bền vững trong những năm tới tại Việt Nam.

"Họ đặc biệt tập trung vào các mục tiêu như giảm lượng khí thải CO2, chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch hơn, tăng cường hiệu quả năng lượng và giải quyết các thách thức trong ngành thực phẩm và nông nghiệp. Hai yếu tố thành công chính sẽ thúc đẩy tinh thần kinh doanh chất lượng và các luồng tài trợ mới vào hệ sinh thái: phát triển tài năng và đẩy nhanh sự hợp tác giữa những người sáng lập, nhà đầu tư, đối tác phát triển, cơ quan chính phủ và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp đang nuôi dưỡng sự phát triển và phát triển của công nghệ khí hậu tại Việt Nam", bà Thảo cho biết.