Ấn Độ: Năng lượng mặt trời rẻ hơn điện than

Theo một bài viết trên tờ The Guardian, cuối tháng 5 vừa qua, chính phủ Ấn Độ cho biết sẽ hủy bỏ dự án nhiệt điện than 14 Gigawatt, một tin vui cho những người ủng hộ năng lượng sạch như điện mặt trời.

Cách đây vài năm, nhiều nước trên thế giới tỏ ra e ngại khi Ấn Độ lao vào xây dựng các nhà máy điện than, tăng công suất lên gấp hơn hai lần. Ấn Độ còn tuyên bố cần nhiều nhà máy nhiệt điện than hơn nữa. Các quan chức nước này cho biết, để phục vụ các nhà máy điện đó, sản lượng than sẽ phải tăng gấp ba lần, lên 1,5 tỷ tấn, vào năm 2020. 

Nhưng bây giờ, tình thế lại đảo ngược. Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu, thì chính quyền của Thủ tướng Narendra Modi lại đặt ra những mục tiêu đầy tham vọng cho một tương lai xanh sạch hơn.

Thay vì xây dựng thêm các nhà máy điện đốt than, Ấn Độ hiện đang hủy bỏ nhiều dự án đang trong giai đoạn lập kế hoạch. Bang Gujarat đã thông báo hủy bỏ dự án 4 GW nhiệt điện than, họ cho biết năng lượng trong vùng đang dư thừa và họ muốn rời xa khỏi việc đốt than. Nhưng đó mới chỉ là khởi đầu.

Các dự án nhiệt điện than với tổng công suất 13,7 GW đã bị hủy chỉ trong tháng 5/2017 - một con số ấn tượng.

Các cấp chính quyền Ấn Độ dường như ra quyết định rất nhanh. Họ đã từng ra quyết định trao cho sông Hằng và Yamuna các quyền như con người chỉ trong vài ngày, sau khi bộ tộc Maori mất 140 năm để tạo ra tiền lệ này tại New Zealand.

Nhà phân tích Tim Buckley, Giám đốc nghiên cứu tài chính năng lượng của Viện Phân tích Tài chính và Kinh tế Năng lượng (IEEFA), cho biết thuế quan đã giảm nhiều ở Ấn Độ tới mức: giờ đây năng lượng mặt trời đã rẻ hơn than.

Các biện pháp tăng hiệu suất năng lượng của chính phủ Ấn Độ cùng những mục tiêu năng lượng tái tạo tham vọng và giá cả điện mặt trời giảm đã tác động lên những dự án nhiệt điện than đang có và sắp thi công, làm cho chúng trở nên thiếu khả thi về mặt tài chính.

"Biểu giá điện mặt trời của Ấn Độ thực sự đã rơi tự do trong những tháng gần đây”, Tim Buckley nói.

Mới đầu năm nay, giá thấp nhất mà các công ty năng lượng đưa ra là khoảng 4,34 rupee (tương đương 1533 đồng/kWh), vậy mà giá đấu thầu trong tháng 5/2017 đã giảm chỉ còn 2,62 rupee/kWh (tương đương 925 đồng/kWh), giảm khoảng 40%.

Giá điện mặt trời giảm chủ yếu là do lãi suất vay đầu tư giảm, theo bà Kanika Chawla, lãnh đạo cao cấp của Hội đồng Năng lượng, Môi trường và Nước (CEEW) ở New Delhi. Giá điện than trung bình của tập đoàn điện than lớn nhất Ấn Độ hiện ở mức khoảng 3,2 rupee/kWh (tương đương 1.129 đồng/kWh).

Giá điện mặt trời Việt Nam: sẽ sinh lời?

Sau nhiều năm chờ đợi, tháng 4/2017, thị trường điện mặt trời đã đón nhận một tin quan trọng, Thủ tướng ban hành quyết định số 11/2017/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam.

Theo đó từ ngày 1/6/2017, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có trách nhiệm mua toàn bộ lượng điện từ các dự án điện mặt trời nối lưới với giá mua điện tại điểm giao nhận điện là 2.086 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng, tương đương 9,35 cent/kWh). Quyết định có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/6/2017 - 30/6/2019.

Hiện khung giá điện sinh hoạt bậc thang đang áp dụng dao động ở mức 1.484 - 2.587 đồng/kWh. Như vậy, giá điện mặt trời tương đương với bậc 4 trong khung giá điện sinh hoạt. 

Cũng theo Quyết định 11, bên mua có trách nhiệm mua toàn bộ điện năng được sản xuất từ các dự án điện mặt trời. Thời hạn hợp đồng mua bán điện với các dự án điện mặt trời là 20 năm kể từ ngày vận hành thương mại. Các doanh nghiệp đầu tư vào điện mặt trời còn được ưu đãi về vốn, thuế, đất đai...

Theo lộ trình do Chính phủ đề ra, sau này EVN cũng sẽ không còn là nhà phân phối duy nhất, và khi đó các nhà sản xuất điện không bán cho nhà phân phối này thì bán cho nhà phân phối khác. Cuộc chơi khi đó sẽ mang tính cạnh tranh hơn về phía bên mua.

Mặc dù mức giá điện mà Chính phủ đưa ra thấp hơn so với kỳ vọng của nhà đầu tư, song nếu so sánh với một số quốc gia khác như ví dụ về Ấn Độ nêu trên thì giá điện mặt trời của Việt Nam đã cao hơn gấp hai lần.

Không chỉ cao hơn Ấn Độ mà giá điện mặt trời của Việt Nam cũng cao hơn một số quốc gia, lãnh thổ khác. 

Tháng 8/2016, Chile công bố dự án điện mặt trời trúng thầu Granja Solar của Solarpack chỉ ở mức 2,91 cents/kWh. Chile hiện có 1,3GW điện mặt trời, với 1,6GW đang trong quá trình xây dựng. Như vậy, mức giá Chính phủ quy định EVN phải mua từ các nhà sản xuất điện mặt trời ở Việt Nam cao hơn 3 lần so với  ở Chile.

Ngày 1/5/2016, thành phố Dubai thuộc Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) đã thiết lập mức thấp kỷ lục về giá điện mặt trời. Công ty Dubai Electricity and Water Authority đã nhận được mức bỏ thầu cho dự án nhà máy điện mặt trời Sheikh Maktoum Solar Park Phase III với chỉ 3 cent Mỹ (tương đương 666 đồng) cho mỗi kWh điện. Giá điện trên chưa bao gồm các loại thuế và phụ phí. Như vậy giá điện mặt trời của Dubai cũng chưa bằng 1/3 giá điện mặt trời của Việt Nam.

Tháng 7/2015 công ty năng lượng First Solar của Mỹ đã đạt được thỏa thuận với công ty Berkshire Hathaway Energy của tỷ phú Warren Buffet về việc nhà máy điện mặt trời Playa Solar 2 có công suất 100 MW sẽ cung cấp điện với giá “siêu rẻ”: 3,87 cent/kWh tức là chỉ khoảng 840 đồng. Điều này được coi là xu thế tất yếu của định luật Swanson: giá điện mặt trời sẽ giảm 20% mỗi khi tăng gấp đôi sản lượng.

Tất nhiên, Việt Nam không phải là Chile, Ấn Độ hay Dubai. Giá điện mặt trời thấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chi phí tài chính giá rẻ, giá công nghệ điện mặt trời giảm, điều kiện tự nhiên thuận lợi với cường độ bức xạ cao,...

Dù chưa biết đến bao giờ mới có các dự án hiệu quả như vậy xuất hiện ở Việt Nam, nhưng dẫu sao với quyết định rõ ràng của Chính phủ về giá mua bán nguồn điện này, cuộc chơi đã trở nên minh bạch hơn rất nhiều.

Thành Thành Công liệu có thành công?

Theo thông tin từ Bloomberg mới đây, Tập đoàn Thành Thành Công (TTC Group) do ông Đặng Văn Thành làm Chủ tịch HĐQT đang có kế hoạch chi 1 tỷ USD cho dự án đầy tham vọng trong lĩnh vực điện mặt trời, nhằm đáp ứng nhu cầu điện năng đang ngày một tăng cao.

Trả lời phỏng vấn Bloomberg, ông Thái Văn Chuyên, Giám đốc điều hành của TTC cho rằng, ngành năng lượng mặt trời đang rất hấp dẫn trong bối cảnh giá điện khá hợp lý còn chi phí phát triển rẻ hơn rất nhiều so với nhiệt điện than. Hàng năm, nhu cầu điện năng tại Việt Nam đều tăng lên để đáp ứng sự phát triển của nền kinh tế nên đây là cơ hội để TTC đẩy mạnh đầu tư vào mảng này.

Theo lãnh đạo TTC, tập đoàn đang tìm kiếm các nhà đầu tư mới cho 10 - 20 dự án năng lượng mặt trời và các dự án trên dự kiến sẽ đi vào hoạt động năm 2018. Vốn tự có của TTC tại dự án là khoảng 30% và Tập đoàn đang trong quá trình đàm phán với các ngân hàng, tổ chức tài chính để tìm kiếm nguồn vốn còn lại. Công suất của dự án khoảng 1.000 MW.

Vị CEO này cũng thông tin, Công ty cổ phần Điện Gia Lai thuộc TTC sẽ giám sát các dự án có tổng công suất 800 MW. Bên cạnh đó, chi nhánh này cũng tìm kiếm cơ hội để mua bán và sáp nhập nhà máy thủy điện và dự án năng lượng gió, cố gắng trở thành công ty dẫn đầu ngành năng lượng xanh vào năm 2020.

Trong khi đó, Công ty Mía đường Thành Thành Công Tây Ninh - đơn vị lên kế hoạch niêm yết trên sàn chứng khoán của Singapore trong hai năm tới, sẽ phát triển các dự án năng lượng mặt trời có công suất 200 MW.

Với giá điện mặt trời được đưa ra ở mức “khá hợp lý” theo đánh giá của đại diện Thành Thành Công và những ưu đãi của Chính phủ đối với các dự án năng lượng mặt trời, phải chăng đây chính là động lực để Tập đoàn của ông Đặng Văn Thành đầu tư tới 1 tỷ USD cho dự án đầy tham vọng này?

Bài liên quan

“Ông lớn” Thủy Điện Đa Nhim – Hàm Thuận – Đa Mi chuẩn bị chào sàn

Sắp cấp phép 3 dự án điện than cho nhà đầu tư ngoại trị giá 7,5 tỷ USD

Đức hỗ trợ Việt Nam phát triển ngành Điện mặt trời

Thêm dự án điện mặt trời và điện gió gần 64 triệu USD