Khi Ernie Koh lần đầu tiên mở một nhà máy sản xuất tại Việt Nam vào năm 1993 để sản xuất đồ nội thất, Việt Nam không nằm trong tầm ngắm của nhiều nhà sản xuất, nhưng 1/4 thế kỷ qua, nhiều doanh nghiệp đã dịch chuyển sản xuất sang đây.

Sự kết hợp giữa mức lương cao hơn và các quy định về môi trường nghiêm ngặt hơn khiến cho các khu vực sản xuất ở phía Nam Trung Quốc như Quảng Đông không còn là trung tâm sản xuất chi phí thấp như trước đây đối với nhiều công ty và Việt Nam đã được coi là một thay thế hợp lý.

Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang ngày càng tăng nhiệt khi chỉ 4 ngày sau khi lên án mạnh mẽ và dọa trả đũa quyết định của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp thuế 10% lên 300 tỷ USD hàng hóa, Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 6/8 tuyên bố nước này đã ngừng mua nông sản Mỹ và không ngoại trừ khả năng áp thuế đối với mặt hàng này.

Quý I/2019 chứng kiến ​​đầu tư nước ngoài vào Việt Nam tăng 86,2%, đạt 10,8 tỷ USD, trong đó đầu tư của Trung Quốc chiếm gần một nửa.

Koh, giám đốc điều hành của nhà sản xuất đồ nội thất Singapore Koda, điều hành các nhà máy ở Malaysia và Việt Nam, mặc dù hoàn toàn cam kết với các khoản đầu tư tại Việt Nam của mình nhưng hiện Koh đang lo lắng rằng nhiều khu vực của Việt Nam đang phải vật lộn để đối phó với sự đổ bộ của các nhà đầu tư nước ngoài, nhiều trong số đó đang tìm cách né thuế quan từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

"Ở khắp mọi nơi, các công trình xây dựng mọc lên như nấm. Các con đường ngày càng đông đúc, tình trạng kẹt xe ngày càng tồi tệ hơn", ông Koh nói. "Có một sự khác biệt lớn về tắc nghẽn ở cầu cảng trong hai năm qua. Ngày nay, chúng tôi phải đặt chỗ trên một con tàu trước hai tuần. Chúng tôi không phải làm điều này trước đây".

Nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng 7,1% trong năm ngoái và đã thu hút rất nhiều công ty đa quốc gia, trong đó có Intel, Samsung và LG, tất cả đều đầu tư rất lớn.

Fred Burke, đối tác quản lý của công ty luật Baker McKenzie từ Việt Nam, nhận thấy một loạt các nhà sản xuất Trung Quốc vào Việt Nam ngay cả trước cuộc chiến thương mại. "Có rất nhiều doanh nghiêp Trung Quốc đến đây. Một vài doanh nghiệp đến và nói rằng họ đang bị cấm bởi thuế nhập khẩu ở Mỹ đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Vì vậy, các sản phẩm như biển báo lối thoát nguy hiểm, cáp của phanh tay, tất cả các loại mặt hàng cụ thể đang được sản xuất với chi phí cao hơn tại Trung Quốc".

Tuy nhiên, SCMP cho rằng, trong khi các trung tâm công nghiệp chính của Trung Quốc đã trở nên nổi tiếng về sản xuất chất lượng cao và cơ sở hạ tầng hàng đầu, thì Việt Nam là vẫn chưa đạt được đến trình độ đó.

"Các công nhân Việt Nam thực sự không được đào tạo đến trình độ như của người Trung Quốc. Trung Quốc đã có cơ sở hạ tầng rất tốt, đường cao tốc 8 làn xe, có đường sắt cao tốc nhưng ở Việt Nam, họ mới bắt đầu xây dựng tất cả những thứ đó", Burke nói.

Cuộc di cư của các công ty ra khỏi Trung Quốc được dự đoán sẽ tiếp tục diễn ra, đặc biệt là khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chuẩn bị đưa cuộc chiến thương mại lên một tầm cao mới.

Chi phí tăng cao

Tuy nhiên, với chi phí đất đai và lao động ngày càng tăng, tắc nghẽn tại cảng, ùn tắc giao thông trên đường và nhanh chóng làm giảm năng lực sản xuất, các chuyên gia cảnh báo rằng những doanh nghiệp chưa thực hiện bước nhảy vọt đến Việt Nam có thể bị lỡ đỡ.

"Năm ngoái, có một số nhà sản xuất đang cố gắng chuyển đến Việt Nam để bù đắp tác động chiến tranh thương mại", ông Zhang Xiangping, Tổng giám đốc tại Ever Win Service Group, một công ty tư vấn của Đài Loan chi nhánh tại TP.HCM nói.

"Giá đất hồi đó là khoảng 60USD/m2. Những công ty đó quyết định không chuyển đến Việt Nam vì họ nghĩ rằng rủi ro chiến tranh thương mại đã giảm bớt. Họ phải hối hận về quyết định của mình ngay bây giờ vì giá đất đã tăng mạnh lên tới hơn 100 USD trong năm nay. Trước đây, nó chỉ tăng từ 5 USD đến 10 USD mỗi m2 mỗi năm", Zhang Xiangping cho hay.

Khó tuyển lao động chất lượng cao

Wilkie Wong là giám đốc quản lý tại nhà sản xuất dệt may lớn nhất thế giới, Tập đoàn Esquel, công ty sản xuất khoảng 100 triệu áo mỗi năm. Đây là công ty Trung Quốc, nhưng đã có mặt tại Việt Nam được 15 năm.

"Trước đây, công ty chúng tôi thường xảy ra tình tạng có những công nhân đình công ở Việt Nam, nhưng chúng tôi đã không gặp phải vấn đề đó trong nhiều năm. Đó là bởi vì chúng tôi đã cải thiện cách chúng tôi làm việc với các công nhân để giúp họ cải thiện năng suất, từ đó cho phép họ kiếm được nhiều tiền hơn", ông Wong Wong nói. "Tại một trong những nhà máy của chúng tôi, chúng tôi có những người xếp hàng trước cổng mỗi ngày để cố gắng tìm kiếm một công việc. Ý tôi là, đó là do truyền miệng. Vì vậy, nếu chúng ta có thể trở thành chủ nhân của sự lựa chọn, thì chúng ta có thể giảm thiểu một số vấn đề ở Việt Nam", vị này nói.

Tuy nhiên, một số nhà sản xuất Trung Quốc đã phải vật lộn để tuyển dụng những người có kỹ năng ngôn ngữ cần thiết ở Việt Nam, đặc biệt là trong và xung quanh trung tâm công nghiệp tại TP.HCM, thành phố lớn nhất của đất nước.

Zhang Diansheng, tổng giám đốc tại công ty tư vấn Hang Sinh Consultant Company có trụ sở tại TP.HCM cho biết: "Các nhà sản xuất Trung Quốc đã tăng đầu tư vào Việt Nam trong những năm gần đây. Việc tuyển dụng lao động quanh TP.HCM ngày càng khó khăn hơn. Các nhà máy thậm chí đấu tranh với nhau để có thêm công nhân. Nó dễ dàng tìm kiếm nhiều lao động hơn ở các vùng sâu vùng xa, nhưng công nhân thì kém chuyên nghiệp hơn ở các thành phố kém phát triển. Điều này đã đẩy các công ty ra xa khỏi các trung tâm sản xuất truyền thống đến các vùng xa xôi hơn của Việt Nam, nơi cơ sở hạ tầng kém phát triển. Nó cũng đã khiến các công ty nhìn vào các địa điểm khác trên khắp Đông Nam Á".

Lựa chọn khác

Trong số đó có Malaysia - một thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) cung cấp quyền tiếp cận ưu đãi vào các thị trường như Úc, Canada, Nhật Bản và Mexico - và Indonesia, nơi các công ty đa quốc gia đang thiết lập sản xuất căn cứ trong khu thương mại tự do Batam.

Năm ngoái, công ty lắp ráp iPhone Đài Loan, Pegatron, đã chuyển sản xuất từ ​​Trung Quốc sang Batam, như một biện pháp tránh thuế quan của Mỹ. Nhà máy này đã bắt đầu sản xuất vào tháng 4 năm nay.

Nhà sản xuất thiết bị Phillips cũng có một nhà máy lớn trên hòn đảo này, sản xuất máy cạo râu và bàn là, cùng với các sản phẩm khác.

Angelia Chew, nhà sáng lập công ty tư vấn AC Trade Advisory có trụ sở tại Singapore, cho biết Việt Nam và Batam là khu vực pháp lý thu hút hầu hết sự quan tâm từ khách hàng của bà. Batam là một trong những khu thương mại thành công nhất ở Indonesia vì gần Singapore, bà Angelia Chew nói, và cho biết mặc dù lo ngại về năng lực và cơ sở hạ tầng, bà vẫn lạc quan về Việt Nam.

"Ưu điểm là Việt Nam đang nỗ lực hướng tới hiệp định thương mại tự do với Liên minh châu Âu và CPTPP. Bây giờ tôi cũng đang thấy rất nhiều khoản đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam. Vì vậy, nếu bạn đang tìm cách di chuyển trong tương lai gần, đó vẫn là khoản đặt cược tốt nhất", nhà sáng lập công ty tư vấn AC Trade Advisory nói.

(Theo SCMP)

Bài liên quan

Tác động của chiến tranh thương mại Mỹ-Trung có thể mang tính hiệu ứng 'tàn khốc'

Chiến tranh thương mại đang lan đến các gia đình Mỹ

CIEM dự báo 3 kịch bản diễn biến chiến tranh thương mại Mỹ - Trung

Bắc Kinh sẽ làm gì để theo đuổi cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung?