Công bằng trong xử lý sai phạm quản lý đất đai
Những ngày này, dựa trên các kết luận thanh tra, TPHCM đang dự kiến thu hồi hàng trăm dự án có dấu hiệu sai phạm trong đấu thầu, đấu giá đất công. Một bên là chính quyền thành phố, bên còn lại là doanh nghiệp phát triển đất và khách hàng của họ.

Đất công biến thành của tư thì sẽ có người được hưởng lợi à người chịu thiệt. Ảnh: THÀNH HOA
Cũng tại thành phố này, đất của dân Thủ Thiêm xưa, qua quyết định thu hồi và phân bổ của chính quyền, phần đã thành đất công, phần còn lại trở thành đất của doanh nghiệp và những người chủ mới. Với dân đang khiếu kiện, chính quyền thành phố đề xuất hỗ trợ, song ít ai nhắc tới khả năng thu hồi dự án và trả lại đất cho người chủ cũ.
Quan chức nhà nước chỉ đạo các vụ việc kiểu này thường nhấn mạnh rằng vụ việc sẽ được xử lý nghiêm theo đúng luật, truy cứu trách nhiệm đến cùng, của bất kỳ ai, rằng sẽ không có vùng cấm, không ai đứng ngoài vòng pháp luật. Nói là thế song thế nào là đúng luật, đúng cho ai và sai cho ai? Xử lý đúng luật, song có phải cứ đúng luật là sẽ hợp với lẽ phải, lẽ công bằng ở đời? Quan sát hai trường hợp kể trên, cán bộ công chức trong chính quyền cùng có dấu hiệu vi phạm pháp luật quản lý đất đai đại thể giống nhau, song tùy loại đối tượng bị thiệt hại, định hướng xử lý hậu quả của thành phố có vẻ uyển chuyển khác nhau.
Đối với 300 dự án sai phạm trong đấu thầu, đấu giá, thành phố muốn thu hồi đất và dự án, tổ chức đấu thầu, xác định lại giá, làm cho đúng luật. Chắc rằng tình trạng pháp lý của các dự án sẽ rất khác nhau, và do đó giải pháp xử lý nên tùy từng trường hợp cụ thể mà linh hoạt. Dự án nào chủ đầu tư đã nhận đất mà chưa hề triển khai, chỉ để giữ phần, đầu cơ kiếm lời, khả năng thu hồi có thể sẽ cao. Ngược lại, với dự án đã được cấp phép xây dựng, đã thực hiện, đã bán nhà hoặc chung cư cho khách hàng, khả năng thu hồi sẽ thấp hơn rất nhiều, thậm chí khó có thể xảy ra. Trong mọi tình huống, nếu vi phạm Luật Đấu thầu, Luật Đấu giá tài sản, rất có thể chính quyền sẽ tìm cách thương lượng để buộc nhà đầu tư đã hưởng lợi phải trả thêm một phần hoặc toàn bộ những khoản tiền đất mà đáng ra chính quyền phải được hưởng.
Cùng một sai phạm, song tùy theo chủ đầu tư, tùy theo doanh nghiệp, cá nhân mua đất hay nông dân bị thu hồi đất mà cách xử lý của chính quyền nên uyển chuyển, miễn là đạt được sự thỏa đáng, công bằng, xa hơn là tạo ra công lý cho mọi người.
Mặt khác, đối với đất có nguồn gốc thuộc quyền sử dụng của các hộ dân, qua sự hậu thuẫn của Nhà nước, nay đã thành đất sạch cấp cho chủ đầu tư để phát triển dự án và bán lại cho chủ mới, nếu phát hiện có sai phạm hành chính, thì ít ai bàn tới chuyện thu hồi dự án để trả lại cho chủ cũ, mà khả thi hơn chính quyền sẽ đề xuất hỗ trợ cho dân khiếu kiện. Ẩn sau đề xuất đó, doanh nghiệp phát triển đất, nếu được hưởng lợi từ các sai phạm hành chính ấy, chắc cũng phải có nghĩa vụ tài chính bổ sung cho chính quyền. Chỉ có điều, các cuộc thương lượng kiểu này ít được công khai, minh bạch, rõ ràng.
Suy cho cùng luật pháp ở nước ta, trước hết là văn bản pháp luật, tức là luật trên giấy, do chính quyền đặt ra. Trong Luật Đất đai, Nhà nước xác định mục đích sử dụng đất, biến đất trồng lúa thành đất ở có quyền thu hồi đất của chủ cũ để làm thành đất sạch, “bán” cho chủ mới qua các quyết định hành chính nhân danh Nhà nước. Doanh nghiệp, người dân không có quyền sở hữu đất đai một cách chắc chắn mà chỉ có các quyền sử dụng đất trong khuôn khổ chính quyền đặt ra. Chủ đầu tư nhận đất, sau một thời gian mà không triển khai dự án, về lý thuyết, Nhà nước cũng có thể thu hồi đất đã giao.
Quyền lực ấy có thể gọi là quyền phân phối tài nguyên đất đai. Do luật pháp do chính quyền ban hành, hành vi hành chính cũng do chính quyền thi hành, nếu không bị kiểm soát chặt chẽ, việc phân phối tài nguyên có thể vẫn hợp pháp, song tạo ra bất công ghê gớm. Điều này đặc biệt có nguy cơ xảy ra khi chuyển đất công thành tài sản tư, và ngược lại, khi thu hồi đất tư của dân để phân bổ lại cho doanh nghiệp.
Đất công chuyển thành tư phải trải qua nhiều công đoạn với bản chất chính trị, hành chính và quan hệ hợp đồng khác nhau. Chính trị, bởi lẽ đất công suy cho cùng là của toàn dân, biến thành của tư thì sẽ có người được hưởng lợi và người chịu thiệt, các nhóm dân cư phải có quyền có tiếng nói trong sử dụng, định đoạt loại công sản khan hiếm này. Quy trình chính trị bản chất là các cuộc thương lượng hướng tới quy hoạch sử dụng đất, quyết định về tài chính công, ở các nước thường được đề xuất bởi các đảng cầm quyền và chấp nhận bởi các cơ quan dân cử. Sau quy trình chính trị là các quy trình hành chính, bởi ý chí chính trị phải được thực hiện thông qua hành vi của bộ máy chính quyền, ví dụ mời gọi dự thầu, tổ chức đấu giá, ban hành các quyết định lựa chọn nhà đầu tư và xác định giá bán. Cuối cùng là các quan hệ hợp đồng giữa chính quyền và doanh nghiệp phát triển đất, bởi sau khi có quyết định giao hoặc cho thuê đất, chính quyền thường phải ký các hợp đồng cho thuê đất, ấn định nghĩa vụ rõ ràng của các bên.
Phân tách rõ ba công đoạn ấy, để thấy rằng sai ở đâu phải sửa ở từng công đoạn đó một cách phù hợp. Trục trặc trong quy trình chính trị, ví dụ thiếu minh bạch và thiếu sự tham gia của người dân, khó có thể sửa được bằng quyết định hành chính. Cũng như vậy, lỗi trong công đoạn hành chính không phải lúc nào cũng là căn cứ đủ thỏa đáng để chính quyền hủy bỏ các hợp đồng đã ký với doanh nghiệp. Không thể dùng chế tài hành chính để chữa các quan hệ hợp đồng. Nếu không đủ bằng chứng xác định sai phạm từ phía doanh nghiệp thì không thể buộc họ phải chịu hậu quả cho sự non kém hay sai phạm của cán bộ, công chức trong chính quyền. Nói cách khác, thu hồi dự án, hủy hợp đồng mà không có căn cứ thỏa đáng, chính quyền có thể trở thành bên vi phạm quan hệ hợp đồng, và có thể bị kiện.
Tóm lại, xử lý sai phạm trong thu hồi đất, không thể chỉ bám vào câu chữ cứng nhắc của văn bản luật trên giấy do Nhà nước ban hành. Cùng một sai phạm, song tùy theo chủ đầu tư, tùy theo doanh nghiệp, cá nhân mua đất hay nông dân bị thu hồi đất mà cách xử lý của chính quyền nên uyển chuyển, miễn là đạt được sự thỏa đáng, công bằng, xa hơn là tạo ra công lý cho mọi người. Luật trên giấy đôi khi không hoặc chưa phù hợp dẫn tới bất công, chẳng lẽ lại dựa vào cái bất công ấy để gây thêm bất công chồng chất?
Theo The Saigontimes
- Cùng chuyên mục
Tập đoàn CRV lên kế hoạch lãi 'khủng', dự kiến lên sàn HoSE nửa cuối năm 2025
Tập đoàn CRV lên kế hoạch lãi đậm 1.600 tỷ - 2.000 tỷ đồng cho 2025 và 2026. Doanh nghiệp kỳ vọng niêm yết trên HoSE trong quý III và IV.
Tài chính - 16/06/2025 16:24
CEO Đạm Cà Mau: Xung đột Iran và Isarel sẽ khiến giá phân bón tăng
CEO Đạm Cà Mau tiết lộ lượng hàng công ty chốt đơn bán đã vượt sản lượng, nửa cuối năm tiếp tục khả quan, đảm bảo hoàn thành kế hoạch năm.
Tài chính - 16/06/2025 15:39
Thêm 2 cổ phiếu chuẩn bị rời sàn HoSE
Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ công bố thông tin, cổ phiếu PSH và KPF bị HoSE đưa ra quyết định xem xét hủy niêm yết bắt buộc.
Tài chính - 15/06/2025 08:10
Phú Tài giữ mức cổ tức 25% năm thứ hai
CTCP Phú Tài sẽ chi hơn 100 tỷ đồng để trả cổ tức còn lại năm 2024. Với việc đã tạm ứng 10% trước đó, tổng cổ tức doanh nghiệp chi trả đạt 25% và năm thứ hai duy trì tỷ lệ này.
Tài chính - 14/06/2025 11:52
Đầu tư thế nào trong bối cảnh chứng khoán có nhiều biến động?
Sau một giai đoạn phục hồi tốt từ phiên "đáy" của năm 2025 (9/4/2025), VN-Index trong giai đoạn gần đây đang rơi vào trạng thái điều chỉnh với 6/8 phiên giảm điểm tính từ phiên 4/6 đến 13/6.
Tài chính - 14/06/2025 06:45
Giá dầu tăng mạnh, cổ phiếu dầu khí ‘rực sáng’
Nhóm cổ phiếu dầu khí trở thành điểm sáng trên thị trường khi đồng loạt tăng mạnh, trong đó PLX gây chú ý khi tăng hết biên độ.
Tài chính - 13/06/2025 17:26
Lập Sở giao dịch vàng quốc gia: Nhà đầu tư được hưởng lợi gì?
Với việc triển khai Sở giao dịch vàng quốc gia, người dân, nhà đầu tư không chỉ được phép mua vàng vật chất tại các cửa hàng, mà quan trọng hơn là có thể mở tài khoản vàng tại ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính trung gian, thực hiện các giao dịch mua, bán vàng tương tự như cổ phiếu…
Tài chính - 13/06/2025 15:43
PVTrans chuẩn bị chia cổ tức cao kỷ lục
PVTrans sẽ phát hành gần 114 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2024, tương ứng tỷ lệ 32%. Vốn điều lệ dự kiến tăng lên 4.699 tỷ đồng.
Tài chính - 13/06/2025 13:27
Tôn Đông Á sẽ niêm yết HoSE, trả cổ tức tỷ lệ 40%
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gặp khó, Tôn Đông Á sẽ tập trung hơn cho thị trường nội địa, mục tiêu nâng tỷ trọng sản lượng lên 75%.
Tài chính - 12/06/2025 15:32
Thị trường vàng ra sao khi xoá bỏ độc quyền vàng miếng?
Ngoài thương hiệu SJC độc quyền bấy lâu nay sẽ có thêm các thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép sản xuất, và chỉ những doanh nghiệp có đủ điều kiện mới được cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Tài chính - 12/06/2025 14:48
Chứng khoán HSC sắp tăng vốn lên 10.000 tỷ đồng
Chứng khoán HSC chào bán 360 triệu cổ phiếu cho cổ đông với giá 10.000 đồng/cp, mục tiêu tăng vốn lên trên 10.000 tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 10:53
Nợ xấu ngân hàng: Chưa thể yên tâm
Nghiên cứu vừa công bố của Vietnam Report nhận định nợ xấu đã đi qua thời kỳ khó khăn nhất, tuy nhiên nhóm nợ có khả năng mất vốn đã đạt kỷ lục, chiếm 1,25% tổng dư nợ cho vay khách hàng với trên 176 nghìn tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 07:00
Động lực nào cho kế hoạch kinh doanh đột biến của Phát Đạt?
Phát Đạt sẽ đẩy mạnh bán hàng và cải thiện dòng tiền năm nay. 3 dự án trọng tâm gồm Quy Nhơn Iconic, La Pura và chuỗi căn hộ trung cấp Thuận An 1&2.
Tài chính - 11/06/2025 11:47
Viglacera sẽ tái cấu trúc toàn diện
Với việc được ĐHĐCĐ thường niên thông qua, mục tiêu chiến lược quan trọng Viglacera trong giai đoạn phát triển tiếp theo là trở thành tập đoàn kinh tế mạnh ở lĩnh vực vật liệu xây dựng và bất động sản.
Tài chính - 10/06/2025 17:13
Vì sao dòng tiền dồi dào nhưng VN-Index vẫn loanh quanh 1.300 điểm?
Dù thanh khoản thị trường chứng khoán cải thiện, song các chuyên gia nhìn nhận có nhiều yếu tố khiến VN-Index chỉ loanh quanh mốc 1.300 điểm.
Tài chính - 10/06/2025 11:57
Thị trường sắp có thêm công ty chứng khoán vốn trên vạn tỷ
Chứng khoán LPBank sẽ chào bán 878 triệu cổ phiếu để nâng vốn gấp 3 lên 12.668 tỷ đồng, lọt vào số ít các đơn vị có vốn trên vạn tỷ đồng.
Tài chính - 10/06/2025 11:47
- Đọc nhiều
-
1
Bất động sản - kênh sinh lời ưa chuộng đã chững lại
-
2
Ông Trương Việt Dũng làm Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội
-
3
Hơn 631 tỷ đồng đầu tư nhà ga hàng hóa tại sân bay Đà Nẵng
-
4
Phá đường dây chiếm đoạt hơn 21.000 tài khoản thẻ tín dụng ngân hàng
-
5
Chính thức giảm thuế xuống 10% với các loại hình báo chí
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 4 week ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 4 week ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago