Chuyên gia phê bình Dự thảo sửa đổi Nghị định 90 về phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến Dự thảo sửa đổi Nghị định 90/2011/NĐ-CP về Phát hành trái phiếu doanh nghiệp. 

Sau 7 năm ra đời, Nghị định 90 đã tạo nền tảng quan trọng để phát triển một trong những cột trụ quan trọng nhất của thị trường tài chính - trái phiếu doanh nghiệp. Theo mục tiêu của Chính phủ, dư nợ phát hành trái phiếu doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ tăng từ gần 6% GDP hiện nay lên 7% vào năm 2020 và 20% vào năm 2030. 

Tuy nhiên thực tế áp dụng cho thấy Nghị định 90 còn nhiều điểm thiếu sót và đã lỗi thời so với tốc độ chuyển động của nền kinh tế Việt Nam cũng như thế giới. Việc sửa đổi Nghị định 90 đã được Bộ Tài chính 'nhen nhóm' từ nhiều năm nay và vừa qua cơ quan này đã công bố bản Dự thảo, đồng thời xin ý kiến các bộ, ngành liên quan. 

Quá nhiều "rào cản"

Tại Hội thảo góp ý về sửa đổi Nghị định 90 do Tạp chí Nhà Đầu Tư/Nhadautu.vn phối hợp với Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) tổ chức sáng 13/12 tại khách sạn Pullman, Hà Nội, nhiều chuyên gia đầu ngành nhìn nhận Dự thảo mặc dù hướng tới bảo vệ nhà đầu tư nhiều hơn, song vô hình trung 'trói' đối tượng tác động lại chỉ còn một nhóm doanh nghiệp lớn, chưa có ý nghĩa đột phá với trái phiếu doanh nghiệp - vốn là phương thức huy động rất phổ biến trên thế giới.

Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư Tài chính (VAFI) ông Đặng Văn Thanh đã chỉ ra nhiều điểm bất hợp lý của Dự thảo như giới hạn kỳ hạn trái phiếu phải từ 1 năm trở lên, mệnh giá trái phiếu 1 tỷ đồng là quá cao; chỉ được mua lại trước hạn trái phiếu sau khi đã phát hành tối thiểu 1 năm; chỉ chấp nhận Việt Nam đồng sẽ gây khó cho các doanh nghiệp phát hành trên thị trường thế giới; quy định phải có thời gian hoạt động tối thiểu 1 năm và phải thanh toán nợ trái phiếu đầy đủ trong 3 năm gần nhất là những rào cản gia nhập thị trường của phần đa doanh nghiệp hiện nay.

Đồng quan điểm, nguyên Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ông Vũ Bằng cho rằng Dự thảo còn nhiều điểm chưa rõ ràng, chưa có tính đột phá ngay với bản thân Nghị định 90 chứ chưa nói đến bối cảnh hiện nay.

"Quy định mệnh giá trái phiếu là 1 tỷ đồng đã loại bỏ quyền tiếp cận thị trường của hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ cũng như các nhà đầu tư nhỏ lẻ, mà chỉ hướng tới bộ phận doanh nghiệp lớn và nhà đầu tư tài chính chuyên nghiệp", ông Vũ Bằng chia sẻ. 

Cựu Chủ tịch UBCKNN cho biết ông đồng tình với quy định trong Dự thảo rằng báo cáo tài chính của tổ chức phát hành phải được kiểm toán bởi các đơn vị kiểm toán được chấp thuận, tuy nhiên cũng chỉ ra nghịch lý là hiện chỉ có khoảng 23 công ty kiểm toán đủ điều kiện kiểm toán cho các đơn vị có lợi ích công chúng. Hiện Việt Nam có khoảng 1.000 doanh nghiệp trên các sàn chứng khoán và hàng trăm nghìn doanh nghiệp khác đang hoạt động có thể có nhu cầu phát hành trái phiếu, điều này sẽ dẫn đến sự quá tải cho các công ty kiểm toán. 

Về phần mình, ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐQT Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) cho biết với tư cách là một người đã từng có thời gian tham gia vào ban soạn thảo Dự thảo lần này, ông hiểu được quan điểm của Bộ Tài chính khi quy định rất chặt chẽ là nhằm để bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư. Dù vậy ông vẫn cho rằng nên có những sửa đổi mang tính ''mềm mại' hơn để Nghị định mới có thể áp dụng cho hàng trăm nghìn doanh nghiệp, thay vì chỉ hướng tới các doanh nghiệp vừa và lớn như hiện nay.

'Đóng cửa' với startup

Tại Hội thảo, đại diện cho cộng đồng startup CEO Hùng Đinh thẳng thắn rằng, với những quy định như trong Nghị định 90 và cả trong Dự thảo sửa đổi Nghị định này, việc phát hành trái phiếu đối với các công ty khởi nghiệp là rất xa vời.

"Quy định mệnh giá trái phiếu 1 tỷ đồng, doanh nghiệp phải hoạt động tối thiểu 1 năm hay phải có báo cáo tài chính kiểm toán là những quy định rất khó thực hiện với các startup, vốn chỉ cần số tiền ban đầu vài trăm triệu, thậm chí vài chục triệu đồng. Tôi biết hiện nay rất nhiều startup Việt đã phát hành trái phiếu chuyển đổi thành công ở thị trường nước ngoài mà chủ yếu là Singapore. Các nền kinh tế tiên tiến như Nhật, Mỹ, Singapore rất chú trọng đến doanh nghiệp khởi nghiệp, và trái phiếu chuyển đổi là kênh hút vốn chính, với tỷ lệ lên đến 90% ở Mỹ", nhà sáng lập JoomlArt nói, nhấn mạnh những quy định khắt khe trong Dự thảo đi ngược với chủ trương Chính phủ kiến tạo của Thủ tướng.

Cùng quan điểm, TS Lê Xuân Nghĩa lo ngại không chỉ startup, mà các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) cũng không thể tiếp cận hình thức huy động vốn bằng trái phiếu.

"Bản chất của trái phiếu doanh nghiệp là khoản vay dựa trên sự đồng thuận giữa bên bán và bên mua, là giao dịch dân sự được pháp luật bảo vệ. Các khoản trái phiếu có độ rủi ro lớn sẽ có lãi suất cao hơn, có thể đi kèm cả tải sản bảo đảm. Các nhà đầu tư sẽ cân bằng câu chuyện chi phí - lợi ích và không cần sự can thiệp quá sâu của cơ quan quản lý. Có những doanh nghiệp nhất thời khó khăn đang thua lỗ, ngân hàng không cho vay, giờ muốn phát hành trái phiếu cũng không đươc, thì khác nào triệt đường sống của họ, trong khi vẫn có những nhà đầu tư sẵn sàng mua trái phiếu của họ", TS. Nghĩa phân tích. Ông kiến nghị cần làm lại Dự thảo: "Chúng ta đã mất nhiều năm để xây dựng Dự thảo, mà còn gây nhiều tranh cãi, thì tốt nhất là nên làm lại để tránh trường hợp đi vào ngõ cụt khi áp dụng về sau".

Chủ trì buổi Hội thảo, TS Nguyễn Anh Tuấn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà Đầu Tư cũng cho rằng nên xem xét toàn diện lại Dự thảo sửa đổi Nghị định 90, để phạm vi áp dụng có thể bao trùm tới toàn bộ hệ thống doanh nghiệp. Nếu không thì cần xây dựng những gói chính sách khác cho những cộng đồng doanh nghiệp mang tính đặc thù, như startup.

Về phần mình, một thành viên của tổ biên tập Dự thảo nghị định ghi nhận đóng góp của các chuyên gia. Vị này cho biết về vấn đề đồng tiền phát hành, Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã có ý kiến nên đa dạng hóa thêm các đồng ngoại tệ mạnh khác, và Bộ Tài chính đang cân nhắc vấn đề này.

Bài liên quan

CEO Hùng Đinh: Trái phiếu doanh nghiệp vẫn 'đóng cửa' với Startup

Nguyên Chủ tịch UBCKNN Vũ Bằng: Tổng dư nợ của các ngân hàng trên 180 tỷ USD

Dự thảo sửa đổi Nghị định 90/2011: Nhiều quy định làm giảm tính hấp dẫn của trái phiếu

Hội thảo 'Dự thảo sửa đổi Nghị định 90 Phát hành trái phiếu doanh nghiệp và tác động tới các thành viên thị trường'