Năm 2002, trong suốt 3 tháng học tại Paris, một trong những điều tôi ấn tượng nhất mỗi sáng là cảnh đưa đón học sinh đến trường tại một trường tiểu học gần nơi tôi ở. Cứ mỗi khi có xe của phụ huynh hay xe buýt đưa học sinh đến trường, nhân viên của trường cầm các tấm cảnh báo, chặn các phương tiện giao thông trên đường lại để ưu tiên cho các xe chở học sinh.

Tất cả các xe ô tô hay các phương tiện giao thông khác đều trật tự dừng lại, nhường đường cho các em học sinh vào trường, dù lúc đó là giờ cao điểm đi làm của tất cả mọi người. An toàn cho các em học sinh, như được ngầm định bởi tất cả mọi người đang tham gia giao thông, là trên hết. Và như vậy mọi thứ cứ răm rắp, trật tự và an toàn, ngày nào cũng vậy.

Tới chiều qua, trong nhóm facebook phụ huynh học sinh lớp con trai thứ 2 của chúng tôi, năm nay vào lớp 1 ở một trường tư trong Thanh Xuân, một phụ huynh vẫn phàn nàn vì sau gần 1 tuần đi học, xe buýt đưa đón học sinh của trường chưa có một ngày nào đúng giờ. Có hôm xe tới muộn tới 30 phút. Điều đáng chú ý là con của cô ấy ở điểm đón đầu tiên, đồng nghĩa với việc nếu xe đưa đón không đúng giờ, thì toàn bộ tuyến xe buýt đó hẳn cũng sẽ khó đúng giờ đến trường. Chưa tính đến các yếu tố khó lường khác như kẹt xe, trục trặc của các học sinh ở các điểm đón sau đó.

Câu chuyện ở đây là nhà trường hợp đồng với một bên thứ 3 làm dịch vụ vận chuyển học sinh, mỗi xe có một cô phụ trách đưa đón học sinh đảm nhiệm. Hầu hết các cô phụ trách này lại khá trẻ, chưa có kinh nghiệm trong việc đưa đón học sinh, và kể cả kinh nghiệm trong ứng xử, giải quyết các trục trặc với phụ huynh học sinh. Chính vì vậy, dù phụ huynh có ý kiến nhiều lần với cô giáo đưa đón, kết quả xe đến vẫn muộn. Tóm lại, ở đây thấy thiếu vắng rõ ràng một sự chuyên nghiệp, từ giáo viên chuyên trách đến việc điều hành của nhà trường.

Những tình huống như vậy, đối với bà xã của tôi là chuyện quá bình thường bởi công ty vợ tôi làm là một công ty chuyên về dịch vụ vận tải, với trên 200 chiếc xe hoạt động hằng ngày, và trong đó có nhiều xe hợp đồng chở học sinh cho nhiều trường học ở Hà Nội, kể cả trường học toàn người nước ngoài.

Sau cái chết đau thương của cháu bé học sinh lớp 1 trường Gateway, nhiều bạn bè trên facebook của tôi đã chỉ ra những bất cập về hoạt động đưa đón học sinh tại Hà Nội.

Một anh bạn đặt câu hỏi: Có nên dùng xe Ford Transit làm xe buýt đón học sinh? Anh phân tích rằng loại xe này có lưng ghế rất cao và khi có một người nằm trên ghế thì tài xế và những người khác khó có thể nhìn thấy được. Kể cả người lớn chứ không chỉ đối với trẻ con, học sinh. Anh cho biết xe buýt được dùng để đưa đón học sinh ở Mỹ được thiết kế riêng. Xe rộng có hai hàng ghế và lối đi ở giữa, giúp lái xe quan sát được bên trong xe. Cửa sổ thấp, lắp kính trắng, không lắp rèm, khiến ai đi xung quanh xe đều có thể phát hiện được trên xe có người hay không? Do vậy, theo anh, đã đến lúc Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng Bộ Giao thông Vận tải cần đưa ra quy định về xe đưa đón học sinh.

Một anh bạn khác của tôi, vốn là một doanh nhân còn post hẳn lên facebook một bài viết về việc cần thiết về một loại hình xe buýt chuyên biệt cho trường học.

Anh cho rằng nên xây dựng những chính sách riêng để phát triển xe buýt học đường, thu hút nguồn đầu tư từ xã hội vào việc cung cấp dịch vụ, và một số giải pháp được đề xuất bao gồm:

Có chính sách miễn, giảm thuế cho hoạt động kinh doanh xe buýt học đường, những ưu đãi cho xe buýt học đường cần ở mức tốt hơn ưu đãi cho vận chuyển hành khách công cộng ở đô thị. Nhà nước có thể và nên cân nhắc có chính sách trợ giá hoặc cho vay ưu đãi từ các nguồn quỹ phát triển giao thông công cộng để hỗ trợ khu vực tư nhân triển khai dịch vụ.

Xây dựng chính sách cho phép xã hội đầu tư vào xe buýt học đường cụ thể là xây dựng thể chế, cho phép phụ huynh tham gia đầu tư vào phát triển xe buýt học đường bằng các hình thức phù hợp.

Coi xe buýt học đường là phương tiện ưu tiên khi tham gia giao thông. Ở rất nhiều quốc gia, xe buýt học đường được ưu tiên tương đương với xe cảnh sát, cứu hộ và cứu thương...

Anh cho rằng nên cân nhắc có một chính sách phù hợp tương tự ở Việt Nam để thu hút hơn sự chú ý ưu tiên của xã hội.

Xây dựng các tiêu chuẩn đặc thù cho xe buýt trường học, các quy định như vậy có thể bao gồm quy chuẩn về loại xe, tuổi xe, trang bị, quy chuẩn về hiểu biết, sức khoẻ và đạo đức của lái xe và của người giám sát, quy định về nghĩa vụ của bố mẹ và nhà trường,…

Hỗ trợ triển khai việc triển khai phát triển xe buýt học đường sẽ cần có chính sách và kế hoạch phát triển đồng bộ, hợp lý và đúng thời điểm. Chính phủ cần có một chính sách và kế hoạch hành động phù hợp để triển khai là cần thiết để có thể đạt được những hiệu quả cụ thể ngay từ đầu.

Anh bạn tôi nhấn mạnh: "Suy cho cùng, xe buýt trường học vẫn là phương tiện tốt và an toàn nhất cho trẻ em đô thị đến trường, chúng ta nói mình quan tâm và ưu tiên cho trẻ em, cho giáo dục, cho tương lai, thì có lẽ cũng nên làm gì đó, nhất là có những thứ làm không cần đến tiền bạc".

Với tôi, mong muốn lớn nhất là hình ảnh đưa đón học sinh trật tự, ngăn nắp và an toàn ở Paris cách đây gần 20 năm một ngày gần nhất sẽ được nhìn thấy ngay tại Việt Nam. Mong muốn này chắc chắn sẽ được thực hiện khi mọi người, toàn xã hội đồng lòng trong nhận thức và hành động trong thời gian sớm nhất. Nếu không, sự trả giá sẽ không dừng lại ở sự việc đau lòng, như đã từng xảy ra ở trường Gateway.

Bài liên quan

Thủ tướng yêu cầu làm rõ trách nhiệm vụ bé lớp 1 trường Gateway tử vong

Khởi tố vụ án vô ý làm chết người xảy ra ở trường Gateway

Trường Quốc tế Gateway có học phí như thế nào?

Gateway, Sakura Montessori và tham vọng 'hệ sinh thái' giáo dục của Edufit Group