Ứng xử với vốn đầu tư từ Trung Quốc
Sự hiện diện của vốn Trung Quốc ở Việt Nam là rõ ràng, nhưng nếu mổ xẻ kỹ, thì dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) không phải là điều đáng lo ngại, vấn đề nằm ở dòng vốn đi đường vòng.
Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 1 tại Bình Thuận có sự hiện diện của dòng vốn Trung Quốc qua hợp đồng EPC.
FDI chưa có gì đặc biệt
Thừa nhận thực tế có sự tăng đột biến của vốn FDI từ Trung Quốc kể từ khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung nổ ra, nhưng nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, vẫn cần thêm thời gian để quan sát trước khi đánh giá sự chuyển dịch này đã trở thành xu hướng hay chỉ mang tính nhất thời.
Bởi lẽ, các số liệu thống kê cho thấy, vốn đầu tư của Trung Quốc ra nước ngoài nhiều năm qua dù khá tập trung ở khu vực châu Á, nhưng sự hiện diện của dòng vốn này ở ASEAN chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ và Việt Nam thậm chí còn không nằm trong đối tượng ưu tiên so với các nước trong khu vực.
Báo cáo mới nhất của Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VEPR) về dòng vốn Trung Quốc cung cấp một bức tranh khá toàn cảnh về dòng vốn đến từ quốc gia này. Theo báo cáo, trong giai đoạn 2010- 2017, châu Á là địa bàn chính của Trung Quốc khi luôn chiếm tỷ trọng từ 66% đến 74% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài của quốc gia này.
Tuy nhiên, ở châu Á, vốn đầu tư của Trung Quốc lại chảy nhiều nhất vào Hồng Kông, tiếp theo là Singapore, Hàn Quốc… Xem xét ở góc độ vốn Trung Quốc (gồm cả Hồng Kông, Ma Cao) vào ASEAN (trừ Singapore), báo cáo chỉ ra, vốn Trung Quốc vào khu vực này không chiếm tỷ trọng lớn trong tổng vốn đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc.
Cụ thể, năm 2017, ASEAN chỉ chiếm 21,4% tổng vốn đầu tư ra nước ngoài của Trung Quốc. Tỷ lệ này ở giai đoạn 2010 - 2016 lần lượt là 18,8%, 12,4%, 26,7%, 21,9%, 9,8% và 17,2%.
Trong khu vực ASEAN, vốn Trung Quốc lại ưu tiên hướng tới các nước như Malaysia (năm 2016 đạt hơn 4,8 tỷ USD, năm 2017 đạt hơn 3,3 tỷ USD), Indonesia (năm 2016 đạt khoảng 2 tỷ USD, năm 2017 đạt khoảng 2,5 tỷ USD), Thái Lan (năm 2016 đạt khoảng 2,4 tỷ USD), rồi mới đến Việt Nam (năm 2016 đạt 1,8 tỷ USD, năm 2017 đạt 1,3 tỷ USD).
Đánh giá về vốn đầu tư Trung Quốc tại Việt Nam, PGS-TS. Nguyễn Đức Thành, Viện trưởng VEPR bình luận, qua những số liệu trên, có thể thấy, vốn Trung Quốc chưa có gì đặc biệt, nổi trội so với các nước có truyền thống đầu tư ở Việt Nam (như Nhật Bản, Hàn Quốc). Tuy nhiên, ông Thành thừa nhận, báo cáo nghiên cứu vốn Trung Quốc tại Việt Nam vẫn còn những “điểm mù”, đặc biệt là việc bóc tách dòng vốn thâm nhập thông qua mua bán - sáp nhập doanh nghiệp và phân biệt rõ nguồn vốn Hồng Kông và Trung Quốc.
Thêm một cảnh báo được Viện trưởng VEPR lưu ý, đó là nhìn vào số liệu đầu tư từ các quốc gia Đông Bắc Á, ngoài Hàn Quốc có xu hướng khá kiên định với điểm đến Việt Nam, dòng vốn từ các quốc gia khác bắt đầu có dấu hiệu suy giảm, kể cả đối tác thân cận như Nhật Bản.
Cẩn trọng với dòng vốn đi đường vòng
Dòng vốn của Trung Quốc hiện diện ở Việt Nam bằng con đường nào, mà số liệu thống kê dù khá khiêm tốn, nhưng độ phủ bóng của Trung Quốc lại lớn vậy? Trả lời câu hỏi này, theo PGS-TS. Nguyễn Đức Thành, qua nghiên cứu cho thấy, cách mà vốn Trung Quốc vào Việt Nam rất đặc biệt, không những đi bằng con đường FDI, mà chủ yếu thông qua các hợp đồng EPC (hợp đồng thiết kế - cung ứng vật tư, thiết bị - xây dựng).
“Vốn FDI của Trung Quốc vào Việt Nam không thể so sánh được với các nước Đông Bắc Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, mà các nhà đầu tư Trung Quốc đầu tư vào Việt Nam bằng cách thức thông qua các gói tổng thầu là chủ yếu”, ông Thành đề cập.
Đi sâu tìm hiểu về đường đi của vốn từ Trung Quốc, TS. Phạm Sỹ Thành, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu kinh tế Trung Quốc cho biết, một trong những điều kiện khi tiếp cận nguồn vốn vay từ Trung Quốc là ký hợp đồng EPC, chưa kể trường hợp trúng thầu khác của nhà thầu Trung Quốc.
Khảo sát chỉ riêng trong ngành nhiệt điện cho thấy, về tổng giá trị hợp đồng EPC theo quốc gia, thì Trung Quốc chiếm đến 69% với các định chế tài chính tài trợ cho các dự án này lên đến hơn 8 tỷ USD (lũy kế tới năm 2017). Đó mới chỉ một lĩnh vực, chưa kể tới các lĩnh vực khác như công nghiệp nặng, hạ tầng giao thông, …
Tuy nhiên, điều đáng lo là, đầu tư của Trung Quốc dưới hình thức EPC lại lộ ra rất nhiều bất cập về chậm tiến độ, gặp trục trặc kỹ thuật và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường. Điều này có thể nhìn thấy từ thực tế các dự án như Nhà máy Nhiệt điện Hải Dương, Nhà máy Nhiệt điện Cẩm Phả, Nhà máy Nhiệt điện Vĩnh Tân 1, Vĩnh Tân 2, Nhà máy Đạm Ninh Bình, Nhà máy Gang thép Thái Nguyên giai đoạn II và gần đây là tuyến metro Cát Linh - Hà Đông và tuyến cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi…
Khẳng định vốn Trung Quốc là sự bổ sung quan trọng cho nhu cầu đầu tư hạ tầng của Việt Nam, nhưng ông Phạm Sỹ Thành nhấn mạnh, đầu tư của Trung Quốc là một khái niệm rộng, không chỉ gồm các hoạt động do Trung Quốc đầu tư, mà gồm cả các dự án EPC do Việt Nam vay vốn nước khác (như Nhật Bản) nhưng do Trung Quốc trúng thầu triển khai.
Trước các vấn đề nêu ra, nhóm nghiên cứu cho rằng, Việt Nam cần tăng cường công tác quản lý với các hoạt động FDI và hoạt động khác liên quan. “Không thể chặn vốn Trung Quốc theo đầu vào, nhưng cần tăng kiểm tra, giám sát thi công và nghiệm thu. Cần xử lý nghiêm những đối tác Việt Nam tham nhũng, kiểm tra, giám sát không sát sao các công trình cơ sở hạ tầng”, nhóm nghiên cứu VEPR khuyến nghị.
Đồng quan điểm trên, ông Trương Đình Tuyển, nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại cho rằng, bất kỳ nước nào cũng muốn đẩy công nghệ cũ ra nước ngoài, không riêng các doanh nghiệp Trung Quốc. Nhưng điều cần nhấn mạnh rằng, quyền lựa chọn dự án đầu tư, nhà thầu, công nghệ vẫn là của Việt Nam. Trong bối cảnh hiện nay, không thể nói không hợp tác, mà không còn cách nào khác, chúng ta phải nâng cao trách nhiệm của mình.
“Trung Quốc thực tế là một nước rất giỏi về xây dựng hạ tầng, nhưng tại sao Dự án Cát Linh - Hà Đông lại như thế? Lỗi tại nhà thầu, nhưng cũng có lỗi của chúng ta”, ông Tuyển nói.
Ám ảnh chậm tiến độ và đội vốn
Tại Dự án Metro Cát Linh - Hà Đông, theo điều khoản ban đầu của hợp đồng, tổng thầu EPC (Trung Quốc) phải hoàn thành công trình trong vòng 48 tháng kể từ năm 2010. Tuy nhiên trên thực tế, tới tháng 11/2018, khi Kiểm toán Nhà nước tiến hành kiểm tra dự án, thì công trình vẫn chưa hoàn thành, chậm hơn 4 năm so với tiến độ đề ra ban đầu. Bên cạnh đó, tổng mức đầu tư của Dự án cũng được điều chỉnh từ 8.770 tỷ đồng lên 18.001,6 tỷ đồng. Vậy để thấy, chậm tiến độ và đội vốn luôn là nỗi ám ảnh đến từ các nhà thầu Trung Quốc.
(Theo Báo Đầu tư)
- Cùng chuyên mục
Thương mại Đối ứng Việt Nam - Hoa Kỳ: Cơ hội mới cho thị trường chứng khoán
Tiến trình đàm phán Hiệp định Thương mại Đối ứng Việt Nam – Hoa Kỳ đang có bước tiến rõ rệt, mở ra những cơ hội tăng trưởng mới cho kinh tế và thị trường chứng khoán Việt Nam. Các nhóm ngành hưởng lợi sẽ là xuất khẩu, công nghệ, năng lượng tái tạo, logistic.
Đầu tư thông minh - 17/06/2025 15:50
FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, chủ yếu là lắp ráp và gia công
Đại biểu Quốc hội cho biết, FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực lắp ráp, gia công. Tỷ lệ nội địa hóa trong khu vực FDI vẫn dưới 30% ở nhiều ngành công nghiệp chế biến - chế tạo và chưa có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước.
Đầu tư - 17/06/2025 13:20
Bình Định ưu tiên gần 1.500 căn nhà ở xã hội cho cán bộ Gia Lai
Bình Định ưu tiên bố trí cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động từ tỉnh Gia Lai mua nhà ở xã hội tại 8 dự án với quỹ nhà ở gần 1.500 căn.
Đầu tư - 17/06/2025 13:14
Vietnam Wafer muốn làm nhà máy sản xuất vật liệu thạch anh tại Quảng Trị
CTCP Vietnam Wafer vừa đề xuất với UBND tỉnh Quảng Trị đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất vật liệu thạch anh siêu tinh khiết tại khu công nghiệp Quán Ngang.
Đầu tư - 17/06/2025 06:45
Từ quốc gia nhỏ bé đến cường quốc số: Học gì từ hành trình chuyển đổi số đột phá của Estonia?
Estonia - một quốc gia chỉ có khoảng 1,3 triệu dân, đã trở thành hình mẫu toàn cầu trong ứng dụng AI vào chuyển đổi số chính phủ, từ đó gợi mở nhiều chính sách cho Việt Nam.
Công nghệ - 17/06/2025 06:45
Thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng với quy mô 1.881ha
Thủ tướng Chính phủ vừa có quyết định thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng với quy mô khoảng 1.881ha, bố trí tại 7 vị trí không liền kề.
Đầu tư - 16/06/2025 16:45
Giá nhà ở xã hội mới có thể chạm mức 30 triệu đồng/m2
Hiện mức giá cao nhất đối với một dự án nhà ở xã hội mới là 25 triệu đồng/m2. Tuy nhiên, ngưỡng này có thể sớm bị phá vỡ trong bối cảnh chi phí xây dựng ngày càng đắt đỏ.
Đầu tư - 16/06/2025 14:17
Liên danh VEC trúng thầu xây dựng cao tốc 56.000 tỷ thuộc dự án Vành đai 4 - vùng Thủ đô
Dự án xây dựng đường cao tốc theo hình thức PPP, loại hợp đồng BOT, thuộc dự án đường Vành đai 4 - vùng Thủ đô đã tìm được nhà đầu tư trúng thầu, đó là liên danh CITYLAND - SUNFLOWER - VEC - HORIZON. Giá đề xuất của liên danh làm đường cao tốc này khoảng 56.000 tỷ đồng.
Đầu tư - 16/06/2025 14:10
Cơ hội mua vào các cổ phiếu nền tảng cơ bản tốt
Các thống kê chỉ ra chứng khoán trong nước thường sẽ thường không chịu tác động tiêu cực trong trung và dài hạn từ các sự kiện địa chính trị. Từ đó, sự sụt giảm của chỉ số (nếu có) sẽ mở ra cơ hội mua vào cổ phiếu nền tảng tốt.
Đầu tư - 16/06/2025 11:00
TP.HCM: Giá nhà cao khiến sức mua yếu
Phần lớn những dự án mới ra mắt, mở bán trong thời gian gần đây tại TP.HCM đều có mức giá hơn 100 triệu đồng/m2. Trong khi, hàng tồn kho giá cao chưa tiêu thụ hết cũng khiến sức mua thực không đạt như kỳ vọng.
Đầu tư - 16/06/2025 06:45
Cầu vượt 2.000 tỷ ở Đà Nẵng xài 10 năm vẫn chưa xong quyết toán
Dự án cầu vượt nút giao Ngã ba Huế (TP. Đà Nẵng) có vốn đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng đã đưa vào sử dụng gần 10 năm, nhưng đến nay chưa được quyết toán đầy đủ cho doanh nghiệp.
Đầu tư - 15/06/2025 17:54
Bộ Xây dựng nói gì về việc chuyển nhượng hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai?
Theo Bộ Xây dựng, hợp đồng mua bán nhà ở hình thành trong tương lai chưa nộp hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận vẫn được chuyển nhượng theo quy định về kinh doanh bất động sản.
Đầu tư - 15/06/2025 13:00
Kinh tế AI dự kiến đạt mốc 130 tỷ USD vào năm 2040
Với tiềm năng mang lại quy mô kinh tế lên tới 130 tỷ USD vào năm 2040, trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra những cơ hội đầu tư hấp dẫn tại Việt Nam.
Đầu tư - 15/06/2025 13:00
Cách Aeon Mall nhanh chóng mở rộng hiện diện ở Việt Nam
Một phương pháp quen thuộc Aeon Mall dùng để phát triển các dự án trung tâm thương mại là thông qua hợp tác với doanh nghiệp nội đã có sẵn đất cho dự án thương mại.
Đầu tư - 15/06/2025 08:37
Thủ tướng mời Tập đoàn Ericsson phát triển mạng 6G, cơ sở dữ liệu cho AI tại Việt Nam
Tổng Giám đốc Tập đoàn Ericsson mong muốn tiếp tục hợp tác để triển khai công nghệ 5G, thúc đẩy chuyển đổi số và công nghiệp 4.0
Đầu tư - 14/06/2025 12:34
Bất động sản - kênh sinh lời ưa chuộng đã chững lại
Sau giai đoạn thanh lọc kéo dài, thị trường bất động sản Việt Nam đang chứng kiến loạt tín hiệu phục hồi. Tuy nhiên, chu kỳ tăng trưởng bền vững từng biến bất động sản trở thành kênh sinh lời ưa chuộng nay đã chững lại.
Đầu tư - 14/06/2025 11:11
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 1 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 1 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago
