Đóng góp tham luận phân tích về tăng trưởng kinh tế Việt Nam năm 2017 tại Diễn đàn kinh tế Việt Nam 2017, TS. Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc Phát triển trường Đại học Fulbright Việt Nam cho biết: Chính phủ Việt Nam hiện nay đang đứng trước sức ép lớn về kết quả tăng trưởng kinh tế. Mức tăng GDP của hai năm đầu nhiệm kỳ của Chính phủ mới đều thấp hơn so với năm cuối của nhiệm kỳ trước.

Để lý giải tại sao lại có một kết quả tăng trưởng kém khả quan như vậy, ông Thành đã dẫn ra nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân từ gánh nặng do chậm tái cấu trúc nền kinh tế lâu nay đã được chỉ ra nhưng vẫn chưa được cải thiện. Cụ thể là vấn đề tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại, tái cơ cấu đầu tư công - nợ công và tái cơ cấu khu vực doanh nghiệp nhà nước.

Theo đó, ông Thành nhận định: "Nợ xấu lớn trong hệ thống ngân hàng vẫn nằm đó có nghĩa là nền kinh tế vẫn phải dùng nguồn lực khan hiếm để nuôi. Đây là gánh nặng lớn nhất đang kéo tốc độ tăng trưởng đi xuống".

Theo quan điểm của ông Thành, Việt Nam đang là nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng tín dụng cao nhất trong khu vực, nhưng tín dụng tăng không thúc đẩy được tăng trưởng kinh tế. Đó là vì các ngân hàng muốn tìm kiếm lợi nhuận cao nên đẩy mạnh mảng tín dụng tiêu dùng; còn muốn an toàn thì họ đầu tư vào trái phiếu chính phủ hay cho vay một số lượng nhỏ các doanh nghiệp lớn có uy tín và có tài sản đảm bảo.

"Nợ xấu và lãi dự thu cao đòi hỏi một phần đáng kể của mức tín dụng gia tăng được dùng để cho vay mới để trả lãi và nợ cũ. Chính vì vậy, doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn đói tín dụng, mặc dù tín dụng cho cả nền kinh tế tăng 18,25% trong năm 2016 và 5,76% trong 4 tháng đầu năm 2017 - mức cao nhất trong 8 năm qua và tương đương 20,2% so với cùng kỳ năm trước", ông Thành nhấn mạnh.

Từ đó ông Thành cho rằng lành mạnh hóa hệ thống ngân hàng thương mại thông qua xử lý nợ xấu và nâng vốn chủ sở hữu của các ngân hàng thương mại phải là ưu tiên chính sách hàng đầu.

Để có đầu tư công trong ngắn hạn mà không phá vỡ trần nợ công thì chỉ có nguồn tiền từ cổ phần hóa và thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước

TS Nguyễn Xuân Thành

Đối với vấn đề nợ công, ông Thành nhận định: Nền kinh tế vẫn cần đầu tư công không phải chỉ để thúc đẩy tăng trưởng ở phía cầu, mà quan trọng hơn là khai thông các điểm nghẽn về cơ sở hạ tầng. Nhưng đầu tư công là phải đi vay nợ trong khi nợ công đã đạt trần 65% GDP mà Quốc hội đề ra. 

Theo ông Thành, trong giai đoạn trước đầu tư công ở mức cao so với quy mô nền kinh tế, nhưng vì kém hiệu quả nên tài sản có chất lượng tạo ra từ đầu tư không được là bao. Vì thế, để có tăng trưởng trong giai đoạn hiện nay Việt Nam vẫn phải đầu tư công, mặc dù nguồn lực đã cạn kiệt. Trong tình thế đó, để có đầu tư công trong ngắn hạn mà không phá vỡ trần nợ công thì chỉ có nguồn tiền từ cổ phần hóa và thoái vốn tại doanh nghiệp nhà nước.

"Trong trung hạn, thay vì việc đổi đất lấy hạ tầng như trước đây khiến cho hoạt động này không thực sự minh bạch, làm tăng nợ công, Việt Nam có thể thay đổi phương thức huy động vốn cho đầu tư công", ông Thành nói.

Cụ thể, Chính phủ nên chấp nhận cho các địa phương đầu tư cơ sở hạ tầng bằng trái phiếu công trình với tài sản đảm bảo là quyền sử dụng đất. "Nhà nước không bảo lãnh phát hành thì không phải gánh nợ công", ông Thành phân tích.

"Cần tiến hành đấu thầu đất cạnh tranh, hạ tầng đầu tư xong thì giá trị đất càng cao, lúc đó thu tiền về và để trả nợ trái phiếu. Như vậy vừa đầu tư được cơ sở hạ tầng, không làm gia tăng nợ công mà vẫn đảm bảo được tính minh bạch", ông Thành nêu ý kiến. 

Về dài hạn có thể tính tới việc cải cách thuế, đặc biệt là thuế bất động sản, đầu tư hạ tầng tại địa phương theo hình thức đối tác công - tư (PPP) và cải cách thể chế để nâng cao hiệu quả đầu tư công, ông Thành khuyến cáo.

Bài liên quan

TS. Trương Văn Phước: Điểm nghẽn của hệ thống tài chính Việt Nam nằm ở nợ xấu và ngân hàng 0 đồng

VAMC 'xúc tiến' xử lý tài sản bảo đảm của nợ xấu

Nghị quyết về thí điểm xử lý nợ xấu: Hiểu thế nào cho đúng về "cột mốc" 15/8/2017?

Cảnh báo rủi ro để đạt mục tiêu tăng trưởng "tối ưu"