Kể từ sau đại án thao túng giá cổ phiếu của cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC (mã: FLC) – ông Trịnh Văn Quyết bị phanh phui, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã và đang tích cực rà soát để thanh lọc thị trường. Hàng loạt vụ thao túng chứng khoán được công bố sau đó, có vụ liên đới hình sự như ông Đỗ Thành Nhân với nhóm cổ phiếu họ Louis, ông Nguyễn Đỗ Lăng với họ cổ phiếu APEC, có vụ việc chỉ dừng ở phạt hành chính cùng giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật.

Vụ thao túng TGG, BII

Không lâu sau khi ông Trịnh Văn Quyết bị bắt, ông Đỗ Thành Nhân – cựu Chủ tịch Louis Holdings bị cơ quan điều tra khởi tố, bắt giam tiếp theo để điều tra nghi vấn thao túng thị trường chứng khoán.

Theo bản án được tuyên vào tháng 5 vừa qua, giai đoạn 2020 – 2021, ông Nhân và nhóm liên quan đã mua lại 2 công ty thua lỗ, có nguy cơ hủy niêm yết của mã chứng khoán BII và TGG. Sau đó, nhóm kết hợp với cựu lãnh đạo Chứng khoán Trí Việt thao túng giá, hô hào “lùa gà”. Sau 9 tháng, cổ phiếu BII ban đầu được mua giá 1.000 – 5.000 đồng thì lập đỉnh 33.800 đồng, cổ phiếu TGG từ 1.800 – 6.000 đồng lên đỉnh 74.800 đồng. Khi 2 mã chứng khoán trên lập đỉnh, nhóm ông Nhân bắt đầu chốt lời và thu lợi bất chính hơn 154 tỷ đồng.

Với hành vi thao túng và thu lợi bất chính trên, ông Nhân nhận mức án 5 năm 6 tháng tù. 7 đồng phạm gồm: Ông Phạm Thanh Tùng (Chủ tịch HĐQT Chứng khoán Trí Việt) bị phạt 3 năm tù treo, được trả tự do ngay tại toà; ông Đỗ Đức Nam (Tổng giám đốc Chứng khoán Trí Việt) 4 năm; bà Lê Thị Thu Hương (Phó tổng giám đốc Chứng khoán Trí Việt) 15 tháng; bà Lê Thị Thùy Liên (nhân viên dịch vụ tài chính Chứng khoán Trí Việt) và bà Trịnh Thị Thúy Linh (Giám đốc hành chính Louis Holding) cùng bị phạt 12 tháng 22 ngày tù, bằng thời gian tạm giam, được trả tự do tại toà; ông Vũ Ngọc Long (cựu Tổng giám đốc Louis Holding) và ông Ngô Thục Vũ (Tổng giám đốc Louis Capital) cùng 6 tháng tù.

Ông Đỗ Thành Nhân đã kháng cáo, đề nghị cấp phúc thẩm xem xét lại toàn bộ bản án, mức án 5 năm 6 tháng tù tòa cấp sơ thẩm đã tuyên là quá nghiêm khắc.

Vụ thao túng nhóm APEC

Ngày 28/6, Cơ quan An ninh điều tra – Công ty TP Hà Nội ra quyết định khởi tố hình sự vụ thao túng thị trường chứng khoán xảy ra tại các cổ phiếu thuộc nhóm APEC như Chứng khoán Châu Á Thái Bình Dương (APS), Đầu tư Châu Á Thái Bình Dương (API) và Đầu tư IDJ Việt Nam (IDJ).

5 bị can bị khởi tố, tạm giam về tội thao túng thị trường chứng khoán gồm ông Nguyễn Đỗ Lăng, ông Phạm Duy Hưng, bà Huỳnh Thị Mai Dung (vợ ông Nguyễn Đỗ Lăng), bà Nguyễn Thị Thanh và bà Phạm Thị Đức Việt.

Vào tháng 10, Cơ quan An ninh điều tra – Công ty TP Hà Nội đã thông báo tìm các nhà đầu tư là người bị hại thực hiện mua, bán 3 mã chứng khoán API, APS, IDJ trong giai đoạn từ 4/5 – 31/12/2021. Qua xác minh điều tra, các bị can đã chỉ đạo nhân viên sử dụng các tài khoản chứng khoán đứng tên người khác để thực hiện thao túng thị trường chứng khoán liên quan đến 3 mã cổ phiếu trên, thu lợi bất chính và gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Nhiều án phạt hành chính

Bên cạnh đại án lớn có yếu tố hình sự thì UBCKNN cũng “điểm tên chỉ mặt” hàng loạt vụ việc với khoản phạt hành chính kèm giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn hành vi vi phạm pháp luật.

Ngày 8/11, UBCKNN công bố án phạt 1,5 tỷ đồng với ông Nguyễn Hữu Đức do đã sử dụng tài khoản chứng khoán của chính mình và 75 tài khoản của 21 nhà đầu tư khác để liên tục mua, bán, giao dịch cổ phiếu FIR của Công ty cổ phần Địa ốc First Real nằm tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá trong khoảng thời gian từ 4/1/2022 đến 17/6/2022.

Ngoài bị phạt hành chính, ông Đức còn bị áp dụng biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán như cấm giao dịch chứng khoán có thời hạn 2 năm kể từ ngày 8/11, cấm đảm nhiệm chức vụ tại các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam.

Trước đó, bà Nguyễn Thị Thơm và bà Lê Thị Hải Bình cũng nhận án phạt tương tự. Cụ thể, bà Nguyễn Thị Thơm đã sử dụng 9 tài khoản bao gồm 1 tài khoản của mình và 8 tài khoản của 8 nhà đầu tư để liên tục mua, bán cổ phiếu Công ty cổ phần Đầu tư và Sản xuất Bảo Ngọc (mã: BNA) nhằm tạo cung, cầu giả tạo, thao túng giá cổ phiếu. Thời gian thực hiện từ ngày 12/10/2020 đến ngày 6/10/2021.

Trong khoảng thời gian gần 3 năm (từ 22/8/2018 đến 15/6/2021), bà Lê Thị Hải Bình đã sử dụng 46 tài khoản bao gồm 1 tài khoản cá nhân và 45 tài khoản của 34 nhà đầu tư thao túng giá cổ phiếu Công ty cổ phần Chứng khoán APG (mã: APG).

Ngoài ra, nhiều cá nhân khác bị phạt hơn nửa tỷ đông cho hành vi thao túng giá cổ phiếu như ông Trần Việt Thắng (mã FRM và ABR), ông Đoàn Bá Hồng (mã C69), ông Nguyễn Ngọc Long (mã TNI), bà Vũ Thị Ngọc Ánh (mã DAH), ông Hồ Huy Nam (mã TNA).

Đáng lưu ý, đa phần các trường hợp theo kết quả kiểm tra, tính toán của UBCKNN là cho thấy không có khoản thu trái pháp luật. Riêng trường hợp ông Trần Việt Thắng làm giá cổ phiếu FRM và ABR số lợi bất hợp pháp là 87,2 triệu đồng và bị buộc nộp lại để khắc phục hậu quả.

Khó tính toán thu lợi bất chính hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư

Theo TS.LS Ngô Văn Hiệp, Trưởng văn phòng Luật sư Hiệp và Liên danh (HALF), chỉ những hành vi thao túng giá cổ phiếu có thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại cho nhà đầu tư từ 1 tỷ đồng trở lên mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hiện nay, công thức tính khoản thu lợi bất chính được UBCKNN quy định tại Quyết định số 201/QĐ-UBCK ngày 3/3/2014. Tuy nhiên, việc áp dụng cách tính đối với khoản thu lợi bất chính có được do thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán còn gặp nhiều khó khăn. Để truy cứu được trách nhiệm hình sự thì cơ quan bảo vệ pháp luật phải chứng minh được chủ thể có hành vi thao túng giá chứng khoán và thu lợi bất chính hoặc phải xác định được nhà đầu tư nào đó bị thiệt hại.

Do đó, ông Hiệp cho rằng pháp luật cần có những hướng dẫn cụ thể, chi tiết hơn về việc xác định giá trị khoản thu lợi bất chính cũng như thiệt hại của nhà đầu tư để từ đó cơ quan bảo vệ pháp luật thuận lợi trong việc xử lý hình sự các hành vi thao túng thị trường chứng khoán.

Đồng thời, trong thời gian tới, nhà làm luật cần xem xét sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 211 Bộ Luật Hình sự năm 2015 theo hướng nâng số tiền tối thiểu thu lợi bất chính và số tiền gây thiệt hại cho nhà đầu tư cao hơn hiện nay, bởi ngưỡng tiền nêu trên không quá lớn trong các giao dịch liên quan đến chứng khoán.

Bài liên quan

Cổ phiếu FIR bị thao túng giá trong giai đoạn tăng vốn

Một cá nhân dùng 76 tài khoản thao túng cổ phiếu FIR

Hành trình tăng vốn của doanh nghiệp bánh Bảo Ngọc

Khó đòi bồi thường trong vụ án thao túng chứng khoán