Nhận định tiêu cực về FDI: 'Không thể đưa ra kết luận cảm tính được'

ANH MAI
07:58 17/10/2017

GS. TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) khẳng định, "để nhận thức đúng những vấn đề phát sinh gắn với FDI cần có cách tiếp cận khoa học".

gs-nguyen-mai

Cần có cách tiếp cận khoa học

Theo GS. TSKH Nguyễn Mại - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE), 30 năm là thời gian đủ dài để khẳng định rằng, chủ trương của Đảng và Nhà nước mở cửa để hội nhập kinh tế quốc tế, trong đó có thu hút vốn đầu tư quốc tế đồng thời với chủ trương đổi mới theo kinh tế thị trường là "đúng đắn và kịp thời" để đưa đất nước vượt qua khủng hoảng kinh tế - xã hội sớm hơn dự kiến, tạo tiền đề để chấn hưng đất nước theo các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội.

Thành tựu của FDI đã được thể hiện trong việc thay đổi cơ bản bộ mặt đất nước, cải thiện đời sống các tầng lớp dân cư, được khẳng định trong các văn bản của Đảng và Nhà nước, trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học; tuy vậy, theo GS Nguyễn Mại, một số người có cách tiếp cận từ chuyển gia, trốn thuế, lậu thuế, gây ô nhiễm môi trường, tranh chấp lao động đã đưa ra các nhận định tiêu cực như:

“85% công nghệ của doanh nghiệp FDI là công nghệ trung bình (!)”.

“Phần lớn doanh nghiệp FDI gây ô nhiễm môi trường (!)”.

“Doanh nghiệp FDI chèn lấn doanh nghiệp trong nước (!)”.

“Doanh nghiệp FDI đóng góp quá ít vào thu ngân sách, GDP (!)"

Theo ông, mỗi vấn đề kinh tế - xã hội có những ý kiến khác nhau, thậm chí trái chiều là hiện tượng bình thường.

"Tuy vậy, chân lý chỉ có một, mà để đạt đến chân lý thì cần dựa vào thực tiễn trên cơ sở tổng kết, đánh giá băng phương pháp khoa học, với quan điểm khách quan, không định kiến thì mới có thể đưa ra nhận xét phù hợp với tình hình thực tế được. Để nhận thức đúng những vấn đề phát sinh gắn với FDI cần có cách tiếp cận khoa học", Chủ tịch VAFIE khẳng định.

GS Nguyễn Mại đưa ví dụ, lấy đâu ra con số 85% công nghệ là trung bình, trong khi công nghệ gắn với từng ngành, như khai thác dầu khí là ngành thu được nhiều thành quả trong thu hút FDI. Hàng chục tập đoàn hàng đầu thế giới như BP, BHP, Total, Shell đã tiến hành thăm dò tại thềm lục địa Việt Nam với công nghệ hiện đại. Viễn thông là ngành kinh tế phát triển nhanh nhất và đã đạt đến trình độ các nước tiền tiến trong khu vực bắt đầu từ hợp tác giữa VNPT với Telstra của Australia, nhờ đó mà có công nghệ hiện đại cả khi Mỹ còn cấm vận đối với Việt Nam.

Cả trong ngành dệt may thì khâu may là công nghệ trung bình, còn khâu thiết kế và cắt là công nghệ hiện đại. Theo Tập đoàn Dệt may Việt Nam thì năng suất lao động của nước ta thuộc lợi cao nhất trong các nước có kim ngạch xuất khẩu lớn trên thế giới.

"Đã gọi là nhà kinh tế thì cần có dẫn chứng từ các số liệu thống kê, các tư liệu đáng tin cậy, không thể đưa ra kết luận cảm tính được", Chủ tịch VAFIE nhấn mạnh.

GS Nguyễn Mại cũng chia sẻ thêm, nổi lên gần đây là luận điểm cho rằng doanh nghiệp FDI chèn lấn doanh nghiệp trong nước nhưng chưa thấy ai chứng minh trường hợp cụ thể trên thị trường.

"Có phải vì chèn ép doanh nghiệp trong nước mà doanh nghiệp FDI chiếm trên 70% kim ngạch xuất khẩu không? Hãy nhìn con số thống kê 8 tháng năm 2017, trong khi doanh nghiệp trong nước nhập siêu trên 16 tỷ USD thì doanh nghiệp FDI xuất siêu 14 tỷ USD, do đó cả nước chỉ nhập siêu hơn 2 tỷ USD. Thử hỏi nếu không có doanh nghiệp FDI thi lấy đầu ra 16 tỷ USD để doanh nghiệp trong nước nhập siêu từ nguyên vật liệu đến máy mọc thiết bị và hàng tiêu dùng?", GS Nguyễn Mại đặt vấn đề.

Những vấn đề tiêu cực khác như ô nhiễm môi trường, trốn thuế, lậu thuế, tranh chấp lao động, theo GS Nguyễn Mại, cũng cần được nghiên cứu gắn với mặt trái của kinh tế thị trường, chứ không phải chỉ là của khu vực FDI, trong đó có hiệu năng quản lý nhà nước. Bởi vì chừng nào sự yếu kém của bộ máy nhà nước trong việc hình thành thể chế, hướng dẫn và kiển tra, kịp thời phát hiện và xử lý thì chừng đó các doanh nghiệp kể cả trong nước và FDI còn lợi dụng để vi phạm luật pháp.

Thu hút FDI cùng cuộc cách mạng 4.0

Theo số liệu thông kê, đến giữa năm 2017, nước ta có trên 640 ngàn doanh nghiệp tư nhân đang hoạt động, trong đó có hàng trăm tập đoàn kinh tế lớn như Vingroup, Sungroup, Vinamilk, Trumilk, Hoàng Anh Gia Lai, Tân Tạo không những đang thực hiện nhiều dự án quan trọng ở trong nước mà đã đầu tư ra một số nước.

GS Nguyễn Mại cho rằng, vấn đề đặt ra là lựa chọn nhà đầu tư cho các dự án phát triển cần ưu tiên cho doanh nghiệp trong nước nếu đạt được tiêu chí tương tự với doanh nghiệp FDI.

Ngày 4/5/2017, Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị về việc tăng cường năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trên cơ sở đó các bộ đang nghiên cứu điều chỉnh chiến lược phát triển ngành và lĩnh vực ưu tiên để tạo dụng cơ hội mới đẩy nhanh công nghiệp hóa đất nước theo hướng hiện đại.

Về cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Giáo sư Klaus Schwab, Chủ tịch Diễn đàn kinh tế thế giới nhận định., công nghệ mới này sẽ gây ảnh hưởng to lớn đến mọi luật lệ, mọi nền kinh tế, mọi ngành công nghiệp. Ông cũng cảnh báo các công nghệ mới sẽ dẫn đến những thay đổi về quyền lực, gây ra những lo ngại về an ninh cũng như về khoảng cách giàu nghèo, nếu không được kiểm soát tốt.

Trên cơ sở đó, Chủ tịch VAFIE đưa ra nhiều khuyến nghị về định hướng thu hút FDI trong thời gian tới.

Cụ thể, theo ông, trong khi vẫn coi trọng các ngành nghề thu hút nhiều lao động ở những địa phương còn kém phát triển thì cần ưu tiên thu hút FDI một số ngành và sản phẩm công nghệ cao, tạo ra giá trị gia tăng lớn như công nghệ thông tin, điện tử, Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), tương tác thực tại ảo (AR), điện toán đám mây, phân tích dữ liệu lớn (SMA), cơ khí chế tạo, tự động hóa, công nghệ sinh học, vật liệu mới, giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu và phát triển, chăm sóc sức khỏ cộng đồng...

Trong khi vẫn coi trọng thu hút FDI từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ thì coi trọng hơn vốn đầu tư từ các tập đoàn kinh tế (TNCs) hàng đầu thế giới trong ngành và lĩnh vực công nghệ cao để tạo ra sản phẩm mới có giá trị gia tăng lớn và chất lượng cao, có sức cạnh tranh trên thị trường thế giới.

GS Nguyễn Mại cũng cho rằng cần điều chỉnh chính sách ưu đãi đối với dự án đầu tư theo hướng gắn với định hướng phát triển kinh tế - xã hội ở từng vùng kinh tế, từng địa phương. Đối với các thành phố đã phát triển như Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng thì cần tập trung phát triển các ngành công nghiệp, dịch vụ chất lượng cao, tạo ra giá trị gia tăng lớn; kiên quyết không lựa chọn dự án FDI thâm dụng nhiều lao động, gây ô nhiễm môi trường, phát thải khí nhà kính.

Đối với các địa phương, vùng kinh tế còn kém phát triển thì có thể lựa chọn dự án thâm dụng lao động như dệt nhuộm, may, da dày nhưng phải bảo đảm đầu tư bảo vệ môi trường.

Dù vậy, GS Nguyễn Mại nhận định, mặc dù Chính phủ đã đề ra nhiều chủ trương và chỉ đạo ráo riết để tạo lập môi trường đầu tư và kinh doanh thông thoáng hơn; được nhà đầu tư, doanh nghiệp, người dân, dư luân trong nước và quốc tế đánh giá cao; tuy vậy vẫn chưa đáp ứng được đòi hỏi phải thay đổi nhanh hơn và có hiệu quả hơn.

GS Nguyễn Mại cho rằng, hai nút thắt chính cần cởi bỏ là bộ máy nhà nước và đội ngũ công chức, viên chức; bộ máy thì cồng kềnh, kém hiệu năng, công chức thì thừa nhưng thiếu năng lực và lương tâm nghề nghiệp. Cả hai đang cản trở quá trình phát triển của doanh nghiệp. "Đó là hai lực cản cần được giải quyết để định hướng và chính sách mới về FDI được thực hiện có kết quả", GS Nguyễn Mại khuyến nghị.

  • Cùng chuyên mục
Hà Tĩnh chấp thuận dự án điện gió hơn 17.000 tỷ đồng

Hà Tĩnh chấp thuận dự án điện gió hơn 17.000 tỷ đồng

Dự án điện gió Kỳ Anh với tổng mức đầu tư hơn 17.000 tỷ đồng với công suất 400MW được triển khai tại các xã Kỳ Xuân, Kỳ Anh và Kỳ Khang.

Đầu tư - 19/09/2025 14:08

Lotte muốn dừng 'siêu' dự án ở Thủ Thiêm, TP.HCM nói gì?

Lotte muốn dừng 'siêu' dự án ở Thủ Thiêm, TP.HCM nói gì?

Sở Tài chính TP.HCM cho biết, đã nhận được văn bản của Lotte thông báo việc chấm dứt thực hiện dự án Thủ Thiêm Eco Smart City. Tuy nhiên, Sở chưa nhận được hồ sơ, thủ tục theo quy định nên về nguyên tắc Lotte vẫn đang là nhà đầu tư thực hiện dự án.

Đầu tư - 19/09/2025 13:04

Đường Quảng Ngãi mở rộng cụm mía - đường - điện tại Gia Lai

Đường Quảng Ngãi mở rộng cụm mía - đường - điện tại Gia Lai

Dự án Nhà máy điện sinh khối An Khê của CTCP Đường Quảng Ngãi được điều chỉnh nâng công suất lên 135 MW, tổng vốn đầu tư hơn 2.753 tỷ đồng.

Đầu tư - 19/09/2025 11:10

FPT mua 10% công ty 2.000 nhân sự của Malaysia

FPT mua 10% công ty 2.000 nhân sự của Malaysia

Tập đoàn FPT vừa công bố đầu tư chiến lược vào Daythree Digital Berhad, doanh nghiệp hàng đầu Malaysia trong lĩnh vực quản lý quy trình kinh doanh và quản lý hệ thống.

Đầu tư - 19/09/2025 09:14

Nhiều nhà đầu tư Việt thiếu kiến thức về tài sản mã hóa

Nhiều nhà đầu tư Việt thiếu kiến thức về tài sản mã hóa

Theo chuyên gia, một số nhà đầu tư nhầm lẫn khi phân loại tiền mã hóa, thậm chí loại trừ Bitcoin và Binance Coin khỏi phạm vi tài sản mã hoá. Thậm chí, có sự nhầm lẫn khi liệt kê chứng khoán, chứng chỉ quỹ, vàng hay bất động sản là tài sản số.

Đầu tư - 19/09/2025 09:05

Bất động sản TP.HCM đón sóng 'kép' từ sáp nhập và đầu tư hạ tầng

Bất động sản TP.HCM đón sóng 'kép' từ sáp nhập và đầu tư hạ tầng

Hạ tầng bứt phá và sáp nhập hành chính đang mở ra chương mới cho thị trường bất động sản TP.HCM.

Đầu tư - 19/09/2025 08:00

Nhà thi đấu Phan Đình Phùng 2.000 tỷ sắp 'đổi vận'?

Nhà thi đấu Phan Đình Phùng 2.000 tỷ sắp 'đổi vận'?

Hơn thập kỷ chờ đợi, Nhà thi đấu Phan Đình Phùng với tổng mức đầu tư gần 2.000 tỷ đồng ở TP.HCM dự kiến khởi công dự án vào quý III/2027 và hoàn thành vào quý I/2029.

Đầu tư - 18/09/2025 17:22

TKV kiến nghị điều chỉnh Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị để làm dự án 800 tỷ đồng

TKV kiến nghị điều chỉnh Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị để làm dự án 800 tỷ đồng

TKV kiến nghị lãnh đạo Quảng Trị sớm phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Đông Nam, chấp thuận vị trí thực hiện dự án kho trung chuyển, chế biến than.

Đầu tư - 18/09/2025 16:38

'Bóng' Tài Tâm đằng sau doanh nghiệp đề xuất làm dự án điện gió nghìn tỷ tại Quảng Trị

'Bóng' Tài Tâm đằng sau doanh nghiệp đề xuất làm dự án điện gió nghìn tỷ tại Quảng Trị

Dự án Nhà máy điện gió Hưng Bắc với tổng mức đầu tư khoảng 1.100 tỷ đồng, xây dựng tại xã Tân Lập và xã Khe Sanh, tỉnh Quảng Trị với công suất 30 MW.

Đầu tư - 18/09/2025 06:45

Thị trường giằng co trước ngưỡng 1.700, quỹ mở vẫn giữ nhịp tăng trưởng

Thị trường giằng co trước ngưỡng 1.700, quỹ mở vẫn giữ nhịp tăng trưởng

Chỉ số VN-Index đã tăng gần 12% trong tháng 8 với thanh khoản kỷ lục. Nhiều quỹ mở trên thị trường cũng bứt phá ấn tượng với lợi nhuận vượt chỉ số, minh chứng cho sức bật của dòng vốn chuyên nghiệp trong bối cảnh thị trường hưng phấn.

Đầu tư - 17/09/2025 17:32

Sau thành công tại Hà Nội, Lotte muốn mở thêm 2-3 tổ hợp thương mại ở Việt Nam

Sau thành công tại Hà Nội, Lotte muốn mở thêm 2-3 tổ hợp thương mại ở Việt Nam

Tổ hợp Lotte Mall Tây Hồ được coi là một thành công của Lotte, tạo khác biệt với các cửa hàng bán lẻ khác ở Việt Nam nhờ các thương hiệu xa xỉ và thời trang nhanh của nước ngoài.

Đầu tư - 17/09/2025 14:34

Gia Lai sắp có Trung tâm đào tạo nhân lực năng lượng tái tạo tầm quốc tế

Gia Lai sắp có Trung tâm đào tạo nhân lực năng lượng tái tạo tầm quốc tế

Tập đoàn GEO (CHLB Đức) và Công ty TNHH O-Door Việt Nam sẽ đầu tư 2.300 tỷ đồng xây dựng Trung tâm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực năng lượng tái tạo tại Gia Lai.

Đầu tư - 17/09/2025 09:32

Đầu tư nhà cho thuê có dễ ăn?

Đầu tư nhà cho thuê có dễ ăn?

Dù cho thuê nhà mang lại lợi suất thấp hơn gửi tiết kiệm, nhiều người vẫn chọn rót vốn vào phân khúc này. Tâm lý kỳ vọng giá trị tài sản tăng cùng dòng tiền ổn định khiến đầu tư nhà cho thuê chưa bao giờ hết hấp dẫn.

Đầu tư - 17/09/2025 07:59

Trông đợi sự bứt tốc của các đầu tàu kinh tế

Trông đợi sự bứt tốc của các đầu tàu kinh tế

Khi mà nhiệm vụ tăng trưởng năm 2025 còn nhiều thách thức, thì để đạt mục tiêu tăng trưởng 8,3-8,5%, phải trông đợi vào sự bứt tốc của các đầu tàu kinh tế, các địa phương trọng điểm.

Đầu tư - 16/09/2025 15:01

QNIC làm dự án nhà ở xã hội gần 600 tỷ ở Đà Nẵng

QNIC làm dự án nhà ở xã hội gần 600 tỷ ở Đà Nẵng

Dự án dự án Nhà ở xã hội Khu chung cư An Phú (ở phường Quảng Phú, TP. Đà Nẵng) có tổng vốn gần 600 tỷ đồng, do CTCP Đầu tư phát triển hạ tầng Quảng Nam (tên viết tắt QNIC) làm chủ đầu tư.

Đầu tư - 16/09/2025 14:45

FPT ký hợp đồng 256 triệu USD với tập đoàn năng lượng hàng đầu châu Á

FPT ký hợp đồng 256 triệu USD với tập đoàn năng lượng hàng đầu châu Á

FPT ký kết chuyển đổi số AI cho một tập đoàn năng lượng hàng đầu châu Á, mang về 256 triệu USD. Đây cũng là hợp đồng có giá trị lớn nhất trong lịch sử 37 năm của FPT.

Công nghệ - 16/09/2025 08:18