Nhà đầu tư cá nhân cần trưởng thành cùng thị trường

Sau phiên giảm điểm kỷ lục 20/10, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự phục hồi khi VN-Index chốt phiên 21/10 tăng 27 điểm (tương đương 1,65%) đạt 1.663,43 điểm. Dù chỉ số tăng, song nhiều nhà đầu tư (NĐT) vẫn lo lắng đây chỉ là nhịp phục hồi kỹ thuật, TTCK vẫn có nhiều rủi ro.

Sự lo ngại đó thể hiện ở việc NĐT cá nhân bán ròng 477,7 tỷ đồng ở phiên 20/10 và sau đó tiếp tục bán mạnh 2.689,25 tỷ đồng trong phiên hồi phục 21/10 của VN-Index.

Lực bán của NĐT cá nhân có xu hướng ngược chiều với các nhóm NĐT còn lại trên thị trường.

Vậy lý do vì sao các NĐT cá nhân bán ròng liên tiếp? Một số chuyên gia nhìn nhận điều này có thể xuất phát từ thông tin của Kết luận Thanh tra Chính phủ (KLTTCP) về một số lô trái phiếu doanh nghiệp.

Quan sát của người viết cũng cho thấy khi xuất hiện thông tin KLTTCP trên các kênh truyền thông, báo chí, NĐT cá nhân tại nhiều diễn đàn chứng khoán tỏ ra hoang mang, lo lắng. Thậm chí một số lo sợ cú đổ vỡ năm 2022 sẽ quay trở lại.

Điều đáng nói là hầu hết các lô trái phiếu đề cập trong KLTTCP đều đã tất toán toàn bộ nợ gốc, lãi. Trong thông báo phát ra ngay trong ngày Chủ Nhật và Thứ Hai, các tổ chức phát hành như ACB, MBB, OCB… đều khẳng định đều hoàn thành nghĩa vụ tài chính, thanh toán gốc lãi đúng hạn. Còn với Novaland, đơn vị này cho biết một phần các gói trái phiếu trong KLTT đã được tất toán toàn bộ nợ gốc, lãi; và chỉ còn một vài gói còn tồn đọng dư nợ.

“Kể cả phía doanh nghiệp và ngân hàng đã có văn bản chính thức, NĐT cá nhân vẫn nằm trong vòng mơ hồ do sự hạn chế về kiến thức, thông tin và các tin đồn/nhận định không căn cứ trên thị trường. Trong đầu tư, sự mơ hồ và hạn chế này lại là điểm kích hoạt làn sóng bán mạnh của các NĐT cá nhân”, một chuyên gia nói với Nhadautu.vn.

Ông Lê Anh Tuấn – CEO Dragon Capital Việt Nam khẳng định xác suất một cú sập của TTCK năm 2022 gần như bằng 0. Theo ông Tuấn, năm 2022 là thời điểm thị trường chứng khoán Việt Nam đối mặt với nhiều cú sốc lớn: vụ việc Vạn Thịnh Phát, lợi nhuận toàn thị trường lần đầu tăng trưởng âm, định giá P/E vượt 21 lần, thanh khoản cạn kiệt, lãi suất tiền gửi vọt lên 15–16%.

Môi trường kinh tế và thị trường thời điểm năm 2022 và hiện tại hoàn toàn khác nhau.

Tỷ lệ giao dịch NĐT cá nhân lớn là một đặc thù của TTCK Việt Nam cũng như nhiều thị trường Châu Á. Theo thống kê, NĐT cá nhân chiếm 99% số lượng tài khoản chứng khoán và chiếm 80% giao dịch trên TTCK. Tuy vậy, như Nhadautu.vn từng đề cập, các giao dịch của NĐT cá nhân thường mang tính chất chạy theo dòng tiền lớn dẫn dắt thị trường, họ có xu hướng mua mạnh khi VN-Index tăng và bán mạnh khi chỉ số chứng khoán giảm.

Chiến lược giao dịch này thường khiến NĐT cá nhân lỗ nặng, đặc biệt với những NĐT sử dụng đòn bẩy giao dịch ký quỹ.

Ngoài ra, lực bán mạnh của NĐT cá nhân còn đến từ nỗi lo "căng" margin khi dư nợ cho vay ký quỹ cuối quý III/2025 đạt kỷ lục 370.000 tỷ đồng. Tuy vậy, thực tế thống kê của Nhadautu.vn cho thấy tỷ lệ cho vay ký quỹ/vốn chủ sở hữu của các CTCK vẫn chưa cao. Ước tính đến cuối quý III/2025, tỷ lệ margin/VCSH tăng lên quanh ngưỡng 120%, dư địa cho vay toàn ngành vẫn còn đáng kể.

Nhiều tên tuổi lớn gây bất ngờ với tỷ lệ margin/VCSH chỉ ở mức 2 con số như TCBS (96%), VIX (80%), VNDirect (70%). Tương tự, tỷ lệ dư nợ margin/VCSH của các CTCK lớn khác cũng chưa quá "căng" như: SSI (128%), VPBankS (132%), VPS (158%).

Thị trường nâng hạng, nhà đầu tư cá nhân cần nâng chất

TTCK Việt Nam đã được nâng hạng trong Kỳ Review Tháng 9 của FTSE Russell. Đây là cột mốc quan trọng đưa TTCK ngày càng gần hơn với thị trường tài chính toàn cầu. Đi cùng với sự phát triển của TTCK, NĐT cá nhân cũng cần trưởng thành.

Ông Huỳnh Hoàng Phương, chuyên gia tài chính nhìn nhận với việc được nâng hạng, chứng khoán sẽ trở thành một lớp tài sản ngày càng minh bạch với triển vọng và tiềm năng gắn với kinh tế vĩ mô Việt Nam. TTCK vẫn rất hấp dẫn, nhưng NĐT cần nâng cao kiến thức và trình độ để có được hiệu suất lợi nhuận tốt.

CEO Dragon Capital Việt Nam nhấn mạnh NĐT cá nhân cần bỏ qua những yếu tố “nhiễu” trên TTCK như khối ngoại bán ròng mạnh, áp lực chốt lời ngắn hạn… để tập trung vào những giá trị cốt lõi là sự ổn định kinh tế vĩ mô trong nước, triển vọng lợi nhuận doanh nghiệp niêm yết, định giá hợp lý… Đây đều là những nền tảng quan trọng ủng hộ cho chiến lược đầu tư dài hạn trên thị trường.

Nâng cao chất lượng NĐT cá nhân là một trong những nỗ lực của cơ quan quản lý trong thời gian tới, nhằm hướng đến một TTCK phát triển minh bạch, bền vững.

Quyết định phê duyệt Đề án tái cấu trúc nhà đầu tư và phát triển ngành quỹ đầu tư chứng khoán, do Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng ký ngày 12/9/2025, Bộ Tài chính đề xuất nhiều giải pháp nâng chất nhà đầu tư cá nhân.

Theo đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) sẽ là cơ quan chủ trì phối hợp với các Sở Giao dịch chứng khoán, Tổng Công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam, các tổ chức kinh doanh chứng khoán, cơ quan báo chí... xây dựng và triển khai Đề án tuyên truyền và Kế hoạch triển khai tổng thể 5 năm (2025 - 2030). Thời hạn hoàn thành trong năm 2025-2026.

Đồng thời, UBCKNN tiếp tục là cơ quan chủ trì thực hiện chương trình tuyên truyền, phổ biến kiến thức về chứng khoán và thị trường chứng khoán; các chương trình đào tạo về sản phẩm, dịch vụ của các tổ chức kinh doanh chứng khoán.

UBCKNN cũng chủ trì soạn thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 156 tăng cường trách nhiệm của tổ chức sử dụng người hành nghề chứng khoán.

Cùng với đó, Hiệp hội kinh doanh chứng khoán Việt Nam sẽ hoàn thiện và áp dụng bộ quy tắc đạo đức nghề nghiệp trong lĩnh vực chứng khoán.

Có thể thấy, nhằm nâng cao năng lực nhà đầu tư cá nhân, Đề án đã đưa ra các giải pháp đồng bộ với sự kết hợp của các cơ quan nhà nước, các công ty chứng khoán, cơ quan truyền thông...