Lựa chọn khó khăn của chính sách tiền tệ

HỒNG DUNG
09:48 21/09/2022

Theo TS. Vũ Đình Ánh - chuyên gia kinh tế, để đảm bảo dòng vốn vào Việt Nam không bị ảnh hưởng, kể cả vốn đầu tư trực tiếp lẫn gián tiếp, Ngân hàng Nhà nước chỉ có thể chọn hoặc ổn định lãi suất, hoặc ổn định tỷ giá, mà không thể cùng một lúc thực hiện cả 2 nhiệm vụ.

Theo TS. Vũ Đình Ánh - chuyên gia kinh tế, để đảm bảo dòng vốn vào Việt Nam không bị ảnh hưởng, kể cả vốn đầu tư trực tiếp lẫn gián tiếp, Ngân hàng Nhà nước chỉ có thể chọn hoặc ổn định lãi suất, hoặc ổn định tỷ giá, mà không thể cùng một lúc thực hiện cả 2 nhiệm vụ.

Lạm phát trong tháng 8/2022 của Mỹ đã tăng cao hơn dự kiến ngay cả khi giá năng lượng giảm trở lại, củng cố kỳ vọng về đợt tăng lãi suất 75 điểm cơ bản lần thứ ba liên tiếp từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trong tuần này. Theo ông, nếu Fed tiếp tục tăng mạnh lãi suất sẽ tác động thế nào đến chính sách tiền tệ trong nước?

Liên quan tới lạm phát toàn cầu và các biện pháp chống lạm phát của các ngân hàng trung ương trên thế giới, chúng ta đều thấy các nước phát triển chủ yếu sử dụng công cụ chính sách lãi suất, chẳng hạn Mỹ, châu Âu và một số quốc gia khác đã thực hiện tăng lãi suất cơ bản. Việc các nước tăng lãi suất sẽ tác động đến chính sách tiền tệ của Việt Nam theo các hướng:

Thứ nhất, lãi suất đồng Việt Nam (VND) cũng cần phải tăng lên để tránh việc chênh lệch lãi suất khiến dòng vốn chảy ra khỏi Việt Nam, cũng như không hấp dẫn dòng tiền từ nước ngoài vào.

Thứ hai, tác động lên chính sách tỷ giá hối đoái. Khi Mỹ tăng lãi suất, đồng USD lên giá và đến nay đã tăng lên mức kỷ lục. Hiện tại, gần như tất cả các đồng tiền khác trên thế giới đều giảm giá so với USD, từ đó tạo ra áp lực giảm giá rất lớn đối với VND. Trong trường hợp VND không mất giá, khả năng cạnh tranh xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng. Điều này tác động rất lớn tới nền kinh tế bởi xuất khẩu là mũi nhọn tăng trưởng chính.

Bên cạnh đó, để duy trì ổn định tỷ giá, chắc chắn Ngân hàng Nhà nước sẽ phải hao tổn một lượng dự trữ ngoại tệ không nhỏ. Trên thực tế, theo thông tin từ Ngân hàng Nhà nước, thời gian qua, cơ quan này đã phải bán ra ngoại tệ để can thiệp, ổn định thị trường.

Trường hợp này rất giống với Thái Lan vào năm 1997, khi đó cũng kìm giữ tỷ giá hối đoái cố định ở mức 27 bath/USD và bán hết dự trữ ngoại hối. Khi không giữ được nữa, Thái Lan đã phải phá giá đồng nội tệ, dẫn tới xảy ra khủng hoảng khu vực.

Hiện tại, chính sách tiền tệ của Việt Nam cũng đang đối mặt với “tam giác bất khả thi” - mối quan hệ giữa chính sách lãi suất - chính sách tỷ giá hối đoái - dòng vốn nước ngoài. Để đảm bảo dòng vốn vào Việt Nam không bị ảnh hưởng, kể cả vốn đầu tư trực tiếp lẫn gián tiếp, chỉ có 1 trong 2 lựa chọn: Hoặc ổn định lãi suất, hoặc ổn định tỷ giá. Ngân hàng Nhà nước không thể cùng một lúc thực hiện cả 2 nhiệm vụ. Đây đang là lựa chọn khó khăn nhất của chính sách tiền tệ.

usd

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã phải bán ra ngoại tệ để ổn định thị trường. Ảnh: Dũng Minh

Kinh nghiệm các quốc gia trên thế giới để ứng phó với tình huống này là gì?

Thông thường, các nước phát triển sẽ lựa chọn chính sách lãi suất để dành thế chủ động cho chính sách tiền tệ. Ở những nước có nền kinh tế quá mở, khả năng quản lý dòng tiền, kiểm soát dòng vốn cũng như điều hành lãi suất cao thì sẽ lựa chọn thả nổi tỷ giá hối đoái, không can thiệp.

Còn ở Việt Nam, quan trọng nhất là phải lựa chọn thả nổi lãi suất hay thả nổi tỷ giá hối đoái. Cần phải đánh giá tác động của mỗi phương án này đến nền kinh tế để lựa chọn chính sách phù hợp.

Hiện tại, từ thực tế điều hành chính sách tiền tệ cho thấy, Ngân hàng Nhà nước chưa đưa ra lựa chọn nào cả. Chính sách lãi suất thì không tăng được vì Chính phủ yêu cầu tối thiểu phải giữ ổn định, thậm chí là giảm xuống để hỗ trợ phục hồi kinh tế. Còn về tỷ giá hối đoái, vừa rồi cũng có chủ trương làm sao để VND không mất giá quá nhiều so với USD. Chính vì thế, sau 2 năm 2020-2021 có lên giá một chút thì sang năm 2022, VND đã mất giá so với USD nhưng chưa nhiều, chỉ khoảng 2%.

Vậy theo ông, Ngân hàng Nhà nước nên lựa chọn chính sách nào?

Để đưa ra lựa chọn trong bối cảnh hiện nay thì cần phân tích thấu đáo, với mỗi lựa chọn chúng ta được gì và mất gì. Làm sao để tối đa hóa lợi ích và giảm thiểu thiệt hại đến tổng thể cũng như từng bộ phận của nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế Việt Nam có độ mở rất lớn, kim ngạch xuất nhập khẩu lên tới 200% GDP, trong đó 70-75% xuất khẩu là do khu vực có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài cung cấp; còn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài hiện nay chiếm khoảng 23-25% tổng vốn đầu tư toàn xã hội và chiếm trên dưới 20% GDP, chưa kể dòng vốn gián tiếp đi qua thị trường chứng khoán hay hoạt động M&A (mua bán, sáp nhập).

Sự tham gia của yếu tố nước ngoài trong nền kinh tế Việt Nam là rất lớn nên không có công cụ kiểm soát dòng vốn, kể cả dòng vốn vào và dòng vốn ra. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đã tiến tới bước khá cao trong tự do hóa tài khoản vốn, chưa kể chính sách lãi suất và tỷ giá có tác động đến hơn chục tỷ USD kiều hối hàng năm, nếu xử lý không khéo có thể gây nghẽn dòng tiền lớn này.

Sự sụp đổ của Thái Lan năm 1997 là bài học điển hình cho việc không xử lý tốt khi đối mặt với “tam giác bất khả thi”. Việt Nam hiện chưa rơi vào tình trạng căng thẳng như vậy, song cần phải đưa ra lựa chọn càng sớm càng tốt, bởi càng kéo dài thì càng tiêu tốn nhiều dự trữ ngoại hối vốn được chắt chiu từ nhiều năm trước.

Có ý kiến cho rằng, Ngân hàng Nhà nước đang ở thế “tiến thoái lưỡng nan” khi vừa phải kiềm chế lạm phát, ổn định tỷ giá, vừa phải hỗ trợ nền kinh tế phục hồi sau dịch?

Ở các nước có thị trường tài chính phát triển, họ có nhiều lựa chọn về nguồn cung vốn, khi thắt chặt tín dụng có thể xoay sang các thị trường tài chính, thậm chí có mối liên hệ giữa thị trường tài chính và thị trường tín dụng.

Còn tại Việt Nam, hệ thống các tổ chức tín dụng đang đóng vai trò kênh cung ứng vốn chính cho nền kinh tế. Vì thế, việc Ngân hàng Nhà nước được giao trọng trách kiểm soát lạm phát nhưng vẫn phải tăng trưởng kinh tế là phù hợp với điều kiện kinh tế của Việt Nam.

Song, đây đúng là bài toán khó trong bối cảnh hiện tại. Bởi nếu kiểm soát lạm phát bằng cách hạn chế tín dụng và tăng lãi suất thì lập tức sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế. Ngay cả những nước có thị trường tài chính phát triển như Mỹ, việc tăng lãi suất như thời gian vừa qua cũng chính là để hạn chế vay nợ và lập tức đã đưa ra cảnh báo suy thoái kinh tế, thậm chí tuyên bố chấp nhận suy thoái kinh tế.

Tuy nhiên, Việt Nam đã vượt qua nguy cơ lạm phát cao trong năm 2022 sau nửa đầu năm, dù giá xăng dầu tăng mạnh. Sang quý III, nguy cơ này gần như không còn, trong đó lạm phát cơ bản (loại trừ các nguyên nhân trực tiếp từ tiền tệ) vẫn rất thấp. Do đó, nhiệm vụ chống lạm phát hiện dễ hơn, nhưng vẫn là nhiệm vụ ưu tiên hơn là hỗ trợ tăng trưởng trong điều kiện có thể. Bởi câu chuyện chống lạm phát năm nay về cơ bản đã ổn, nhưng vẫn còn “rình rập” mối lo ngại trong năm tới.

Ngân hàng Nhà nước vừa điều chỉnh thêm room tín dụng cho một số ngân hàng, bình quân khoảng 2%. Theo ông, NHNN có nên sớm phân bổ nốt phần còn lại và nâng hạn mức tổng thể cao hơn mức 14%?

Hạn mức tín dụng Ngân hàng Nhà nước phân bổ dựa trên tiêu chí khả năng hoạt động, thực tế quản trị rủi ro tín dụng nhằm khuyến khích hay hỗ trợ cho các ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng có uy tín, khả năng hoạt động tốt, đảm bảo an toàn, đồng thời hạn chế những ngân hàng yếu kém hoặc quản lý rủi ro không tốt. Quan trọng nhất, việc phân bổ tín dụng không đều giữa các ngân hàng là nhằm cơ cấu lại hệ thống ngân hàng vốn được tiến hành từ năm 2011 đến nay.

Việc phân bổ hạn mức tín dụng buộc các ngân hàng phải chọn lọc khách hàng, chọn lọc dự án để cho vay chứ không thể cho vay ồ ạt, bừa bãi và không có chuyện tăng khả năng tín dụng mà không bị kiểm soát. Việc phải tái cơ cấu lại hệ thống cũng là hệ quả của giai đoạn bùng nổ tín dụng và cho vay quá dễ dãi trước đó, dẫn tới nợ xấu tăng cao.

Bởi vậy, tôi cho rằng, việc phân bổ này không có vấn đề gì cả, đặc biệt trong năm 2022 với dự báo tăng trưởng kinh tế có thể lên đến 7,5%, lạm phát chắc chắn dưới 4%, cho nên việc tăng hạn mức tín dụng vượt quá mục tiêu đầu năm 14% để hỗ trợ tăng trưởng và kiềm chế lạm phát là không cần thiết.

Theo tôi, Ngân hàng Nhà nước vẫn nên giữ hạn mức tín dụng chung là 14%, nếu trong trường hợp dùng hết thì có thể điều chỉnh thêm một chút tổng hạn mức tín dụng. Quan trọng nhất, đây là công cụ giúp cơ cấu lại hệ thống để phát triển ngân hàng lành mạnh, đồng thời hạn chế, thậm chí cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém ngoài 3 ngân hàng đã mua 0 đồng.

Bên cạnh đó, độ trễ của tín dụng, của chính sách tiền tệ phải đặt ra trong bối cảnh mục tiêu năm tới. Theo đó, cần tính toán hạn mức cho tín dụng của năm 2023, hoặc trong điều kiện cần có thể cho vay gối đầu, nếu cuối năm 2022 nhu cầu tín dụng chính đáng vẫn tăng thì hoàn toàn có thể sử dụng hạn mức tín dụng của năm 2023. Điều hành linh hoạt được, chứ không cần phải nới room tín dụng thêm.

Theo Đầu tư Chứng khoán

  • Cùng chuyên mục
Chính sách thuế quan mới của Mỹ: Thách thức và cơ hội chiến lược cho Việt Nam

Chính sách thuế quan mới của Mỹ: Thách thức và cơ hội chiến lược cho Việt Nam

Chính sách thuế quan mới của Mỹ là thách thức lớn đối với các ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, tuy nhiên cũng mở ra cơ hội để tái cấu trúc chuỗi cung ứng và nâng cao vị thế cạnh tranh trong bối cảnh thương mại toàn cầu đầy biến động.

Tài chính - 10/07/2025 08:41

Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Trong bối cảnh Việt Nam đang tích cực thực hiện các cải cách để hướng tới mục tiêu nâng hạng thị trường chứng khoán lên hạng mới nổi (Emerging Market), vai trò của nhà đầu tư cá nhân ngày càng trở nên quan trọng.

Tài chính - 10/07/2025 07:30

‘Mưa’ cổ tức sau mùa đại hội

‘Mưa’ cổ tức sau mùa đại hội

Hàng loạt doanh nghiệp thông báo chốt danh sách cổ đông để chia cổ tức trong tháng 7. Nổi bật nhất, Bia Hạ Long trả cổ tức tiền mặt lên đến 110%.

Tài chính - 10/07/2025 07:00

[E] Nhìn lại 25 năm phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam

[E] Nhìn lại 25 năm phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam

Đánh dấu 25 năm mở cửa, chứng khoán Việt Nam đứng trước cột mốc mới là được nâng hạng từ cận biên lên mới nổi. Điều này sẽ giúp thị trường Việt Nam trở thành một lựa chọn hấp dẫn hơn trên bản đồ tài chính thế giới.

Tài chính - 10/07/2025 07:00

Vốn ngoại ‘ồ ạt’ chảy vào chứng khoán và ngân hàng

Vốn ngoại ‘ồ ạt’ chảy vào chứng khoán và ngân hàng

Khối ngoại mua ròng phiên thứ 6 liên tiếp với giá trị gần 2.000 tỷ đồng, tập trung vào nhóm chứng khoán và ngân hàng.

Tài chính - 09/07/2025 16:12

Lộ diện chủ mới dự án Cát Bà Amatina

Lộ diện chủ mới dự án Cát Bà Amatina

Tân cổ đông của Vinaconex ITC là Công ty TNHH Sàn giao dịch Bất động sản Hà Nội Anpha.

Tài chính - 09/07/2025 08:00

Niềm tin trở lại với chứng khoán

Niềm tin trở lại với chứng khoán

Chuyên gia VPBankS cho rằng niềm tin đã trở lại với chứng khoán khi VN-Index tăng tốt từ đầu tháng 4. Còn nhiều động lực để VN-Index chinh phục mốc 1.500 điểm phía trước.

Tài chính - 09/07/2025 07:00

'Có dư địa để tăng trưởng tín dụng cao hơn 16%'

'Có dư địa để tăng trưởng tín dụng cao hơn 16%'

Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP hơn 8% cho năm 2025, ông Phạm Chí Quang – Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết con số tăng trưởng tín dụng 16% không chỉ khả thi mà còn có thể cao hơn, với điều kiện kiểm soát tốt lạm phát và nợ xấu.

Tài chính - 08/07/2025 21:31

Cổ đông TCBS chốt phương án IPO và lên sàn

Cổ đông TCBS chốt phương án IPO và lên sàn

Sau đợt IPO, TCBS sẽ triển khai việc đưa cổ phiếu lên sàn chứng khoán, niêm yết HoSE hoặc đăng ký giao dịch UPCoM nếu không thỏa điều kiện niêm yết.

Tài chính - 08/07/2025 15:58

UOB: Kỳ vọng lãi suất ổn định, tỷ giá dần hạ nhiệt

UOB: Kỳ vọng lãi suất ổn định, tỷ giá dần hạ nhiệt

Trong báo cáo mới đây, Ngân hàng UOB nhận định, lạm phát tại Việt Nam vẫn trong tầm kiểm soát và chính sách tiền tệ sẽ tiếp tục được giữ ở mức hỗ trợ tăng trưởng trong nửa cuối năm.

Tài chính - 08/07/2025 15:57

Khối ngoại mua ròng phiên thứ 5 liên tiếp

Khối ngoại mua ròng phiên thứ 5 liên tiếp

Giao dịch của khối ngoại tiếp tục là điểm sáng đáng chú ý khi họ có phiên mua ròng thứ 5 phiên liên tiếp (tổng giá trị đạt 7.679,37 tỷ đồng) trên sàn HoSE.

Tài chính - 08/07/2025 15:56

Chủ tịch Mirae Asset: Chứng khoán đang dịch chuyển theo hướng bền vững và chuyên nghiệp

Chủ tịch Mirae Asset: Chứng khoán đang dịch chuyển theo hướng bền vững và chuyên nghiệp

Bà Nguyễn Hoàng Yến, Chủ tịch Mirae Asset cho biết, không chỉ tăng về số lượng mà chất lượng nhà đầu tư cũng có sự thay đổi rõ rệt, ngày càng nhiều nhà đầu tư bắt đầu tiếp cận phương pháp quản lý tài sản, đầu tư có kỷ luật thay vì chỉ đơn thuần giao dịch ngắn hạn.

Tài chính - 08/07/2025 14:10

Nhiều 'ẩn số' với biến động tỷ giá

Nhiều 'ẩn số' với biến động tỷ giá

Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ NHNN Phạm Chí Quang thẳng thắn nhận định, nhiều ẩn số với chính sách tiền tệ, tỷ giá trong thời gian tới.

Tài chính - 08/07/2025 14:07

Nhiều động lực hướng VN-Index đến vùng điểm cao hơn

Nhiều động lực hướng VN-Index đến vùng điểm cao hơn

Dù dự báo thị trường chứng khoán có thể chinh phục các mốc điểm cao hơn với nhiều động lực hỗ trợ, song các chuyên gia khuyến nghị nhà đầu tư nên giao dịch thận trọng với chiến lược mua và nắm giữ các cổ phiếu hàng đầu với định giá hợp lý.

Tài chính - 08/07/2025 08:55

3 câu chuyện hấp dẫn vốn ngoại của chứng khoán Việt Nam

3 câu chuyện hấp dẫn vốn ngoại của chứng khoán Việt Nam

Ông Nguyễn Anh Khoa, Giám đốc Phân tích Agriseco nhìn nhận Việt Nam đủ tiềm năng để thu hút mạnh dòng vốn ngoại trong trung hạn 1-2 năm tới. 3 câu chuyện củng cố niềm tin đó là: Khối ngoại đảo chiều mua ròng; nâng hạng thị trường; và quyết tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ.

Tài chính - 08/07/2025 07:00

Dòng tiền ngoại đẩy VN-Index vượt đỉnh 3 năm

Dòng tiền ngoại đẩy VN-Index vượt đỉnh 3 năm

Tâm lý tích cực từ cả nhà đầu tư trong và ngoài nước, VN-Index sau hơn 3 năm đã vượt trở lại thành công mốc 1.400. Lần gần nhất VN-Index đạt mốc này là ở phiên 19/4/2022.

Tài chính - 07/07/2025 18:12