Kích cầu tiêu dùng để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế: Ngành đồ uống 'kêu cứu' vì quy định thuế GTGT

Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát Việt Nam vừa chủ trì, phối hợp Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (VAFIE) tổ chức Tọa đàm “Kích cầu tiêu dùng để tăng trưởng kinh tế - góc nhìn từ ngành đồ uống”.

Phân tích bức tranh toàn cảnh về tình hình thế giới và tác động tới Việt Nam, ông Nguyễn Đức Kiên, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội cho biết, mặc dù các số liệu về kết quả 8 tháng đầu năm 2025 cho thấy có nhiều điểm sáng như chính sách khuyến khích đầu tư tư nhân theo Nghị quyết 68 bước đầu phát huy tác dụng; xuất khẩu tăng; thị trường tiêu dùng tăng khá nhờ dịp lễ lớn, nhưng sự phục hồi của sản xuất còn thiếu ổn định, lạm phát đang chịu nhiều áp lực; các động lực tăng trưởng chịu nhiều hạn chế, ràng buộc…

Các phân tích của ông Nguyễn Đức Kiên cho thấy, Việt Nam cần phải nỗ lực nhiều trong những tháng cuối năm 2025 và giai đoạn 2026-2030, đặc biệt là tiêu dùng nội địa để có thể đạt được mục tiêu như kỳ vọng.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, ngành đồ uống Việt Nam — bao gồm bia, rượu và nước giải khát — vẫn là một trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Hàng năm, ngành đóng góp khoảng trên 60 nghìn tỷ đồng/năm cho ngân sách và tạo việc làm cho hàng triệu lao động trong chuỗi cung ứng từ sản xuất đến dịch vụ ăn uống. Tuy nhiên, những cú sốc kéo dài (COVID-19, thiên tai, biến động chính trị - thương mại toàn cầu), chi phí nguyên liệu, logistics tăng cao và sự cạnh tranh từ thị trường phi chính thức đã gây sức ép lớn lên ngành này.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Bia-Rượu-Nước giải khát (VBA) cho biết, ngành đồ uống không cồn (nước giải khát) có nhiều đóng góp vào doanh thu thị trường đồ uống Việt Nam trong năm 2024 phần nào bù đắp cho sự chững lại của thị trường đồ uống có cồn bị hạn chế vì các quy định pháp lý. Tuy nhiên, ngành này đã và đang suy giảm ngay trước thềm thực hiện thuế tiêu thụ đặc biệt, bắt đầu chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 với thuế suất 8% và 10% từ 1/1/2028.

Mặc dù sắc thuế chưa có hiệu lực, nhưng ngay từ thời điểm hiện tại, doanh nghiệp trong ngành đã phải bước vào giai đoạn chuẩn bị để thích ứng với sắc thuế này. Các hoạt động như nghiên cứu, điều chỉnh công thức sản phẩm theo hướng giảm đường, xây dựng lại kế hoạch sản xuất - kinh doanh, định giá, chiến lược phân phối và truyền thông định vị sản phẩm phù hợp xu hướng tiêu dùng đều đòi hỏi chi phí đầu tư lớn, trong khi khả năng hồi vốn bấp bênh do thị trường chưa phục hồi.

Từ phân tích trên, bà Vân Anh đưa ra kiến nghị, đề xuất khoan thư sức doanh nghiệp ngành đồ uống, hỗ trợ doanh nghiệp và người tiêu dùng thúc đẩy kích cầu tiêu dùng nội địa, trong đó nhấn mạnh việc xem xét mở rộng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% cho các mặt hàng đồ uống.

Trong đó, cần quy định rõ để các mặt hàng nước giải khát có đường trên 5g/100ml, được hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% đến hết năm 2026, trước thềm bắt đầu là đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt từ 1/1/2027 để bảo đảm tính nhất quán của các văn bản pháp luật và đồng thời không ảnh hưởng tới lợi ích hợp pháp của các doanh nghiệp.

Đồng quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, kiêm Trưởng Ban pháp chế VCCI nhấn mạnh: “Việc giảm 2% VAT trong giai đoạn vừa qua đã hỗ trợ rõ rệt cho doanh nghiệp và người tiêu dùng, kích cầu tiêu dùng, từ đó đóng góp tích cực cho tăng trưởng kinh tế. Nếu nước giải khát có đường bị loại khỏi diện giảm thuế từ năm 2026, chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến sức mua, gây áp lực lên doanh nghiệp và cả môi trường đầu tư.”

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế phân tích, Quốc hội đã cân nhắc rất kỹ lưỡng khi lùi thời gian thực hiện áp thuế TTĐB với NGK có đường trên 5g/100ml, từ 1/1/2027 thuế suất 8% sau đó lên 10% từ 1/1/2028 để giảm bớt khó khăn cho doanh nghiệp mặc dù Luật thuế TTĐB có hiệu lực từ 1/1/2026.

Quốc hội cũng đã tiếp tục giảm thuế GTGT 2% cho các nhóm mặt hàng đến hết năm 2026. Vì vậy, theo Phụ lục 2 của Nghị định 174/2025/NĐ-CP quy định hướng dẫn thi hành Nghị quyết 204, có tính không thống nhất với quy định của Luật thuế TTĐB khi loại NGK có đường ra khỏi đối tượng được giảm thuế.

"Theo quan điểm cá nhân tôi, với sự hỗ trợ của Bộ Tài chính, cần có tờ trình trình lên Chính phủ để xem xét cho phép mặt hàng “nước giải khát theo TCVN có hàm lượng đường trên 5g/100ml” tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế GTGT 2% từ ngày 1/1/2026 đến hết ngày 31/12/2026, đảm bảo quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp và tính nhất quán, đồng bộ của các chính sách thuế", bà Cúc nói.

Bà Nguyễn Việt Hà - Phó Chủ tịch Hiệp hội thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội (Amcham Hà Nội) cho rằng, vấn đề ở đây chủ yếu là cách diễn giải với cụm từ “Chịu thuế TTĐB”. Các doanh nghiệp mong rằng, cơ quan quản lý nhà nước sẽ diễn giải theo hướng thuận lợi nhất cho doanh nghiệp, theo đúng tinh thần của Đảng, Chính phủ để hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển.

TS. Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch VAFIE nhấn mạnh rằng, mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm nay và các năm tiếp theo của chúng ta là rất cao trong lịch sử 40 năm trở lại đây. Vì vậy, cần phát huy tối đa các động lực tăng trưởng, trong các giải pháp để kích cầu tiêu dùng là vô cùng quan trọng.

Ông Tuấn đồng thuận rằng, thuế TTĐB đã được Quốc hội cân nhắc lùi thời điểm áp dụng với NGK có đường từ ngày 1/1/2027 để đảm bảo doanh nghiệp có thời gian đầu tư chuyển đổi sản phẩm, vượt qua khó khăn, phục hồi trước khi thực hiện áp thuế. Vì vậy, các chính sách đi cùng phải đồng bộ.

Có thể trong quá trình soạn thảo, xây dựng Nghị định 174, quá trình rà soát phụ lục chưa được kỹ, tạo ra cách hiểu gây bất lợi cho doanh nghiệp khi thực hiện. Do vậy, Chủ tịch VAFIE đề xuất, cần điều chỉnh phụ lục này theo hướng loại bỏ mặt hàng NGK có đường ra, để các sản phẩm thuộc nhóm này tiếp tục được hưởng chính sách giảm thuế giá trị gia tăng 2% trong năm 2026.

Nhiều doanh nghiệp đề nghị, năm 2026 được coi là năm “đệm” cho doanh nghiệp nên cần tiếp tục hưởng chính sách giảm 2% GTGT để có thời gian phục hồi, tái cấu trúc sản phẩm theo hướng giảm đường và đầu tư cho chuyển đổi xanh trước khi TTĐB chính thức có hiệu lực.

Các chuyên gia cũng tập trung vào đề xuất tiếp tục áp dụng giảm 2% GTGT cho nước giải khát có đường đến hết năm 2026 để hỗ trợ phục hồi và kích cầu tiêu dùng;

Giãn, lùi thời điểm áp thuế TTĐB đối với một số nhóm sản phẩm để doanh nghiệp có thời gian đầu tư chuyển đổi;

Tăng cường xử lý rượu thủ công, hàng giả và cạnh tranh không lành mạnh để bảo vệ doanh nghiệp chính quy;

Cải cách thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, đặc biệt hộ kinh doanh là kênh phân phối quan trọng;

Đẩy mạnh truyền thông dựa trên bằng chứng khoa học, cung cấp thông tin chính xác về tác động sức khỏe và kinh tế của chính sách thuế.