Doanh nghiệp nước ngoài nợ 'khủng'
Dù tự vay tự trả nhưng nợ nước ngoài của các doanh nghiệp FDI không chỉ gia tăng áp lực nợ nước ngoài quốc gia mà cảnh báo gia tăng tình trạng chuyển giá ở khối này.
Tại buổi họp đánh giá về tình hình nợ nước ngoài quốc gia giai đoạn 2011 - 2018 với các bộ ban ngành mới đây, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã cảnh báo tình trạng tăng nhanh nợ nước ngoài theo hình thức tự vay tự trả của doanh nghiệp (DN). Đặc biệt DN đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm đến 76% tổng lượng nợ này và tập trung ở một số DN FDI có quy mô lớn. Trong khi đó, nợ nước ngoài của Chính phủ lại giảm rất mạnh và tốc độ tăng nợ rất thấp.

Nhà đầu tư Thái Lan vay vốn từ ngân hàng Thái để mua lại cổ phần của Sabeco góp phần làm nợ nước ngoài của VN năm 2017 tăng mạnh
Ảnh hưởng cán cân thanh toán quốc tế
Chuyên gia kinh tế tài chính Bùi Kiến Thành phân tích, về lý thuyết, nợ nước ngoài do DN tự vay tự trả là điều bình thường trong nền kinh tế đang phát triển. DN nước ngoài vào VN đầu tư có nhu cầu nhập khẩu máy móc thiết bị, nguyên vật liệu sản xuất rất lớn. Thế nên, nợ nước ngoài khu vực đó tăng nhanh trong những năm gần đây và đó là khoản nợ DN phải trả, Chính phủ không bảo lãnh. Tuy nhiên, ông Thành cảnh báo: “Đừng nghe cụm từ “tự vay tự trả” của DN là đơn giản.
Cho dù Chính phủ không bảo lãnh nhưng ảnh hưởng khá lớn đến cán cân thanh toán của nền kinh tế. Một nền kinh tế có nợ tư nhân tăng là dấu hiệu tốt nhưng rủi ro là tỷ giá và lãi suất đồng USD tăng. Đặc biệt, khi khoản nợ này tăng cao, áp lực gói nợ nước ngoài của Chính phủ cũng tăng, rất dễ vượt ngưỡng cho phép”. Theo luật Quản lý nợ công, vốn vay nước ngoài theo hình thức tự vay, tự trả của DN cũng được tính vào nợ nước ngoài của quốc gia. Trong khi đó, khoản nợ này đang sát ngưỡng 50% GDP mà Chính phủ đặt ra.
Đồng quan điểm, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, Học viện Tài chính, cho rằng hàng hóa các DN FDI vào VN sản xuất ra giúp tăng GDP, song phải xác định nợ của họ cũng là nợ Chính phủ. “Nợ nước ngoài của DN tự vay tự trả tăng nhanh cũng chính là nợ nước ngoài của quốc gia tăng, dẫn đến các khoản thanh toán nước ngoài của VN sẽ ảnh hưởng.
Tôi lo lắng nhất là các khoản nợ từ ngắn hạn của các DN FDI lại được chuyển sang dài hạn khiến dư nợ nước ngoài quốc gia so với GDP tăng. Mức nợ nước ngoài của Chính phủ nay lên đến 49% GDP, đang tiệm cận mức 50% GDP Chính phủ cho phép. Điều này ảnh hưởng đến phần đi vay của DN VN trong thời gian tới”.
Dẫn câu chuyện nhà đầu tư Thái Lan vay gần 5 tỉ USD từ ngân hàng Thái để mua lại cổ phần của Sabeco, chuyên gia này cho rằng, năm 2017 nợ nước ngoài của VN tăng đột biến lên đến 73% so với năm trước đó một phần từ khoản vay lớn của các DN FDI. Vấn đề là sau đó, nhà đầu tư Thái Lan đã xin chuyển khoản vay ngắn hạn này sang nợ dài hạn. Áp lực cho các khoản vay từ ngắn hạn chuyển sang dài hạn từ đó cũng rất lớn.
Chuyển giá thông qua vay vốn đầu tư
Năm 2018, theo thống kê, nợ công quốc gia là 3.232.411 tỉ đồng, tương đương 58,4% GDP. Trong khoản 2.548.418 tỉ đồng nợ nước ngoài quốc gia thì phần nợ nước ngoài của Chính phủ là 1.067.817 tỉ đồng, nợ nước ngoài được Chính phủ bảo lãnh 246.309 tỉ đồng, còn nợ nước ngoài tự vay, tự trả của DN là 1.234.292 tỉ đồng.
PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng, DN đa số vay mua máy móc, mở rộng đầu tư hoặc vay mua lại DN trong nước. Nhưng tăng cường vay là “chiêu” DN FDI áp dụng khi vào VN nhằm trốn thuế. “Có thể công ty mẹ cho công ty con, hay công ty liên kết vay nợ cũng như cung cấp các dịch vụ tài chính với lãi suất cao. Chi phí lãi vay là khoản chi phí được phép khấu trừ khi DN đóng thuế thu nhập. Vay nhiều, lãi kinh doanh được chuyển ra nước ngoài trả lãi ngân hàng nên không phải đóng thuế thu nhập DN. Đây là “mánh khóe” nhiều nhà đầu tư nước ngoài chọn để chuyển lợi nhuận về nước. Đó là hành vi chuyển giá của DN nước ngoài!”, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh cảnh báo.
Chuyên gia Bùi Kiến Thành dẫn chứng một đôi giày Adidas "made in Vietnam" được bán tại Mỹ 200 USD nhưng giá xuất được khai là 12 USD. Nhà xuất khẩu xuất qua Singapore, từ đó xuất đi Mỹ. Trong khi giá thực tế của nó có thể 30 USD, nhưng hành vi chuyển giá của DN khiến ta thất thu 18 USD. "Xuất khẩu kiểu này, VN chỉ thu được 30% thuế, 70% còn lại là thâm hụt, vào hành vi chuyển giá", ông Thành nói.
Với các khoản nợ nước ngoài của DN FDI, thực tế VN không bị áp lực trả nợ, nhưng các chuyên gia đều nhấn mạnh VN thất thu lớn từ khoản nợ này. Một chi tiết được nhắc đến liên quan đến vốn vay của khu vực FDI là tình trạng “tay không bắt giặc”, vốn mỏng... Theo Bộ Tài chính thống kê, 140 DN FDI có vốn vay cao gấp 4 lần vốn chủ sở hữu. Ngoài ra, PGS-TS Thịnh cũng đề cập mỗi khi cơ cấu vốn của DN chủ yếu đến từ khoản nợ từ bên ngoài thay vì vốn chủ sở hữu, cần có những công cụ để giám sát, hạn chế. Bởi đây chính là bước đầu tiên của hiện tượng chuyển giá thông qua vốn đầu tư.
Theo PGS-TS Đinh Trọng Thịnh, hiện một số quốc gia phát triển đã có các quy định liên quan đến vốn vay của DN trên vốn chủ sở hữu. Theo đó, DN có 1 đồng vốn, nhưng vay đến 3 đồng coi như rơi vào khung “vốn mỏng”. Mà đã “mỏng” rồi phần trả lại đối với phần vốn vay này sẽ không được coi là chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập DN. VN nên áp dụng quy định này nhằm tránh tình trạng DN sử dụng đòn bẩy nợ quá cao.
(Theo Thanh Niên)
- Cùng chuyên mục
Doanh nghiệp chưa đại chúng nợ quá 5 lần vốn không được phát hành trái phiếu
Quốc hội vừa thông qua quy định yêu cầu doanh nghiệp chưa đại chúng muốn phát hành trái phiếu riêng lẻ thì nợ phải trả không được vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu.
Tài chính - 17/06/2025 11:25
TCH lần thứ 2 gọi vốn từ cổ đông sau 10 năm niêm yết
Mục tiêu huy động vốn của TCH là để rót vào 2 dự án lớn gồm Hoàng Huy Green River và tòa nhà chung cư H2 thuộc Hoang Huy Commerce, tổng đầu tư 6.249 tỷ.
Tài chính - 17/06/2025 09:32
Xếp hạng tín nhiệm giúp củng cố niềm tin thị trường
Sự xuất hiện của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm nội địa với tiêu chuẩn toàn cầu như VIS Rating sẽ góp phần quan trọng vào sự phát triển của ngành xếp hạng tín nhiệm, cũng như hoàn thiện cơ sở hạ tầng thị trường tài chính.
Tài chính - 17/06/2025 07:00
Tập đoàn CRV lên kế hoạch lãi 'khủng', dự kiến lên sàn HoSE nửa cuối năm 2025
Tập đoàn CRV lên kế hoạch lãi đậm 1.600 tỷ - 2.000 tỷ đồng cho 2025 và 2026. Doanh nghiệp kỳ vọng niêm yết trên HoSE trong quý III và IV.
Tài chính - 16/06/2025 16:24
CEO Đạm Cà Mau: Xung đột Iran và Isarel sẽ khiến giá phân bón tăng
CEO Đạm Cà Mau tiết lộ lượng hàng công ty chốt đơn bán đã vượt sản lượng, nửa cuối năm tiếp tục khả quan, đảm bảo hoàn thành kế hoạch năm.
Tài chính - 16/06/2025 15:39
Thêm 2 cổ phiếu chuẩn bị rời sàn HoSE
Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ công bố thông tin, cổ phiếu PSH và KPF bị HoSE đưa ra quyết định xem xét hủy niêm yết bắt buộc.
Tài chính - 15/06/2025 08:10
Phú Tài giữ mức cổ tức 25% năm thứ hai
CTCP Phú Tài sẽ chi hơn 100 tỷ đồng để trả cổ tức còn lại năm 2024. Với việc đã tạm ứng 10% trước đó, tổng cổ tức doanh nghiệp chi trả đạt 25% và năm thứ hai duy trì tỷ lệ này.
Tài chính - 14/06/2025 11:52
Đầu tư thế nào trong bối cảnh chứng khoán có nhiều biến động?
Sau một giai đoạn phục hồi tốt từ phiên "đáy" của năm 2025 (9/4/2025), VN-Index trong giai đoạn gần đây đang rơi vào trạng thái điều chỉnh với 6/8 phiên giảm điểm tính từ phiên 4/6 đến 13/6.
Tài chính - 14/06/2025 06:45
Giá dầu tăng mạnh, cổ phiếu dầu khí ‘rực sáng’
Nhóm cổ phiếu dầu khí trở thành điểm sáng trên thị trường khi đồng loạt tăng mạnh, trong đó PLX gây chú ý khi tăng hết biên độ.
Tài chính - 13/06/2025 17:26
Lập Sở giao dịch vàng quốc gia: Nhà đầu tư được hưởng lợi gì?
Với việc triển khai Sở giao dịch vàng quốc gia, người dân, nhà đầu tư không chỉ được phép mua vàng vật chất tại các cửa hàng, mà quan trọng hơn là có thể mở tài khoản vàng tại ngân hàng hoặc các tổ chức tài chính trung gian, thực hiện các giao dịch mua, bán vàng tương tự như cổ phiếu…
Tài chính - 13/06/2025 15:43
PVTrans chuẩn bị chia cổ tức cao kỷ lục
PVTrans sẽ phát hành gần 114 triệu cổ phiếu để trả cổ tức năm 2024, tương ứng tỷ lệ 32%. Vốn điều lệ dự kiến tăng lên 4.699 tỷ đồng.
Tài chính - 13/06/2025 13:27
Tôn Đông Á sẽ niêm yết HoSE, trả cổ tức tỷ lệ 40%
Trong bối cảnh thị trường xuất khẩu gặp khó, Tôn Đông Á sẽ tập trung hơn cho thị trường nội địa, mục tiêu nâng tỷ trọng sản lượng lên 75%.
Tài chính - 12/06/2025 15:32
Thị trường vàng ra sao khi xoá bỏ độc quyền vàng miếng?
Ngoài thương hiệu SJC độc quyền bấy lâu nay sẽ có thêm các thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép sản xuất, và chỉ những doanh nghiệp có đủ điều kiện mới được cấp hạn mức nhập khẩu vàng nguyên liệu.
Tài chính - 12/06/2025 14:48
Chứng khoán HSC sắp tăng vốn lên 10.000 tỷ đồng
Chứng khoán HSC chào bán 360 triệu cổ phiếu cho cổ đông với giá 10.000 đồng/cp, mục tiêu tăng vốn lên trên 10.000 tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 10:53
Nợ xấu ngân hàng: Chưa thể yên tâm
Nghiên cứu vừa công bố của Vietnam Report nhận định nợ xấu đã đi qua thời kỳ khó khăn nhất, tuy nhiên nhóm nợ có khả năng mất vốn đã đạt kỷ lục, chiếm 1,25% tổng dư nợ cho vay khách hàng với trên 176 nghìn tỷ đồng.
Tài chính - 12/06/2025 07:00
Động lực nào cho kế hoạch kinh doanh đột biến của Phát Đạt?
Phát Đạt sẽ đẩy mạnh bán hàng và cải thiện dòng tiền năm nay. 3 dự án trọng tâm gồm Quy Nhơn Iconic, La Pura và chuỗi căn hộ trung cấp Thuận An 1&2.
Tài chính - 11/06/2025 11:47
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 1 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 1 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 2 month ago