Để nhà đầu tư không còn bị 'dắt mũi'

Thống kê từ Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) cho thấy xét riêng năm 2024, UBCKNN đã ban hành 224 quyết định xử phạt với các nhóm vi phạm phổ biến nhất là vi phạm lỗi công bố thông tin (144 doanh nghiệp), công bố thông tin không đầy đủ (31 doanh nghiệp)…

Vi phạm liên quan đến giao dịch cổ phiếu có 11 trường hợp người nội bộ các công ty niêm yết mua cổ phiếu không công bố thông tin theo quy định. Ngoài ra, có 6 trường hợp thao túng cổ phiếu trên thị trường chứng khoán gồm BII-TGG, DST, FIR, HCI, PSH, GKM. Kết quả tính toán trong các vụ án này đều cho thấy không có số lợi bất hợp pháp.

Trong hơn nửa đầu năm 2025, có 1 trường hợp bị xử phạt thao túng giá cổ phiếu là PDR với bà Nguyễn Thị Phương Thảo, ông Phan Thành Tâm. Tương tự các trường hợp thao túng giá khác, 2 cá nhân này đều không có khoản thu trái pháp luật.

Các vấn đề như mua bán “chui” cổ phiếu của lãnh đạo doanh nghiệp, người nội bộ, người có liên quan, giao dịch nội gián (Insider Trading)… không phải là chuyện hiếm trên thị trường chứng khoán Việt Nam hơn hai thập kỷ qua.

Thậm chí, với việc thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng thu hút lớp lớp nhà đầu tư “F0” tham gia, nhiều đối tượng đã núp dưới vỏ bọc “tin nội bộ”, “phím hàng” để trục lợi, khiến nhiều nhà đầu tư dễ rơi vào vòng xoáy thua lỗ.

Chiêu thức này không mới, nhưng vẫn liên tục tái diễn. Các “đội lái” thường chọn cổ phiếu penny, thanh khoản thấp, giá rẻ để dễ thao túng. Sau khi gom đủ lượng cổ phiếu, họ đẩy giá bằng các lệnh giao dịch ảo, tạo cung cầu giả nhằm thu hút sự chú ý của thị trường.

Ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) từng cảnh báo hiện tượng này, dẫn ví dụ các mã như TGG, BII – những cổ phiếu từng bị thổi giá chóng mặt, đi kèm những câu chuyện “huy động trăm tỷ, lợi nhuận khủng”. Kết quả, nhiều F0 chạy theo “sóng” đã rơi vào bẫy, bị kẹt hàng nặng nề.

Những cổ phiếu được nhắm tới thường có câu chuyện hấp dẫn dưới vỏ bọc thông tin nội bộ từ doanh nghiệp như chuẩn bị phát hành thêm, quỹ lớn, quỹ ngoại rót vốn, dự án đất vàng, chuẩn bị M&A, thay đổi nhân sự cấp cao…

Thực chất, đa phần đây là những thông tin này là bịa đặt, không có căn cứ. Thậm chí, nhiều trường hợp có thể là hành vi giao dịch nội gián, bị nghiêm cấm bởi Luật Chứng khoán. Tuy nhiên, việc kiểm soát lại rất khó khăn khi các cuộc trò chuyện diễn ra trong nhóm kín, tin nhắn ẩn danh, khiến nhiều nhà đầu tư không phân biệt được thật – giả.

Nói với Nhadautu.vn, ông Trương Hiền Phương – Giám đốc cấp cao CTCP Chứng khoán KIS Việt Nam nhấn mạnh việc đầu tư cần dựa trên sự nghiên cứu, hoặc tham khảo từ chuyên gia uy tín, báo cáo của các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, không nên dựa vào những thông tin phím hàng vô căn cứ, tin đồn hay tin nội bộ.

Ở góc nhìn của mình, ông Hồ Sỹ Hòa, Giám đốc Nghiên cứu và Tư vấn đầu tư, Công ty Chứng khoán DNSE khẳng định việc nâng cao năng lực và kiến thức cho nhà đầu tư, đặc biệt là đối với những người mới bắt đầu, là rất cần thiết để giúp họ duy trì sự tham gia lâu dài và phát triển bền vững trên thị trường chứng khoán và điều này không phải là việc "một sớm một chiều".

AI – một giải pháp cho vấn nạn "Insider Trading"

Trao đổi với người viết, bà Lê Thị Ngọc Ánh, Giám đốc Vận hành (COO) của CTCP InvestingPro cho rằng trong bối cảnh thị trường vẫn còn những vấn đề với giao dịch nội gián, phím hàng… nhà đầu tư cá nhân cần chủ động tự bảo vệ bằng nguyên tắc quan trọng nhất: Đầu tư bằng dữ liệu, không bằng cảm xúc.

"Bất kỳ thông tin nào liên quan đến mã cổ phiếu cũng cần được kiểm chứng qua nguồn chính thống như báo cáo tài chính, công bố thông tin trên Sở Giao dịch Chứng khoán, các kênh thông tin uy tín", bà Ánh phân tích.

Bên cạnh đó, COO InvestingPro cũng khuyến nghị Việt Nam cần phát triển các nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) vừa phục vụ và hỗ trợ nhà đầu tư giao dịch, vừa giúp họ có hành động đúng và đầu tư một cách có kỷ luật. Đây là điều kiện tiên quyết nếu Việt Nam muốn xây dựng một thị trường tài chính ổn định, minh bạch và bền vững trong dài hạn.

"AI là cơ hội để Việt Nam rút ngắn thời gian phổ cập tài chính cho hàng triệu người, với chi phí thấp và khả năng cá nhân hóa sâu. Tuy nhiên, để AI hỗ trợ nâng cao nhận thức nhà đầu tư, cần một hệ sinh thái đồng bộ – dữ liệu chuẩn, cơ chế kiểm soát, và chiến lược dài hạn", COO của InvestingPro khẳng định.

Bên cạnh nâng cao nhận thức và kiến thức đầu tư, các chuyên gia khuyến nghị nhà đầu tư, đặc biệt những người không có thời gian nghiên cứu, phân tích cổ phiếu, có thể lựa chọn đầu tư cổ phiếu, trái phiếu thông qua quỹ.

Các quỹ đầu tư chuyên nghiệp sở hữu đội ngũ phân tích giàu kinh nghiệm, áp dụng các quy trình kiểm soát rủi ro nghiêm ngặt và đầu tư vào danh mục đa dạng. Nhờ đó, họ giúp hạn chế tối đa tác động từ các cơn sóng ngắn hạn, đồng thời vẫn tìm kiếm lợi nhuận bền vững trong dài hạn.

Đáng chú ý, trên thị trường hiện nay, nhiều đại lý phân phối uy tín đang cung cấp đa dạng các lựa chọn quỹ mở, từ quỹ cổ phiếu, quỹ trái phiếu đến quỹ cân bằng, giúp nhà đầu tư dễ dàng tìm được sản phẩm phù hợp với nhu cầu và khẩu vị rủi ro của mình.

Ông Lu Hui Hung, Tổng Giám đốc, Công ty CP Quản lý Quỹ Phú Hưng (PHFM) chỉ ra rằng, để tìm kiếm sự tự do tài chính, người trẻ ở Việt Nam đang có xu hướng giao dịch cổ phiếu, tiền điện tử và thậm chí cả các công cụ phái sinh, với một tư duy táo bạo và tự chủ hơn bao giờ hết.

“Tuy nhiên, khả năng tiếp cận nhiều hơn cũng đồng nghĩa với việc rủi ro sẽ tăng cao. Chính từ vấn đề này, các dịch vụ quản lý tài sản chuyên nghiệp của các công ty quản lý tài sản không chỉ giúp nhà đầu tư tích lũy mà còn cần truyền thông đúng đắn, hướng dẫn họ xây dựng kỷ luật đầu tư và lập kế hoạch tài chính dài hạn để đạt mục tiêu tài chính cho tương lai”, ông Lu Hui Hung nói.

Tổ chức Hội thảo Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán

Song song với nỗ lực nâng hạng thị trường chứng khoán, nâng cao nhận thức nhà đầu tư cũng là một nhiệm vụ quan trọng mà các cơ quan quản lý đang tập trung triển khai nhằm phát triển bền vững thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023 phê duyệt Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030, Chính phủ yêu cầu phát triển và đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, cải thiện chất lượng cầu đầu tư nhằm hướng tới cầu đầu tư bền vững; nâng cao chất lượng nhà đầu tư cá nhân gắn với đào tạo, phổ cập kiến thức và thông tin tuyên truyền; xây dựng chiến lược đào tạo tổng thể cho nhà đầu tư, xác định mục tiêu, đối tượng và lộ trình phù hợp theo từng giai đoạn phát triển của thị trường chứng khoán.

Nhằm góp phần cùng cơ quan quản lý nhà nước và các thành viên thị trường thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ trên, ngày 17/7 tại Hà Nội, Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức Hội thảo với chủ đề: “Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán”.

Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo các Ban, Bộ, ngành trung ương, chuyên gia kinh tế - tài chính, lãnh đạo các ngân hàng thương mại, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư, tổ chức quốc tế, cơ sở đào tạo, cùng các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong và ngoài nước.