Để kinh tế đồng bằng sông Cửu Long trỗi dậy - Bài cuối: Phát triển phải bền vững

AN HÒA
07:00 20/10/2021

Mặt trái của tăng trưởng nhanh thường gắn liền với hệ quả xấu về môi trường như rác thải, khói bụi, ô nhiễm nguồn nước tại các khu vực sản xuất. Đối với khu vực ĐBSCL, ngoài những mối nguy hại trên còn phải đối mặt với biến đổi khí hậu (BĐKH), xâm nhập mặn, sạt lở, sụp lún ngày càng gia tăng.

Từ kinh tế thuận thiên

Ngân hàng Thế giới (WB) từng đưa ra cảnh báo: Việc đẩy nhanh các hoạt động sản xuất, kinh doanh ở ĐBSCL đã gây ra những tác động xấu đối với môi trường, đặc biệt là ô nhiễm môi trường nước, do các hoạt động sản xuất thâm canh tăng vụ trong nuôi trồng thủy sản gây ra.

a 1 B4

Nuôi tôm sinh thái là một trong những mô hình kinh tế thuận thiên. Ảnh TL

Cũng theo báo cáo của WB, hàng năm các trang trại nuôi thủy sản ở ĐBSCL đã thải ra hơn 10 tỷ m3 nước thải có hàm lượng nitơ, phốt pho không qua xử lý; tồn dư thuốc diệt ốc sên, hoạt chất thuốc bảo vệ thực vật chưa qua xử lý thải ra môi trường đến hàng ngàn tấn/năm.

Báo cáo môi trường quốc gia năm 2017, chuyên đề Quản lý chất thải của của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, hàng năm, lượng chất thải rắn công nghiệp phát sinh tại một số địa phương cũng rất cao.

Theo ông Nguyễn Phương Lam, Giám đốc Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) chi nhánh Cần Thơ, trong những năm trở lại đây thiệt hại từ thiên tai và BĐKH ngày càng gia tăng đối với khu vực ĐBSCL. Đáng qua tâm là đợt hạn mặn lịch sử năm 2016 đã gây thiệt hại nặng nề cho 11/13 tỉnh, thành trong vùng.

Thời gian qua, trong một động thái quyết liệt, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 120/NQ-CP về phát triển ĐBSCL thích ứng với BĐKH và Chính quyền các địa phương đều nỗ lực triển khai các giải pháp. Một số tỉnh được sự hỗ trợ và tham gia trực tiếp vào các dự án trong nước, quốc tế về chống chịu thiên tai và BĐKH, tuy vậy bước đi còn khá chậm chạp. Hành động thích ứng BĐKH chưa có sự phối hợp giữa các thành phần kinh tế, đặc biệt là những tác động đến phát triển kinh tế mà doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo.

“Về mặt nhận thức về BĐKH, trong khi nhiều doanh nghiệp trong nước còn thờ ơ có tư duy 'chưa đến lúc' thì các doanh nghiệp FDI lại rất quan tâm và triển khai các hoạt động quản lý rủi ro sớm và tốt hơn”, ông Lam nhận định.

GS.TS Võ Tòng Xuân, một chuyên gia hàng đầu về nông nghiêp cho rằng, trong thời gian qua chúng ta đã tập trung quá nhiều cho sản xuất lúa, sản lượng dư thừa, hiệu quả kinh tế thấp, tiêu tốn nhiều tài nguyên nước. Do vậy trong thời gian tới, chúng ta chỉ giữ lại diện tích chuyên canh lúa vừa phải ở những vùng nước ngọt quanh năm như: Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp.

Ở những vùng tranh chấp mặn ngọt thì có thể tranh thủ luân canh lúa, thủy sản. Ở những vùng nước mặn quanh năm thì có thể chuyên canh nuôi trồng thủy sản nước mặn.

“Cũng cần nói thêm là trong 6 quốc gia lưu vực sông Mê Kông thì chỉ duy nhất Việt Nam có vùng nước mặn, lợ ven biển, do đó chúng ta phải biết trân trọng và phát huy đúng mức lợi thế khác biệt này trong phát triển kinh tế”, GS Xuân lưu ý.

Theo Ths. Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia độc lập về sinh thái ĐBSCL, trong thời gian qua có nhiều mô hình phát triển kinh tế chưa quan tâm đến bảo vệ môi trường, đó là sử dụng quá nhiều thuốc bảo vệ thực vật, khai thác quá mức nước ngầm, cát sỏi trên sông; nhiều nơi còn phát triển trái quy luật tự nhiên như chở nước mặn về vùng nước ngọt đề nuôi thủy sản nước mặn, hay đắp đập ngăn mặn để nuôi trồng thủy sản nước ngọt… điều này gây hệ quả xấu đến môi trường.

“Hành động thích ứng, thuận thiên là xu thế tất yếu, cần phải đặt ĐBSCL trong bối cảnh tổng thể. Hành động thích ứng cần có nguyên tắc, xem xét đầy đủ chi phí và lợi ích cả ba mặt kinh tế, xã hội và môi trường, ở tại chỗ và trên toàn vùng; trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn”, ông Thiện đề xuất.

Đến kinh tế tuần hoàn

Theo bà Trương Thị Lệ Khanh, Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn, thực trạng ngành nuôi và chế biến thủy sản tại ĐBSCL hiện nay rất khó khăn khi hạn mặn, nguồn nước cạn kiệt... Vì thế, phát triển kinh tế trong điều kiện nguồn tài nguyên bị bào mòn, sự cạnh tranh quyết liệt với đối thủ ngành hàng thì việc chắt chiu, phát huy tối đa những gì đang có chính là nguồn lực để doanh nghiệp giữ được tăng trưởng bền vững, mô hình sản xuất đó được các chuyên gia kinh tế gọi là “kinh tế tuần hoàn”.

a ba 4 kinh te

Du lịch sinh thái, kết hợp với kinh tế vườn là một trong những mô hình kinh tế thích ứng BĐKH, phát triển bền vũng. Ảnh NQ

Ý thức được điều này, từ lâu Công ty Vĩnh Hoàn đã áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn từ ao nuôi cho đến nhà máy. Tại các ao nuôi cá, Công ty Vĩnh Hoàn luôn dành một phần diện tích cho phát triển năng lượng tái tạo như điện mặt trời; đất nạo vét đáy ao được dùng để trồng cây ăn quả, làm phân bón hữu cơ.

Trong nhà máy, phụ phẩm đầu ra là nguyên liệu đầu vào cho ngành sản xuất khác, tất cả kết nối nhau thành chuỗi tuần hoàn.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre Nguyễn Trúc Sơn cho rằng, nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ về lý thuyết thì có thể chưa biết rỏ mô mình kinh tế tuần hoàn là như thế nào nhưng thực tế thì đã có nhiều doanh nghiệp đang phát triển theo mô hình này. Như ở Bến Tre nổi bậc với 3 mô hình kinh tế tuần hoàn, đó là sản xuất chế biến dừa theo chuỗi giá trị khép kín với 40 sản phẩm; mô hình chăn nuôi bò lấy phân nuôi trùn quế và lấy trùn quế nuôi thủy sản; đốt giấy thải tại nhà máy giấy để phát điện công suất đủ phục vụ cho cả cụm công nghiệp.

“Bến Tre có 4.500 doanh nghiệp, đa số là doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ nhưng vẫn có nhiều mô hình kinh tế tuần hoàn rất hay, nói như thế để cho thấy kinh tế tuần hoàn không phải là cái gì đó cao siêu chỉ dành cho doanh nghiệp lớn mà doanh nghiệp nhỏ vẫn có thể áp dụng được”, ông Sơn phân tích.

Theo Chủ tịch UBND TP. Cần Thơ Trần Việt Trường, mô hình kinh tế tuần hoàn được chia thành ba cấp độ, cấp độ thấp, tập trung vào quá trình sản xuất của các doanh nghiệp và sản xuất các mặt hàng nông sản, các nhà sản xuất được khuyến khích và yêu cầu áp dụng các phương pháp sản xuất sạch hơn và thiết kế sinh thái; cấp độ vừa, bao gồm việc phát triển các khu công nghiệp sinh thái và các hệ thống nông nghiệp sinh thái khác, nhằm tạo cơ hội tốt nhất cho việc thực hiện kinh tế tuần hoàn đối với hoạt động của doanh nghiệp; cấp độ cao, toàn bộ các công đoạn của quá trình sản xuất đều được thiết kế tái sử dụng, không có chất thải đưa ra môi trường.

“Tuy nhiên, mô hình kinh tế tuần hoàn lại khá mới mẻ, nhất là cộng đồng doanh nghiệp và người dân, vì vậy, để mô hình này được triển khai sâu rộng thì vấn đề trước tiên là nhận thức đúng về bản chất của mô hình kinh tế tuần hoàn. Doanh nghiệp được xem là động lực trung tâm của nền kinh tế tuần hoàn. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có chính sách kiến tạo, hỗ trợ để khuyến khích cộng đồng doanh nghiệp chủ động tham gia”, ông Trường đề xuất.

Theo TS. Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn, nếu ngành nông nghiệp chịu chuyển đổi tập trung vào nâng cao giá trị, thì mỗi năm không chỉ có thể thu về 40 tỷ USD mà có thể tăng lên hàng trăm tỷ USD nhờ tận thu được các phụ phẩm. Bởi vì ngoài chính phẩm, hàng năm còn có trên hàng chục triệu tấn phụ phẩm nông nghiệp đang bị bỏ đi rất lãng phí.

“Cả thế giới đang hướng đến nền sản xuất mà toàn bộ các công đoạn của quá trình sản xuất khép kín không có chất thải đưa ra môi trường. Toàn bộ chất thải đều được giảm đến mức tối thiểu và tái sử dụng, đó là kinh tế tuần hoàn. Mô hình kinh tế này không chỉ gia tăng giá trị kinh tế cho ngành hàng mà còn là nhân tố quyết định cho nền kinh tế phát triển bền vững, thuận thiên như Nghị quyết 120/NQ-CP của Chính phủ về phát triển bền vững vùng ĐBSCL”, TS. Đặng Kim Sơn nhận định.

  • Cùng chuyên mục
Hà Nội chi 460 tỷ đồng cải tạo đê, chống ngập cho vùng rốn lũ

Hà Nội chi 460 tỷ đồng cải tạo đê, chống ngập cho vùng rốn lũ

Hà Nội sẽ đầu tư cả tạo, nâng cấp đê tả Bùi, hữu Đáy đoạn qua huyện Chương Mỹ (Hà Nội) với tổng mức đầu tư khoảng 460 tỷ đồng, nhằm giúp người dân vùng rốn lũ thoát cảnh ngập lụt mỗi khi mưa lớn.

Đầu tư - 21/11/2024 14:21

Doanh nghiệp nhà nước làm ăn thua lỗ nặng

Doanh nghiệp nhà nước làm ăn thua lỗ nặng

Doanh nghiệp nhà nước là trụ cốt kinh tế đất nước, tuy nhiên gần đây ngoài những DNNN làm ăn được thì nhiều DN đang trên đà bị thua lỗ nặng.

Đầu tư - 21/11/2024 12:30

Thanh Hóa sắp có thêm khu công nghiệp 55 triệu USD

Thanh Hóa sắp có thêm khu công nghiệp 55 triệu USD

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn vừa phê duyệt chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư cho dự án Khu Công nghiệp WHA Smart Technology tại tỉnh Thanh Hóa.

Đầu tư - 21/11/2024 12:05

Khánh Hòa chấp thuận dự án hơn 17.330 tỷ tại Nha Trang

Khánh Hòa chấp thuận dự án hơn 17.330 tỷ tại Nha Trang

Dự án Khu đô thị hỗn hợp TP. Nha Trang có diện tích hơn 226 ha, tổng mức đầu tư hơn 17.330 tỷ đồng được kỳ vọng sẽ trở thành điểm đến mới thu hút người dân địa phương và khách du lịch trong nước, quốc tế.

Đầu tư - 21/11/2024 09:04

Cầu, đường chạy nước rút về đích

Cầu, đường chạy nước rút về đích

Những tháng cuối năm 2024, hàng loạt công trình tại TP. HCM đang chạy nước rút để về địch. Đây là tín hiệu vui của ngành giao thông.

Đầu tư - 21/11/2024 09:03

Đường Đồng Khởi đắt đỏ thứ 14 toàn cầu

Đường Đồng Khởi đắt đỏ thứ 14 toàn cầu

Đường Đồng Khởi (TP.HCM) tiếp tục là con đường đắt đỏ nhất Việt Nam và xếp hạng 14 toàn cầu. Còn phố Tràng Tiền (Hà Nội) đứng thứ 18 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Đầu tư - 21/11/2024 08:50

 Dự án điện khí 5,4 tỷ USD ở Huế được bổ sung vào quy hoạch lưới điện 220kV

Dự án điện khí 5,4 tỷ USD ở Huế được bổ sung vào quy hoạch lưới điện 220kV

Dự án Nhà máy điện khí LNG Chân Mây được bổ sung vào quy hoạch phát triển nguồn điện, lưới điện cấp điện áp 220 kV trở lên, thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050.

Đầu tư - 20/11/2024 18:26

Bộ Chính trị đồng ý thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế và khu vực tại TP.HCM và Đà Nẵng

Bộ Chính trị đồng ý thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế và khu vực tại TP.HCM và Đà Nẵng

Bộ Chính trị đồng ý thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế toàn diện tại TP.HCM và Trung tâm tài chính khu vực tại TP Đà Nẵng.

Đầu tư - 20/11/2024 16:45

Vĩnh Phúc và Vingroup hợp tác toàn diện thúc đẩy chuyển đổi xanh

Vĩnh Phúc và Vingroup hợp tác toàn diện thúc đẩy chuyển đổi xanh

UBND tỉnh Vĩnh Phúc và Tập đoàn Vingroup sẽ ký kết hợp tác toàn diện trong công tác xúc tiến, thu hút đầu tư, liên kết hợp tác hỗ trợ doanh nghiệp, thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Đầu tư - 20/11/2024 11:18

Doanh nghiệp 1 năm tuổi làm khu đô thị gần 450 tỷ ở Quảng Ngãi

Doanh nghiệp 1 năm tuổi làm khu đô thị gần 450 tỷ ở Quảng Ngãi

Công ty TNHH Bất động sản Đại Việt.VN được Quảng Ngãi chấp thuận là nhà đầu tư dự án Khu đô thị phía Đông đường Nguyễn Tất Thành, với tổng vốn gần 450 tỷ đồng.

Đầu tư - 20/11/2024 09:30

Đường sắt tốc độ cao trên thế giới phát triển nhanh như thế nào?

Đường sắt tốc độ cao trên thế giới phát triển nhanh như thế nào?

Tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên trên thế giới được vận hành năm 1964 tại Nhật Bản. Hiện nay, 22 quốc gia, vùng lãnh thổ khai thác đường sắt tốc độ cao.

Đầu tư - 20/11/2024 08:08

Hà Nội yêu cầu quản lý chặt chẽ việc tạm ứng vốn đầu tư công nguồn ngân sách

Hà Nội yêu cầu quản lý chặt chẽ việc tạm ứng vốn đầu tư công nguồn ngân sách

Chủ tịch UBND TP. Hà Nội yêu cầu giám đốc, thủ trưởng các sở, ban, ngành, các địa phương quản lý chặt chẽ việc tạm ứng vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước theo chỉ đạo của Thủ tướng.

Đầu tư - 20/11/2024 06:37

Aqua City của Novaland chính thức được 'cởi trói'

Aqua City của Novaland chính thức được 'cởi trói'

Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai Võ Tấn Đức chính thức phê duyệt điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung 1/10.000, đánh dấu bước quyết định trong việc tháo gỡ pháp lý cho dự án Aqua City của Tập đoàn Novaland, vốn đã bị vướng mắc hơn 2 năm qua.

Đầu tư - 19/11/2024 17:13

Chân dung nhà đầu tư khu công nghiệp 450ha ở Quảng Bình

Chân dung nhà đầu tư khu công nghiệp 450ha ở Quảng Bình

Công ty TNHH Đầu tư Capella Quảng Bình vừa được chấp thuận là nhà đầu tư dự án Đầu tư xây dựng và kinh doanh cơ sở hạ tầng khu công nghiệp Cam Liên.

Đầu tư - 19/11/2024 15:06

Hà Nội quy định tài sản công được sử dụng để kinh doanh, cho thuê

Hà Nội quy định tài sản công được sử dụng để kinh doanh, cho thuê

HĐND TP. Hà Nội đã thông qua Nghị quyết quy định việc sử dụng tài sản công tại đơn vị sự nghiệp công lập thuộc phạm vi quản lý của thành phố vào mục đích kinh doanh, cho thuê, liên doanh, liên kết.

Đầu tư - 19/11/2024 14:57

Diễn biến mới tại dự án gần 13.000 tỷ ở Thanh Hóa

Diễn biến mới tại dự án gần 13.000 tỷ ở Thanh Hóa

Nhà đầu tư dự án Khu đô thị mới tại xã Hoằng Quang và xã Hoằng Long, TP. Thanh Hóa đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa giải quyết dứt điểm việc giao đất để triển khai dự án theo đúng tiến độ phê duyệt.

Đầu tư - 19/11/2024 11:21