Đảm bảo sự vận hành an toàn và sự phát triển bền vững của hệ thống tài chính là một trong những mục tiêu hàng đầu của cơ quan hoạch định chính sách và cơ quan quản lý thị trường. Tăng sự minh bạch của thị trường, bảo vệ nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân, cũng là một nhiệm vụ trọng tâm của cơ quan quản lý. Tuy nhiên, nếu hành lang pháp lý đưa ra thiếu hợp lý, gây trở ngại quá mức tới việc huy động vốn qua kênh phát hành trái phiếu thì gánh nặng cấp vốn cho doanh nghiệp vẫn đè nặng lên vai của hệ thống ngân hàng thương mại như hiện nay – điều mà Nhà nước lâu nay muốn thay đổi. Đó là chưa kể tới việc hiện nay Đảng và Chính phủ đang nỗ lực thúc đẩy các bộ ngành và địa phương cải cách thủ tục hành chính để góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp và nền kinh tế. Dường như tinh thần này chưa được cơ quan soạn thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 90/2011/ND-CP về Phát hành trái phiếu doanh nghiệp lĩnh hội một cách đầy đủ.

Trong qui định về hồ sơ phát hành trái phiếu, Điều 16 Nghị định 90/2011 hiện qui định bộ hồ sơ này gồm: Phương án phát hành trái phiếu và quyết định phê duyệt, chấp thuận phương án phát hành trái phiếu của các cấp có thẩm quyền; Các tài liệu và văn bản pháp lý chứng minh doanh nghiệp đủ điều kiện để phát hành trái phiếu; Kết quả xếp loại của tổ chức định mức tín nhiệm đối với tổ chức phát hành trái phiếu và loại trái phiếu phát hành (nếu có); Các hợp đồng bảo lãnh phát hành, bảo lãnh thanh toán, hợp đồng đại lý và các tài liệu liên quan khác (nếu có);  Văn bản pháp lý chứng minh các dự án sử dụng nguồn vốn trái phiếu đã hoàn thành các thủ tục về đầu tư và đã có quyết định đầu tư của cấp có thẩm quyền trong trường hợp phát hành trái phiếu để thực hiện các chương trình, dự án đầu tư của doanh nghiệp.

Bài liên quan

Phát hành trái phiếu doanh nghiệp: ‘Bàn tay hữu hình’ của cơ quan quản lý

Điều 14 của Dự thảo qui định bộ hồ sơ phát hành gồm: Phương án phát hành; Bản công bố thông tin; Hợp đồng tư vấn ký kết giữa tổ chức phát hành và công ty chứng khoán; Hợp đồng với các tổ chức cung cấp dịch vụ có liên quan (nếu có).

Với phát hành trái phiếu thành nhiều đợt Dự thảo qui định ngoài hồ sơ phát hành theo quy định ở trên doanh nghiệp phát hành phải bổ sung tài liệu về dự án/kế hoạch sử dụng vốn làm nhiều đợt, đối với từng đợt phát hành từ lần thứ hai nếu đợt phát hành sau cách đợt phát hành trước từ 6 tháng trở lên phải bổ sung thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành, tình hình sử dụng số tiền thu được từ các đợt phát hành trước đó.

Do Nghị định này không điều chỉnh việc phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng theo quy định của Luật Chứng khoán nên hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ sẽ là đối tượng điều chỉnh của Nghị định. Như vậy, có thể nói nghĩa vụ công bố thông tin đối với phát hành trái phiếu riêng lẻ như trên cũng nhiều như phát hành trái phiếu ra công chúng. Điều này là không phù hợp. Chưa kể, nhiều nội dung thông tin tổ chức phát hành cung cấp sẽ được công bố ra thị trường, từ đó có thể làm lộ các bí mật kinh doanh, các thông tin về định hướng, chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp, tác động bất lợi tới hoạt động của tổ chức phát hành nếu rơi vào tay các đối thủ cạnh tranh.

Về cơ chế báo cáo, công bố thông tin, Điều 30 và Điều 31 của Nghị định 90 yêu cầu tổ chức phát hành phải gửi thông báo trước phát hành lên Bộ Tài chính, nếu là công ty đại chúng thì phương án phát hành trái phiếu chuyển đổi, trái phiếu kèm chứng quyền phải được đăng ký với Ủy ban Chứng khoán Nhà nước. Tổ chức phát hành có trách nhiệm công bố thông tin cho các nhà đầu tư đăng ký mua.

Tại Điều 22 của Dự thảo qui định doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm thông tin kịp thời, chính xác. Khi có thay đổi về nội dung thông tin thì phải công bố về nội dung thay đổi và nêu rõ lý do. Việc công bố thông tin được thực hiện trên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp phát hành và chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp tại Sở Giao dịch chứng khoán.

Như vậy là việc yêu cầu bản công bố thông tin được công khai trên trang điện tử doanh nghiệp và chuyên trang của sở giao dịch là không phù hợp với mục đích phát hành riêng lẻ trái phiếu. Vì thế, cần giảm bớt các nghĩa vụ công bố thông tin của tổ chức phát hành, đồng thời cần làm rõ các thông tin nào có thể được công bố trên chuyên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp.

Cũng liên quan tới cơ chế báo cáo, công bố thông tin, Điều 6 và Điều 32 của Nghị định 90/2011 và Điều 6 của Thông tư 211/2012/TT-BTC Hướng dẫn thi hành Nghị định 90 hiện nay qui định tối thiểu 3 ngày làm việc trước ngày tổ chức phát hành trái phiếu, doanh nghiệp phát hành phải gửi đăng ký (thông báo) cho Bộ Tài chính để bộ này tổng hợp, theo dõi tình hình phát hành trái phiếu. Tuy nhiên, Dự thảo nghị định mới qui định tối thiểu 10 ngày làm việc trước ngày dự kiến tổ chức đợt phát hành trái phiếu, doanh nghiệp phát hành công bố thông tin cho các nhà đầu tư đăng ký mua trái phiếu đồng thời gửi hồ sơ công bố thông tin đến Sở Giao dịch Chứng khoán… Việc này được dự báo sẽ gây khó khăn cho tổ chức phát hành, gây áp lực phải hoàn tất các thủ tục, hồ sơ giấy tờ, làm giảm tốc độ phát hành trái phiếu, gia tăng chi phí cơ hội của tổ chức phát hành.

Về việc công bố thông tin định kỳ, Điều 32 của Nghị định 90 qui định chậm nhất sau 15 ngày kể từ ngày đến hạn thanh toán toàn bộ gốc, lãi trái phiếu, doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm báo cáo cơ quan phê duyệt, chấp thuận phương án phát hành trái phiếu về tình hình thanh toán gốc, lãi trái phiếu và tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu, đồng gửi Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (đối với trường hợp phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế).   

Riêng đối với trái phiếu chuyển đổi hoặc trái phiếu kèm theo chứng quyền, trong vòng 10 ngày kể từ ngày hoàn tất việc chuyển đổi trái phiếu chuyển đổi thành cổ phiếu hoặc ngày thực hiện quyền mua cổ phiếu của người sở hữu trái phiếu kèm theo chứng quyền, doanh nghiệp phát hành có trách nhiệm báo cáo cơ quan phê duyệt, chấp thuận phương án phát hành trái phiếu đồng gửi Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (đối với trường hợp phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế).

Theo qui định tại Dự thảo, định kỳ 6 tháng và hàng năm cho đến khi đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp phát hành phải gửi nội dung công bố thông tin dưới dạng hồ sơ giấy hoặc hồ sơ điện tử cho nhà đầu tư sở hữu trái phiếu hoặc tổ chức lưu ký để công bố cho nhà đầu tư sở hữu trái phiếu; đồng thời gửi nội dung công bố thông tin định kỳ này cho Sở Giao dịch Chứng khoán. Nội dung công bố thông tin định kỳ bao gồm: Báo cáo tài chính quý, năm; tình hình sử dụng vốn đã huy động được và tình hình thanh toán lãi, gốc. Nghĩa vụ công bố thông tin như vậy là quá nhiều, trong đó có nhiều thông tin nhạy cảm liên quan tới hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Trong bối cảnh thị trường cạnh tranh như hiện nay, nếu vì một lý do nào đó mà thông tin này rơi vào tay của các đối thủ cạnh tranh sẽ có thể tác động bất lợi tới hoạt động của doanh nghiệp phát hành. Vì thế, như trên đã nói, cần giảm bớt các nghĩa vụ công bố thông tin của tổ chức phát hành và làm rõ các thông tin nào có thể được công bố trên chuyên trang thông tin điện tử của doanh nghiệp.

Đối với việc công bố thông tin bất thường, trong khi Nghị định 90 không qui định về điều này thì Dự thảo sửa đổi (Điều 26) qui định doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải công bố thông tin bất thường cho nhà đầu tư sở hữu trái phiếu và Sở Giao dịch chứng khoán trong vòng 24 giờ kể từ khi xảy ra sự kiện. Các sự kiện đó là: (a) Doanh nghiệp phát hành trái phiếu bị tạm ngừng một phần hoặc toàn bộ hoạt động kinh doanh, bị đình chỉ hoạt động hoặc thu hồi Giấy phép kinh doanh; khi có quyết định về việc tổ chức lại hoặc chuyển đổi doanh nghiệp; (b) Có sự thay đổi về nội dung thông tin so với thông tin đã công bố ảnh hưởng đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, khả năng trả nợ, tình hình sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu của doanh nghiệp phát hành; (c) Có sự thay đổi về kế hoạch sử dụng vốn từ phát hành trái phiếu.  Nghĩa vụ công bố thông tin như thế là quá nhiều, chưa kể điểm (b) và (c ) là quan hệ thỏa thuận giữa tổ chức phát hành và các trái chủ, dựa trên nguyên tắc "tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm" của tổ chức phát hành và nguyên tắc "tự đánh giá" của nhà đầu tư. Việc yêu cầu công bố thông tin loại này là không phù hợp đối với trái phiếu phát hành riêng lẻ và có thể tác động bất lợi tới hoạt động của tổ chức phát hành cũng như nhà đầu tư.