Chân dung các nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài - Bài cuối: Giải bài toán vốn ngoại 'mùa' COVID-19

Dòng vốn đầu tư gián tiếp của nhà đầu tư nước ngoài thông qua thị trường chứng khoán (TTCK) góp phần rất lớn cho sự phát triển của thị trường chứng khoán nhiều năm trở lại đây. Đây tiếp tục được hứa hẹn là kênh dẫn vốn quan trọng thúc đẩy TTCK và hỗ trợ hoạt động của doanh nghiệp Việt.

Trải qua 20 năm hình thành và phát triển kể từ khi Trung tâm Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (sau này được đổi tên thành Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM - HOSE) có phiên giao dịch đầu tiên vào ngày 28/7/2000, đến nay thị trường chứng khoán đã có những chuyển biến lớn cả về quy mô và chất lượng sản phẩm.

Năm 2019, TTCK Việt Nam ghi nhận mức tăng điểm cao nhất khu vực Đông Nam Á với quy mô vốn hóa của thị trường tăng mạnh, đạt 4.384 nghìn tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2018, tương đương 72,6% GDP, với trên 30 doanh nghiệp niêm yết đạt giá trị vốn hoá trên 1 tỷ USD. TTCK Việt Nam đã và đang đóng góp một vai trò quan trọng trong việc huy động vốn trung và dài hạn cho phát triển kinh tế.

Sự tăng trưởng mạnh của TTCK Việt Nam có sự đóng góp rất lớn từ dòng vốn ngoại bền bỉ trong suốt hàng chục năm. Theo UBCKNN, năm 2019, nhà đầu tư nước ngoài đã mua ròng gần 7.516 tỷ đồng cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và mua ròng hơn 13.738 tỷ đồng trái phiếu, nâng tổng giá trị danh mục của nhà đầu tư nước ngoài lên khoảng 36,4 tỷ USD, tăng 11,6% so với cuối năm 2018. Dòng vốn gián tiếp vào ròng ước đạt 2,7 tỷ USD, tương đương năm 2018, thể hiện sự đánh giá lạc quan của cộng đồng nhà đầu tư nước ngoài đối với TTCK Việt Nam.

Năm 2019, số lượng tài khoản của nhà đầu tư tiếp tục gia tăng, đạt hơn 2,36 triệu tài khoản, tăng 8,1% so với cuối năm 2018, trong đó số lượng tài khoản của nhà đầu tư nước ngoài tăng 12,8%.

Tính đến cuối tháng 11/2019, tổng số lượng mã số giao dịch đang hoạt động là 32.762, trong đó có 28.239 cho nhà đầu tư cá nhân và 4.523 cho nhà đầu tư tổ chức, tăng 11,2 % về số tổ chức và 14,2% về số cá nhân so với cùng kỳ năm 2018.

Ông Don Lam – Tổng giám đốc VinaCapital cho biết, yếu tố khiến nhà đầu tư ngoại muốn tìm cơ hội ở Việt Nam là nền kinh tế tăng trưởng cao và ổn định, giá trị đồng nội tệ biến động không đáng kể so với một số thị trường khu vực như Thái Lan, Malaysia, Indonesia…

Theo thống kê của VinaCapital, các cổ phiếu niêm yết trên sàn HNX đang được định giá thấp hơn khá nhiều so với sàn HOSE. Cụ thể, các doanh nghiệp trên HOSE có chỉ số P/E bình quân 16,7 lần, còn sàn HNX chỉ đạt 7,3 lần.

Tuy vậy, so với giá trị vốn hóa thì thanh khoản của sàn HNX lại cao gấp đôi sàn HOSE, lần lượt ở mức 0,2% và 0,1%/ngày.

Đáng chú ý, tỷ lệ sở hữu bình quân của khối ngoại tại HNX là 16,4%, trong khi tại HOSE là 24,7%. Điều này cho thấy khối các nhà đầu tư nước ngoài mới chỉ chú trọng vào các doanh nghiệp trên HOSE, chưa khai phá cơ hội ở khối doanh nghiệp niêm yết vừa và nhỏ.

Ông Trần Văn Dũng, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cho rằng, thực tế, vốn ngoại rất “mênh mông” nhưng các nhà đầu tư nước ngoài khi quyết định đầu tư không phải vì cổ phiếu mà là đặt cược vào chính những người điều hành công ty. Do đó, khả năng lãnh đạo, minh bạch thông tin là điều mà khối ngoại soi xét rất kỹ.

Trong khi đó, rất ít doanh nghiệp vốn hóa vừa và nhỏ đáp ứng được tiêu chuẩn này. Có một nhà quản lý quỹ tại Việt Nam đã từng chia sẻ rằng, nhiều nhà đầu tư nước ngoài đưa ra câu hỏi về việc tại sao nợ xấu ở Việt Nam có sự chênh lệch khá lớn giữa các ngân hàng nhưng không ai chịu trách nhiệm? Do không có giải thích thỏa đáng nên nhiều nhà đầu tư ngoại rất dè dặt đổ vốn vào thị trường.

Bởi vậy, bên cạnh yếu tố đầu tiên là sự ổn định và tăng trưởng cao của nền kinh tế vĩ mô, Bộ Tài chính, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ngoài việc thúc các doanh nghiệp đại chúng lên sàn còn phải giám sát các doanh nghiệp minh bạch và quản trị theo quy chuẩn pháp luật, để tăng sức hấp dẫn dòng vốn đầu tư.

Thách thức từ dịch bệnh COVID-19

Trước ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 tới kinh tế, chính trị toàn cầu, dòng vốn đầu tư vào TCTK Việt Nam đầu năm 2020 có sự sụt giảm. Theo Tổng cục Thống kê, tính chung 4 tháng đầu năm, khối ngoại mua vào 46.290 tỷ đồng, nhưng bán ra 62.480 tỷ đồng. Con số mua vào (cổ phiếu, chứng chỉ quỹ…) trên TTCK 4 tháng đầu năm nay tương đương 2,1 tỷ USD, nằm trong tổng số 2,5 USD mà vốn ngoại góp vốn, mua cổ phần (thống kê trên TTCK chỉ dành cho các doanh nghiệp niêm yết và doanh nghiệp có cổ phiếu giao dịch trên sàn UPCOM, không tính đến các doanh nghiệp ngoài sàn). Xét riêng về giá trị đầu tư gián tiếp, 4 tháng đầu năm nay, vốn ngoại giảm tới 65,3% so với cùng kỳ 2019.

Việc nhà đầu tư nước ngoài rút vốn là xu hướng chung của nhiều TTCK thế giới trong bối cảnh đại dịch gây nên nỗi lo sợ trên toàn cầu.

Dự báo từ cơ quan quản lý TTCK cũng cho rằng, nếu tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp trên bình diện quốc tế thì khả năng một số nhà đầu tư trung và dài hạn cũng có thể rút vốn cả trên thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu.

Mức rút vốn kể cả trong kịch bản xấu, có thể vẫn chưa gây sức ép lên dự trữ ngoại hối, nhưng nếu xảy ra tình huống nhà đầu tư bán dồn dập vào một thời điểm ngắn thì sức cầu trong nước sẽ khó hấp thụ, hệ lụy có thể làm ảnh hưởng đến giá chứng khoán.

Bên cạnh các giải pháp khôi phục lại nền sản xuất trong nước, diễn biến vốn ngoại vào ít, rút ra nhiều như trên khiến nhiều ý kiến từ thị trường cho rằng, Chính phủ cần có sự quan tâm và có giải pháp chính sách, có thông điệp để giữ chân dòng vốn ngoại ở lại với doanh nghiệp Việt Nam.

Dòng vốn này không chỉ cung cấp tài chính cho các doanh nghiệp, mà còn có thể giúp các doanh nghiệp Việt Nam cải thiện chất lượng quản trị, mở rộng thị trường, hòa nhập nhanh hơn vào chuỗi sản xuất toàn cầu.

Một tin vui mới đây, theo Bloomberg, các nhà quản lý quỹ toàn cầu đang bắt đầu quay trở lại với cổ phiếu của Việt Nam khi Việt nam đang nổi lên sau thành công kiểm soát được đại dịch COVID-19.

Các nhà đầu tư nước ngoài mua ròng trở lại tại thị trường Việt Nam trong tháng 6, là tháng mua ròng đầu tiên tiên kể từ tháng 1/2020.

Theo Bloomberg, một trong những yếu tố kích thích dòng vốn ngoại trở lại với chứng khoán Việt Nam là đồng nội tệ ổn định và căng thẳng leo thang giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới giúp thúc đẩy sự quan tâm lớn đến Việt Nam như một sự thay thế trong chuỗi cung ứng rẻ hơn so với Trung Quốc.

Ông Andrew Brudenell, nhà quản lý quỹ tại Ashmore thì cho biết: "Hành động quyết liệt của Chính phủ đối với COVID-19 và sau đó là sự tăng tốc đầu tư của Chính phủ là tín hiệu tích cực đối với kinh tế Việt Nam”.

Bài liên quan

Chân dung các nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài - Bài 1: Nhìn lại những quỹ ‘ngoại’ đời đầu

Chân dung các nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài - Bài 2: Điểm mặt những ‘tay chơi’ ngoại đình đám

Chân dung các nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài - Bài 3: Buồn, vui dòng vốn ngoại tại các ngân hàng Việt

Chân dung các nhà đầu tư chứng khoán nước ngoài - Bài 4: Nhìn lại vai trò của dòng vốn ngoại