[CAFÉ cuối tuần] Vào chùa như ra ga!
Ở những làng thôn cổ xưa, có đình làng và chùa làng. Tôi thường thấy người ta nói: “Ra đình, vào chùa”. Ngẫm nghĩ, thì thấy hai từ “ra” và “vào” này thật có lý.

Chùa Yên Tử
Đấy là nói về hai hướng đi khác hẳn nhau, đối với nhau, để đến hai cái đích khác nhau. Ra đình là để tham gia, bàn luận, biết việc làng thôn, để tham gia lễ hội, là nhập vào đám đông. Vào chùa là trở về với cái tâm của mình, để lắng nghe, để ngẫm ngợi, để tách ra và yên tĩnh.
Suy rộng ra, thì “ra đình” là nhập thế, “vào chùa” là tu thân. Hai cái đích khác nhau nhưng lại bổ sung cho nhau để làm nên một hành trình sống của mỗi con người. Sống thành công là để đạt tới, để ngộ ra những cảnh giới. Muốn đi được đến chỗ đạt tới, chỗ ngộ ra thì tâm con người ta phải luôn biết giữ cho yên tĩnh, không động loạn trước mọi biến cố, sự việc.
Có nhiều cách để giữ cho tâm yên tĩnh, không bị động loạn. Đọc sách là một cách. Như Cao Bá Quát viết, nhập thế chích thân thiên lý mã, cùng thư song nhãn vạn niên đăng, chẳng hạn… Vào chùa cũng là một cách. Vì thế, ngay cả không nói là “vào chùa”, mà “đi chùa” như đến các chùa xa, chùa to, thì vẫn gặp những yên vắng, trầm mặc, và những chuyến đi này được gọi là đi vãn cảnh chùa. Đi đấy mà thong dong, đi đấy mà ngẫm ngợi…
Tôi đã từng đến những chùa xa, chùa to, nơi ghi dấu những đại Phật tích, như ở Lâm Tỳ Ni (Nepal), nơi Đức Phật đản sinh, đến Bồ Đề Đạo Tràng (Ấn Độ), nơi Đức Phật thành đạo, rồi nơi Đức Phật chuyển pháp luân, nơi Ngài nhập Niết bàn. Tôi thấy những dòng người vô tận nối nhau tìm đến những nơi ấy. Họ đi trong lặng lẽ, đi trong sự chiêm bái thật yên tĩnh, vẫn là thong dong vãn cảnh…
Giờ, đến nhiều chùa to, trong đó có những chùa mới xây hoành tráng, lộng lẫy ở ta, tịnh chẳng thấy cái không khí trầm mặc, cái phong thái thong dong của người đi vãn cảnh chùa đâu mấy nữa. Tinh chỉ thấy những nhộn nhịp, huyên náo, loa đài tăng âm rầm rĩ, tiếng đàn hát trộn lẫn tiếng kinh kệ, vang vang…
Nhà báo Trần Đăng Tuấn, trong một bài viết ngắn mới đăng có nhan đề là “Chùa” đã nhận xét, gần đây, đến nhiều chùa to, thấy đấy như là những nhà - ga - chùa. Đúng thật! Đến nhiều chùa to hiện nay, ta gặp những khung cảnh huyên náo, nhộn nhịp như đến những nhà ga tàu điện lớn, ga tàu hỏa trung tâm. Và ta luôn gặp một dòng người sôi động, ồn ào, chen lấn…
“Vào chùa” đã thành như “ra ga” mất rồi. Và như thế, cái bản chất “vào chùa” là để yên tĩnh mà tu thân, đã mai một đi ghê gớm lắm!
Tác động nào đã làm biến đổi cái dòng người này? Phật giáo có được xiển dương thêm chút nào không? Phật pháp có hoằng dương, tiến tới không? Tại sao thêm nhiều chùa, thêm nhiều người đi chùa, mà cũng thêm nhiều vụ án cướp, hiếp, giết với mức độ kinh hoàng tăng lên?
Tôi, cũng như nhiều người, không phản đối việc xây những chùa to, chùa lớn. Những cụm chùa ấy, đừng quá nhiều, cũng rất cần cho những đại Phật sự, cần cho du lịch văn hóa, tâm linh. Vậy thì câu trả lời cho những câu hỏi ở trên, có khi chính là ở cách thức vận hành và giáo hóa của những người chịu trách nhiệm trụ trì các ngôi chùa, ở sự định hướng của Giáo hội Phật giáo đấy!
Mới đây, ăn Tết xong, tôi đi cùng một đoàn vào thăm một ngôi chùa lớn ở vùng Yên Tử. Khi mọi người chăm chú viết sớ cầu an, thì tôi ngồi chuyện vãn với sư thầy giúp việc cho thượng tọa trụ trì. Thấy tôi không viết sớ, sư thầy hỏi vì sao, tôi bảo: “Thực ra, Đức Phật không ban phát được cho ai sức khỏe, thành đạt, sự đủ đầy, an nhiên cả. Nhưng đến chùa là một dịp để ngẫm ngợi thêm về giáo lý nhà Phật, ngẫm sâu thêm về tứ diệu đế, khổ tập diệt đạo, ngẫm nghĩ mà hiểu sâu sắc hơn về bát chính đạo, để tu thân, để suy nghĩ và ứng xử cho đúng hơn, không chỉ đối với phật tử, mà với cả chúng dân. Vì suy nghĩ và ứng xử đúng hơn mà có thể phát huy được năng lực và sở trường, hạn chế sở đoản, vượt qua được nhiều thử thách, thế là có thể thành công hơn, sống khỏe hơn, mà an nhiên hơn. Năng tại ngã, bất năng tại ngã. Linh tại ngã, bất linh tại ngã. Như thế, có đúng không thầy?”.
Sư thầy khẽ cười, nói: “Đúng là như vậy! Nhà Phật ban đầu không có chuyện viết sớ, không có chuyện dâng sao giải hạn đâu. Đấy là sau này để hòa đồng, là tam giáo đồng nguyên, mà theo thôi!”.
Tôi băn khoăn: “Thế ra là đời dẫn đạo, chứ không phải là đạo hướng đời ư?”. Sư thầy yên lặng.
***
Mới đây, sau những lộn xộn chuyện dâng sao giải hạn ở chùa Phúc Khánh và nhiều ngôi chùa khác, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã lên tiếng, rồi Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã có văn bản chấn chỉnh việc này. Đấy là một việc làm kịp thời trước mắt…
Về lâu dài, Giáo hội Phật giáo Việt Nam, nhất là các bậc sư sãi trụ trì các chùa chiền trong cả nước, còn cần phải bền bỉ hơn, chặt chẽ hơn trong hoạt động liên quan đến Phật sự, để làm sao mà góp tiến bộ vào cái nền tốt đẹp của xã hội đất nước, để thực sự là đạo hướng đời.
Chuyện vào chùa hiện nay lộn xộn thì đã rõ. Nhưng không chỉ chuyện vào chùa. Còn cả những thăm viếng, nhang khói, lễ lạt nơi đền lầu nghè phủ am miếu, cũng có những diễn biến đáng nghi ngại. Cả việc quy hoạch, đầu tư, xây dựng đền chùa, miếu mạo và các cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng với cái mác là đầu tư cho du lịch tín ngưỡng, tâm linh nữa.
Đây là câu chuyện chiến lược, câu chuyện dài hơi trong quản lý nhà nước trong quy hoạch, đầu tư, và không chỉ là của riêng ngành văn hóa, du lịch.
Rất cần phải tính đến ngay những vấn đề này để ngăn chặn những biến tướng và thương mại hóa, để làm cho hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng, tâm linh luôn góp phần vào việc bồi tụ văn hóa, chứ nếu không cần thận, thì những nhân tố ấy lại làm tán phát và rối loãng văn hóa của đất nước khi chúng ta đang bước vào giai đoạn phát triển mới sắp tới đây.
- Cùng chuyên mục
[Cafe Cuối tuần] Việc quan trọng hơn cả kiềm chế giá đất
Có hiện tượng phổ biến hiện nay là giới đầu tư bất động sản đi "mua gom" đất nông nghiệp để chuyển sang đất thổ cư và "bán" kiếm lời. Trường hợp này, nếu "nới lỏng" việc thu tiền sử dụng đất sẽ dẫn đến trục lợi chính sách. Ngược lại, trường hợp người dân có nhu cầu thật thì cần được hưởng chính sách hài hòa hơn để bảo đảm ổn định đời sống.
Sự kiện - 12/07/2025 09:14
Việt Nam đang cải cách và sẽ cải cách hơn nữa
Chiều 11/7, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã có cuộc tiếp, làm việc với đoàn doanh nghiệp của Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN (USABC) đang thăm và làm việc tại Việt Nam.
Sự kiện - 12/07/2025 07:24
Hà Nội sẽ có 284 màn hình LED phục vụ lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành dịp Quốc khánh
Hà Nội sẽ lắp đặt hệ thống màn hình LED, loa truyền thanh đáp ứng nhu cầu theo dõi trực tiếp lễ kỷ niệm, diễu binh, diễu hành của nhân dân, du khách nhân kỹ niệm dịp Quốc khánh 2/9.
Sự kiện - 11/07/2025 23:48
Tạp chí Nhà đầu tư tiếp tục nâng cao chất lượng thông tin, đồng hành cùng doanh nghiệp
Tạp chí sẽ tập trung cải tiến nội dung ấn phẩm in theo hướng thiết thực hơn với doanh nghiệp, nhà đầu tư; tiếp tục nâng cao chất lượng thông tin, nhất là về FDI.
Sự kiện - 11/07/2025 19:20
Gỡ nút thắt, đón cơ hội từ thị trường EFTA
Hội nghị đối thoại công - tư tại Đà Nẵng sẽ thông tin về tiềm năng, thách thức của thị trường EFTA (bao gồm Thụy Sĩ, Na Uy, Iceland và Liechtenstein) cho cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu.
Sự kiện - 11/07/2025 07:00
Thủ tướng: Quyền sử dụng đất là yếu tố đầu vào quan trọng cho đầu tư phát triển
Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng, đất đai là nguồn lực quan trọng phát triển đất nước. Quyền sử dụng đất là yếu tố đầu vào quan trọng cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội.
Sự kiện - 10/07/2025 15:12
Thủ tướng: Khởi công giải phóng mặt bằng 2 dự án đường sắt dịp 19/8
Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu đồng loạt tổ chức khởi công các dự án giải phóng mặt bằng cho đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vào 19/8/2025.
Sự kiện - 10/07/2025 13:46
Bộ Xây dựng làm việc với doanh nhân Đường 'bia' về sáng kiến làm đường cao tốc tiết kiệm
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Minh Hà đánh giá cao đề xuất sử dụng công nghệ mới làm đường cao tốc của Công ty Hoà Bình. Tuy nhiên, giải pháp thiết kế và thử nghiệm phải tuân thủ các quy định của pháp luật về xây dựng, phù hợp với điều kiện tự nhiên ở Việt Nam, đảm bảo độ bền, tuổi thọ của công trình khi áp dụng thực tế.
Sự kiện - 10/07/2025 07:32
[Gặp gỡ thứ Tư] 'Phát triển kinh tế biển cần tạo ra 4 đột phá'
Bước vào kỷ nguyên tăng trưởng xanh, kinh tế biển Việt Nam đối mặt nhiều thách thức phi truyền thống như biến đổi khí hậu, ô nhiễm biển, rác thải nhựa đại dương. Quy hoạch không gian biển và hợp nhất địa giới hành chính mở ra cơ hội định hình hành lang sinh học, tiếp cận tổng thể các mô hình phát triển bền vững toàn cầu.
Sự kiện - 09/07/2025 12:15
Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng: Khơi thông các nguồn lực cho tăng trưởng 2 con số
Trong bối cảnh tình hình thế giới đang diễn biến nhanh và khó lường, Việt Nam cần phải hành động quyết liệt, đặc biệt khơi thông các nguồn lực cho mục tiêu tăng trưởng 2 con số.
Sự kiện - 09/07/2025 06:45
Bí thư Hà Nội: Chính sách phải khả thi, đi vào cuộc sống
Bí thư Hà Nội cho rằng, các nghị quyết phải đặt người dân và doanh nghiệp vào vị trí trung tâm. Chính sách ban hành phải khả thi, phải giảm bớt thủ tục, phải thực sự đi vào cuộc sống.
Sự kiện - 08/07/2025 14:06
Tổng Bí thư: Kịp thời phát hiện, xử lý các sai phạm liên quan đến sắp xếp bộ máy
Tổng Bí thư nêu rõ tăng cường kiểm tra, giám sát, ngăn chặn, xử lý các sai phạm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong công tác bố trí, sắp xếp cán bộ và quản lý tài sản công liên quan sắp xếp bộ máy.
Sự kiện - 08/07/2025 06:45
Tạp chí Nhà đầu tư cùng nhà tài trợ trao 100 suất quà cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn ở Nghệ An
Tạp chí Nhà đầu tư phối hợp với Quỹ bảo trợ trẻ em tỉnh Nghệ An cùng với nhà tài trợ đã trao 100 suất quà trị giá 100 triệu đồng cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn ở hai xã Nậm Cắn, Chiêu Lưu.
Sự kiện - 07/07/2025 20:06
Hà Nội đẩy nhanh tiến độ quy hoạch trường đua ngựa
Xã Sóc Sơn (TP. Hà Nội) đẩy nhanh tiến độ thẩm định, phê duyệt dự án Tổ hợp vui chơi giải trí đa năng trường đua ngựa.
Sự kiện - 07/07/2025 11:27
Đến 2030, Hà Nội phấn đấu kinh tế tư nhân đóng góp khoảng 60% GRDP
Theo kế hoạch, đến năm 2030, TP. Hà Nội phấn đấu tỷ trọng đóng góp của kinh tế tư nhân đạt 55 - 60% GRDP.
Sự kiện - 07/07/2025 06:45
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng: Đầu tư cao tốc Sơn La - Điện Biên 3 làn theo hình thức PPP
Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cho biết, đầu tư đoạn Sơn La - Điện Biên thực hiện theo hình thức PPP như kế hoạch ban đầu đã xây dựng nhưng quy mô phải thay đổi, làm 3 làn hoàn chỉnh.
Sự kiện - 06/07/2025 10:29
- Đọc nhiều
Đáng đọc
- Đáng đọc
Tổng Bí thư Tô Lâm: 'Bộ tứ trụ cột' để giúp đất nước cất cánh
Sự kiện - Update 1 month ago
Thủ tướng: Cần truyền cảm hứng cho doanh nhân cống hiến vì đất nước
Sự kiện - Update 1 month ago
Chuyên gia: Không nên quá ‘hoảng loạn’ với con số thuế 46% từ Mỹ
Tài chính - Update 3 month ago