Khi câu chuyện cây xăng "chuẩn Nhật" Idemistu Q8 100% vốn nước ngoài đầu tiên tại Việt Nam còn chưa hết "sốt" trên các diễn đàn thì dư luận Nhật Bản lại đang phẫn nộ với bê bối của tập đoàn sản xuất thép hàng đầu Kobe Steel khi hãng này thừa nhận làm giả dữ về chất lượng nhôm và đồng trong các sản phẩm được cung cấp ra thị trường.

Trong khi người Việt dành lời tán đương văn hóa kinh doanh của Nhật Bản qua hình ảnh Tổng giám đốc Idemitsu Q8 đội mưa, cúi chào khách đến đổ xăng tại trạm xăng trong khu công nghiệp Thăng Long (Hà Nội) thì tại Nhật, lãnh đạo Kobe Steel đã phải gập người xin lỗi trong buổi họp báo vì bê bối gây ra.

Người Nhật có câu thành ngữ "Bông lúa chín là bông lúa cúi đầu" và coi đây là kim chỉ nam cho văn hóa ứng xử của mình. Cúi chào là hành động phổ biến trong cách hành xử đời thường cũng như trong nền văn hóa doanh nghiệp xứ sở Phù Tang.

Tuy nhiên, hành động như "chuyện thường tình ở huyện" của người Nhật lại tương đối "lạ lẫm" ở Việt Nam, do vậy, trạm xăng Idemitsu Q8 không chỉ mang lại một "làn gió mới" mà nhiều người Việt còn kỳ vọng đây như một "cứu cánh" cho niềm tin về sự trung thực, tin cậy, chu đáo trong cung cách bán hàng và chất lượng sản phẩm. 

Bài liên quan

Cây xăng 'chuẩn Nhật' ra đời, Petrolimex lập tức treo băng rôn 'Người Việt dùng hàng Việt'

Không dễ để thống kê có bao nhiêu người Việt là "tín đồ" Nhật Bản nhưng có thể nói người Nhật đã thành công tại Việt Nam khi tạo được ấn tượng bất di bất dịch cứ "hàng Nhật" là "chuẩn", "tốt", "bền".

"Chất lượng Nhật Bản" hay "made in Japan" vẫn luôn chiếm được niềm tin và thiện cảm của nhiều người trên thế giới từ xe Nhật, điện tử Nhật, nông nghiệp Nhật, cách ăn uống, văn hóa ứng xử, lối sống, thậm chí đến ngành công nghiệp sex của Nhật Bản cũng được xem là "chuẩn mực".

Trong suốt nhiều thập kỷ qua, các doanh nghiệp hàng đầu Nhật Bản vẫn được cả thế giới nể trọng bởi thương hiệu, uy tín và sự bền vững dựa vào chất lượng.

Tuy nhiên, gần đây, một chuỗi những vụ bê bối gây thiệt hại cho cổ đông, khiến người tiêu dùng phẫn nộ, các cơ quan chức năng nổi giận, các doanh nghiệp Nhật lại càng thu hút sự chú ý của thế giới nhưng trên phương diện không mấy tích cực.

Vụ bê bối mới nhất đến từ Kobe Steel như “đổ thêm dầu vào lửa” sau khi tập đoàn thép hàng đầu Nhật Bản này công bố đã gian dối về độ bền và độ khỏe của thép sử dụng trong hàng loạt sản phẩm như ô tô, tàu cao tốc, máy bay và thậm chí thiết bị quốc phòng.

Bài liên quan

Xe Toyota, Honda, Mazda, Nissan, Ford, GM dùng kim loại kém chất lượng từ Kobe Steel?

Hàng loạt các đại gia ngành ô tô của Nhật như Toyota, Nissan, Honda, Mitsubishi Motor, Subaru và Mazda cùng các công ty hàng không và các nhà thầu quốc phòng như Mitsubishi Heavy Industries, Kawasaki Heavy Industries và IHI đều sử dụng vật liệu đầu vào bị làm giả dữ liệu của nhà sản xuất sắt thép lớn mạnh này.

Theo công ty kỹ thuật Hitachi, hệ thống tàu cao tốc Shinkansen nổi tiếng của Nhật Bản và các đoàn tàu cao tốc ở Anh cũng sử dụng nhôm của Kobe Steel.

2 thương hiệu ô tô Mỹ là Ford và General Motors cũng được cho là mua hàng triệu tấn kim loại từ nhiều nhà sản xuất khắp nơi trên thế giới, bao gồm cả Kobe Steel.

Hồi năm 2016, Shinko  Wire, công ty con của Kobe Steel, cũng thừa nhận một bộ phận đã thổi phồng dữ liệu về độ bền chắc của sản phẩm dây thép không rỉ. Người phát ngôn của nhà sản xuất thép Nhật Bản cho biết thêm, việc gian lận tại Kobe Steel thực tế có thể đã kéo dài suốt 10 năm qua.

Chuyên gia phân tích Yi Zhu của Bloomberg Intelligence tại Hồng Kông nhận định, vụ bê bối của Kobe Steel gửi đi một thông điệp đến thị trường rằng sản phẩm của các công ty Nhật có thể không hoàn hảo và điều này tạo cơ hội cho các nhà sản xuất từ các quốc gia khác như Trung Quốc.

Bài liên quan

Trạm xăng người Nhật đe dọa ‘gã khổng lồ’ Petrolimex như thế nào?

Trong thập kỷ qua, nhà sản xuất túi khí Nhật Bản Takata đã phải đối diện với một tấn kịch buồn khi các sản phẩm túi khí do hãng sản xuất ra đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 17 người và làm hơn 100 người khác bị thương.

20 năm trước, nhiều hãng xe đồng loạt quyết định sử dụng công nghệ giá rẻ của Takata. Họ bỏ ngoài tai những cảnh báo về an toàn, để rồi đã có ít nhất 17 người ra đi mãi mãi. Takata đã rơi vào tình trạng phá sản sau những đợt triệu hồi xe lớn nhất trong lịch sử ngành công nghiệp ô tô toàn cầu.

Tập đoàn Toshiba danh tiếng một thời cũng đang đứng bên bờ vực phá sản do những yếu kém, sai phạm trong quản lý, trong đó đáng chú ý nhất là vụ bê bối kế toán gây chấn động thế giới năm 2015. Vụ gian lận “thổi phồng” lợi nhuận trong suốt 7 năm của Toshiba đã khiến 3 chủ tịch của tập đoàn bị sa thải, dẫn tới mức thua lỗ kỷ lục và buộc hãng phải sa thải nhân viên, bán tháo nhiều mảng kinh doanh.

Sự suy sụp của Toshiba càng mở ra làn sóng hoài nghi về quản trị doanh nghiệp ở Nhật Bản. Vụ bê bối như gáo nước lạnh giội vào những nỗ lực tuyên truyền về nền văn hóa thân thiện với cổ đông và một phong cách quản trị mới của Chính phủ ông Abe.

Năm ngoái, Mitsubishi Motors cũng thừa nhận đã thao túng số liệu về mức độ tiêu hao năng lượng trên 625.000 thiết bị, trong đó có nhiều dòng xe cung cấp cho Nissan Motor.

Tháng 3 năm nay, hãng lốp xe Toyo Tire & Rubber thừa nhận một bộ phận trong công ty đã thao túng dữ liệu kiểm tra chất lượng các sản phẩm cao su dùng trong các tòa nhà có khả năng chịu động đất, cho 18 khách hàng trong suốt 1 thập kỷ qua.

Chỉ một tuần trước, hãng sản xuất ô tô Nissan Motor của Nhật Bản thông báo sẽ thu hồi hơn 1,2 triệu chiếc do không vượt qua bài kiểm tra an toàn trước khi được đăng ký và bán tại quê nhà. Động thái này được cho là sẽ khiến Nissan thất thu lên tới hàng tỷ yên và phủ "mây đen" lên thương hiệu của hãng.

Ông Jesper Koll, Giám đốc điều hành WisdomTree Japan - một công ty đầu tư tại Tokyo, lại cho rằng việc ngày càng có nhiều vụ bê bối của công ty Nhật được đưa ra ánh sáng có thể là một dấu hiệu cho thấy Nhật Bản đang làm tốt hơn trong việc lật tẩy những sai phạm.

“Tôi không tin hệ thống của Nhật đang đi xuống. Người Nhật coi trọng vấn đề này một cách cực kỳ nghiêm túc. Họ đề cao quy tắc và sự chính xác. Tôi cảm thấy lo hơn về việc chúng ta chưa từng nghe về vụ gian dối nào xảy ra tại các công ty công nghiệp của Mỹ”, ông Koll nói với Bloomberg.

Tờ BBC từng mở đầu một bài viết bằng câu "Xin lỗi là một nghệ thuật tại Nhật Bản" và có ít nhất 20 cách để làm điều đó. Ngoài cúi chào thì xin lỗi cũng là một phần trong văn hóa doanh nghiệp Nhật. Thời gian qua, đã có những cái cúi đầu từ những vị CEO của các thương hiệu Nhật danh tiếng Takata, Toshiba, Mitsubishi Motors và mới nhất là Kobe Steel.

Nhưng những lời “thú tội” và "xin lỗi" của các doanh nghiệp hàng đầu Nhật Bản liệu có kéo lại niềm tin đang lung lay về chuẩn mực “made in Japan”?

Bài liên quan

Điều kỳ lạ ở Nhật Bản: Con cháu lũ lượt đến bãi rác tìm tiền cha mẹ để lại trước khi mất

Sẽ đón làn sóng đầu tư mới từ Nhật Bản vào lĩnh vực tài chính?

Hơn 20 doanh nghiệp Nhật Bản tìm kiếm cơ hội kinh doanh ở Việt Nam

Lá chanh đi Tây thu triệu USD, tía tô sang Nhật đếm tiền tỷ